حقیقت این دعاها و احادیث و روایات حقیقت عشق است و معرفت. عشق و معرفت به آفریننده ی زیبائیها و خوبیها، خالق هستی و منتهای کمال و خیر مطلق؛ لذا بر یک مربی آگاه و بصیر لازم است تا با قلبی مملو از معنویت و خلوص نیت و با دیدی وسیع به آن ها نگریسته و از هر فراز آن ها هزاران نکته را برگرفته و در جهت آموزش ارزش های دینی و اخلاقی و کمک به ارتقاء معنوی متربیان خویش از آن ها بهره جوید.
در حقیقت دعاها و روایات اهل بیت عصمت و طهارت(ع)گنج بی بدیل و ثروت بی منتهایی است که لازم است تا مربیان و معلمـان از این چشمه های بی کران رحمـت جرعه ای به متربیان خویـش
بنوشانند.
در دعای ۲۱ صحیفه سجادیه از حضرت سید الساجدین، امام زین العابدین (ع) می خوانیم که چگونه با کلام زیبای خویش که حاکی از معرفت عمیق ایشان است، انسان را به سوی تنها راه هدایت که همان ارزش مطلق است فرا می خواند و عجز آدمی را در برابر ایشان به نمایش می گذارد.
« پروردگارا ! اگر روی کریم خویش را از من برگردانی و از فضل عمیم خویش محرومم دارای، راه فرار مرا به سوی خود ببندی و مرا در پناه درگاهت نپذیری چه خواهم کرد. راهی که مرا بر منزل مقصود رساند،جز راه تو نشناسم و دستی که آرزوی مرا برآورد جز دست تو نیست. اگر کائنات به کمک من برخیزند، هرگز نتوانند آن چه را که از تو خواهم به من رسانند. من بنده ی ذلیل تو باشم و جز ذات اعلای تو هیچکس بر سرنوشت من حکومت ندارد. در برابر اراده ی علیای تو اراده ای ندارم و آن فرمان شکست ناپذیر تست که بر ذات وجود من مسلط است».
۵-۴-۴٫طبیعت :
طبیعت مجموعه ای کامل از آیات و نشانه های الهی است که خداوند در آیات مختلف انسان را به
تدبر و تفکر در آن ها دستور داده است. از جمله در آل عمران :۱۹۱ ، رعد: ۳ ، نحل : ۶۶ و ۶۹ و ۱۱ و ۱۰ ، غاشیه : ۲۰ و ۱۷ ، نباء : ۱۶ و ۶ ، عنکبوت: ۲۰٫
موسوی کاشمری ( ۲۸:۱۳۷۹) چنین بیان می دارد که جهان آفرینش آن قدر حیرت انگیز و شگفت انگیز است که بشر عادی هیچگاه نمی تواند مدعی شود که به تمامی اسرار آن واقف گشته است. جهان طبیعت دو چـهره دارد: یکی ملک و دیگری ملکوت . صورت مـلک آن هـمان ظاهر
طبیعت است و ملکوت عالم، باطن و حقیقت آن است که همان جنبه ربطی و وابستگی آن به مبداء
آفرینش است.
قرآن درباره ی عده ای که فقط ظاهر این دنیا را می بینند و محدود به ملک هستند می فرماید:
«یعلمون ظاهراً من الحیاه الدنیا و هم عن الاخره هم غافلون »(روم : ۷) .
خداوند در آیات متعددی انسان را دعوت به سیر و سیاحت در طبیعت نموده و آن ها را به دقت در تمام مخلوقات از جاندار گرفته تا بی جان از کوچک گرفته تا بزرگ فرا می خواند، دقت و تفکر در زندگی مورچه، زنبور عسل ، ساختمان بدن شتر ، انواع میوه ها ، نهرها ، درختان ، کوه ها ، آسمان ، زمین ، باران ، باد ، خورشید ، ماه ، ستارگان و حرکت شب و روز ، ساختمان بدن انسان و غیره ، به همه ی انسان های آگاه توصیه شده است.
برگ درختان سبز در نظرهوشیار
هرورقش دفتریست معرفت کردگار
(سعدی)
نراقی( ۱۳۶۹ : ۱۳۳-۱۳۰) درباره ی تفکر در آیات آفاقی و مشاهده قدرت پروردگار چنین می گوید: که اگر دیده بصیرت بینا شود در هر جزوی از اجزای آن از عجایب قدرت و بدایع حکمت، آن قدر مشاهده کنی که واله و حیران شوی و به یقین به عظمت و جلال خالق آن نمائی.
و می گوید: «آنگاه نظری به کوهسار افکن و ملاحظه کن که چگونه خالق بی چون آن ها را بر پا داشته و اطراف زمین را به آن ها مستحکم داده است. زمانی تامل کن در انواع گیاهان که از حد و حصر افزون و از حساب و شماره بیرون است ، هر یک را شکلی و رنگی و طعمی و بویی و منفعتی وخاصیتی و ساعتی بنگر در درختان که چون آب به ایشان رسد،چگونه جمیع اجزای آن ها تازه، خرم و سبز و باطراوت می گردد و لحظه ای تامل کن در اصناف حیوانات که کمیت آن ها را به جز خالق آن ها احدی نمی داند از مرغان و سباع و بهایم وحوش و حشرات و چون شمه ای از قدرت کامله آفریدگار را در زمین دانستی، قدمی به دریاها گذار و ببین که عجایبی که در آنجاست ، اضعاف عجایب زمین است و چون از سیر دریاها پرداختی چشم بگشای و به عالم هوا نظری افکن از ابـر و باد و باران و برف و تـگرگ و رعد و برق و صاعـقه و این افلاک و کـواکب
متحرکه بدون ستون بر پای داشته ، با وجود این عظمت که جمیع عوامل سفلیه از زمین و دریاها و
کوه ها و عالم هوا نسبت به آسمان اول کمترند از قطره ای در پیش دریای محیط».
۵-۴-۵٫تاریخ :
مطالعه تاریخ و سرگذشت پیشینیان، منبع رشد عقل و تکامل اندیشه و برای آیندگان درس آموز است. از این رو بخش عظیمی از آیات قرآن مشتمل بر داستان زندگی گذشتگان است که خداوند برای هدایت و تربیت آیندگان در معرض دید و تفکر آنان نهاده، مردم را به سیر در زمین و مطالعه آن فرا می خواند تا سایه روشن این صحنه های زشت و زیبا را بنگرد و آن چه را مایه سعادت آنان بوده است یاد بگیرند و از آنچه مایه بد فرجامی آنان شده برحذر باشند(رهبر و رحیمیان، ۷۹:۱۳۷۷) .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
با توجه به تاکید قرآن، مبنی بر درس آموز بودن تاریخ گذشتگان ، یک مربی می تواند از این محتوای غنی جهت آموزش ارزش ها استفاده نماید. سوره مبارکه اعراف آیه ۱۷۶ اشاره به این موضوع می نماید که نقل داستان ها در تاریخ به منظور گشودن باب تفکر و هموار کردن راه تعقل است. « فاقصص القصص لعلهم یتفکرون »
این محتواهای تاریخی می توانند هم شامل تاریخ انبیاء (ع) و تاریخ زندگانی ائمه هدی (ع) و مسائل و مصائبی که بر آنان گذشته و ظلم هایی که بر آنان روا داشته شده باشد و هم شامل تاریخ حکومت های گذشته می باشد که هر یک به نوبه ی خود درس هایی را به ما می آموزند. تاریخ، سراسر پوشیده از ارزش ها و ضد ارزش ها و شکست ها و پیروزی هاست که بایستی توسط یک مربی ماهر و کارآزموده با دقت تمام انتخاب شده و به عنوان محتوای آموزشی در طراحی فرایند آموزش مورد استفاده قرار گیرند.
حضرت امیر المومنین علی (ع) در خطبه ی ۱۹۲ می فرمایند:
«مردم! از آن چه که بر ملت های گذشته ، از کیفرها ، عقوبت ها و سخت گیری ها و ذلت و خواری فرود آمده ، عبرت گیرید. »
فلسفـه ی تاریـخ در این است که ما تـاریخ گذشتـگان را با دقـت بخوانیـم و آن را در ذهـن خـود
بازسازی نماییم و از آن چه که خوب و پسندیده است برای خود توشه برداریم و از آن چه که سبب شکست و نابودی آنان بوده پرهیز کنیم.
حضرت علی (ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه خطاب به فرزند بزرگوار خویش حضرت امام حسن مجتبی (ع) می فرمایند: « دلت را با اندرز نیکو زنده کن … و با بررسی تحولات ناگوار دنیا به او آگاهی بخش و از دگرگونی روزگار و زشتی های گردش شب و روز او را بترسان، تاریخ گذشتگان را بر او بنما ، و آن چه که بر سر پیشینیان آمده است به یادش آور. در دیار و آثار ویران رفتگان گردش کن و بیاندیش که آن ها چه کردند؟ از کجا کوچ کرده و در کجا فرود آمده اند؟ از جمع دوستان جدا شده و به دیار غربت سفر کردند ، گویا زمانی نمی گذرد که تو هم یکی از آنانی !» .
۵-۴-۶٫متون ادبی :
متون ادبی و ادبیات هر ملتی ، مجموعه ای گرانبهاست که توسط روشنفکران و اندیشمندان متفکری نگاشته شده است و می توان از آن ها به عنوان منابع غنی ارزش ها یاد کرد. یک مربی لایق و برجسته می تواند با توجه به سن و استعداد متربیان و موقعیت یادگیری آن ها ، از میان متون یاد شده موارد مناسب و مفیدی را انتخاب نموده و در آموزش ارزش ها از آن ها استفاده کند. از جمله این متون ادبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۵-۴-۶-۱٫شعر: شاعران به عنوان سرمایه های گرانبها در تاریخ هر ملتی، از مایه های فخر و مباهات آن ملت به شمار می روند. ملت ما نیز با داشتن شاعران برجسته ای چون مولانا، حافظ، سعدی، فردوسی و … از گنجینه های عمیق معرفتی برخوردار است. بسیاری از اشعار با مضامین بالای ارزشی که بر گرفته از ضمیر پاک و معنوی شاعران می باشند می توانند، به عنوان بهترین محتواهای آموزش ارزش ها به کار گرفته شوند. کمتر کسی را می توان یافت که با شنیدن یک شعر زیبا با مضامین معنوی و اخلاقی تحت تاثیر قرار نگیرد و از آن لذت نبرد.
قدرت تاثیر گذاری بسیار زیادِ اشعار پر محتوی می تواند دلیل مناسبی برای استفاده از آن ها به عنوان محتواهای آموزشی در تعلیم ارزش ها باشد. از باب نمونه به بیان قطعه شعری از شاعر بلند آوازه ی معاصر « پرویـن اعتصامی» اکتفا می شودکه سرشـار از مضامـین اخلاقـی و دینی است و
برای نگاشتن بر روی سنگ قبرخویش سروده است ودرآن همگان را به مذمـت دنیـاوعبرت گیری
از آن دعوت می نماید .
این کـه خاک سیهش بالین است اختـر چــرخ ادب پــرویــن اسـت
گر چـه جـز تلخـی از ایــام ندید هر چه خواهی سخنش شیرین است
صاحـب آن همـه گـفتـار، امـروز سائـل فــاتــحــه و یــاسیــن اســت
دوستـان بِــه کـه زِوی یـاد کننـد دلِ بی دوست ، دلــی غمگین است
خاک در دیده،بسی جان فرساست سنگ بر سینـه،بَســی سنگیــن است
بـینـد ایـن بـستـر و عبـرت گیــرد هر کــه را چشــم حقیقت بین است
هــر کــه باشــی و زِهَر جـا برسی آخریــن منــزل هستــی، ایـن است
آدمـی هـر چـــه تـوانـگــر باشــد چـون بدین نقطه رسد،مسکین است
اندر آن جا که قضـا حملــه کنــد چــاره تسلیــم و ادب تمکیـن است
زادن و کُـشـتـن و پـنهــان کــردن دهــر را رســم و ره دیــریــن است
خرم آن کـس که در این محنتگاه خـــاطــری را سبب تسکیــن اسـت
(اعتصامی، ۱۳۸۹:روی جلد)
۵-۴-۶-۲٫داستان:

• 1. 1. اهداف و کارکردهای موازنه قوا/ قدرت

   

در مجموع و با توجه به تعارف فوق، اهداف و کارکردهای موازنه قوا در طیف متنوعی به شرح زیر قرار می گیرد:

• از برقراری هر نوع استیلای جهانشمول جلوگیری می نماید .

• موجودیت عناصر تشکیل دهنده نظام و خود نظام را حفظ می نماید .

• ثبات در نظام را فراهم می آورد.

• با جلوگیری از بروز جنگ به تداوم صلح کمک می نماید(دوئرتی و فالتزگراف،۱۳۸۸: ۶۸).

۱-۲-۴ رویکردهای نظری به موازنه قوا
نظریه موازنه قوا یکی از مهم‌ترین نظریه‌های روابط بین‌الملل است که به توضیح موازنه‌سازی قدرت‌های بزرگ طی قرون متمادی در عرصه ‌بین‌الملل می‌پردازد. نظریه‌های متفاوتی درباره موازنه قوا مطرح شده است و تمامی آنها بر این فرضیه اصلی واقع‌گرایی تاکید دارند که دولت‌ها بازیگران اصلی نظام بین‌الملل هستند و تحت فشار نظام آنارشیک به صورت عقلانی به دنبال افزایش قدرت و امنیت خود هستند. تلاش اجتماع دولت‌ها یا دولت‌های مجزا برای حفظ بقا آنها را به مقابله با تمرکز و وانباشت قدرت سوق می‌دهد و این رویکرد به منزله اصل مهمی در سیاست بین‌الملل مطرح است . با توجه به نقش کانونی واقع گرایان در میان قائلان به مادیت امر توازن قوا ، در ادامه نظریه های متفاوت واقع گرایی در خصوص موازنه قوا مورد بررسی قرار می گیرد .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۲-۴-۱ نظریه کلاسیک واقع گرا
از جمله مهمترین نظریه های توازن / موازنه قوا ، نظریه مورگنتاست که حاصل بازسازی تاریخی سه سده فاصل میان معاهدات وستفالیا (۱۶۴۸) و پایان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵) است .نگرش مورگنتا ، نگرشی سرزمین محور و استراتژی مدار است که در کنار سایر واقع گرایان از کلاسیک ها گرفته تا متاخران ، اساس کارشان مفهوم سازی قدرت است . مورگنتا مطرح می‌کند که مفاهیم تعادل و موازنه در علوم مختلف از جمله فیزیک، زیست‌شناسی، اقتصاد، جامعه‌شناسی و علم سیاست، مترادف انگاشته شده‌اند و منظور از تمامی کاربردهای این مفاهیم «ثبات درون نظامی مرکب از تعدادی نیروهای مستقل است. در مواردی که بر اثر نیروی خارجی یا تغییری در یکی از عناصر تشکیل‌دهنده نظام اختلالی در تعادل رخ دهد، گرایش به بازگشت تعادل اولیه یا ایجاد تعادلی جدید در نظام دیده می‌شود» .
از نظر مورگنتا ، شالوده مفهوم موازنه بر دو فرض اساسی بنیان نهاده شده است : نخست عناصری که باید متوازن گردند ، برای جامعه ضروری اند یا حق وجود دارند و دوم ، بدون حالت تعادل میان آنها ، یکی از عناصر بر دیگران تفوق می یابد ، به منافع و حقوق آنها تجاوز می کند و ممکن است در نهایت دیگران را نابود کند و جانشین آنها شود . اما از آنجا که هدف ، علاوه بر حفظ همه عناصر نظام ، ثبات آنهاست ، هدف تعادل باید جلوگیری از تفوق یکی از عناصر بر دیگری باشد .
مورگنتا معتقد است ، موازنه قدرت به مثابه پیامد طبیعی و اجتناب ناپذیر مبارزه قدرت است که به شکل اتحادی از دولت هایی نمود می یابد که نگران استقلال خودند و در مقابل طرح های دولتی که برای سلطه جهانی اقدام می کند ، تجمع پیدا می کند(لیتل،۱۳۸۹: ۱۶).
مورگنتا در خصوص رابطه بین امنیت دسته جمعی و موازنه قوا نیز معتقد است ، امنیت دسته جمعی موازنه قوا را منسوخ نکرده است . در موازنه قوا ، اتحادها از سوی برخی دولت های منفرد علیه سایر دولت های منفرد یا اتحادی از آنها و بر اساس آنچه این دولت های منفرد ، منافع ملی جداگانه خود می دانند شکل
می گیرد ، در صورتی که اصل سازمان دهنده امنیت دسته جمعی احترام به تکلیف قانونی و اخلاقی است که بر اساس آن ، حمله هر دولتی به یکی از اعضاء اتحاد ، حمله به همه اعضاء تلقی می شود(لیتل،۱۳۸۹: ۲۰).
۱-۲-۴-۲ نظریه نو واقع گرایی
نوواقع‌گرایان نیز جایگاهی محوری برای نظریه موازنه قوا قائل هستند. کنت والتز (۱۹۷۹) به عنوان پدر نوواقع‌گرایی، نگاه تاریخی واقع‌گرایی کلاسیک را رها کرده و نگرش ساختاری به سیاست بین‌الملل را بر
می گزیند . بر این اساس ، نظریه موازنه قوای او که خود آن را بهترین نظریه سیاسی – بین المللی ممکن
می داند ، روایتی دیگر گونه از امر توازن/موازنه و مفاهیم مربوط به آن است . والتز نیز توازن ، موازنه و کارکردهای آن را هم در جامعه داخلی و هم در نظام بین الملل مدنظر قرار می دهد اما تفاوت ساختاری این دو عرصه را موجب تفاوت کارکردهای توازن در هر یک از آنها می داند . والتز آنارشی را ساختار نظام بین‌الملل می‌داند و توزیع توانمندی‌ها میان واحدهای نظام را بستری مناسب برای تبیین رویدادهای عرصه بین‌الملل در نظر می‌گیرد . وی اهداف نظریه موازنه قوا را تبیین برگشت‌پذیری و بازتولید آنارشی می‌داند و نظام دو قطبی را باثبات‌تر از نظام چندقطبی معرفی می‌کند، زیرا در نظام موازنه قوا هر قطب باید خود را به رفتار و رویه قطب مقابل معطوف کند و پاسخ به رقیب در وضعیت دوقطبی، آسان‌تر از وضعیت چندقطبی است.
والتز نظام تک‌قطبی را ناپایدارترین نظام می‌داند، چرا که امنیت قطب مسلط با هزینه دیگر دولت‌های نظام تامین‌ می‌شود. افزایش قدرت نظامی یک دولت منجر به احساس ناامنی در میان سایر دولت‌ها می‌شود و آنها را به اقدامات متقابل برمی‌انگیزد و به این ترتیب، تعادل ساختاری نظام بازتعریف می‌شود. بنابر نظر والتز، ساختار آنارشی استعداد و ظرفیت کنش‌های موازنه‌ساز را فراهم می‌کند و این کنش‌ها نیز از طریق بازتولید الگوی توزیع قدرت بین‌المللی پویایی و دوام آنارشی را تضمین می‌کنند (لیتل، ۱۳۸۹: ۲۲-۲۰).
والتز پس از تعیین آنارشی به عنوان ساختار نظام بین الملل ، دو عامل را برجسته می سازد : یکی اینکه در مقایسه با خیل عظیم قدرت های کوچک موجود در نظام ، تنها امکان شکل گیری تعداد محددی قدرت بزرگ در نظام بین الملل وجود دارد و دیگر اینکه ، توزیع قدرت میان قدرت های بزرگ تعیین کننده شکل ساختار نظام بین الملل (یک قطبی ، دوقطبی یا چندقطبی ) است .
والتز به رغم مورگنتا که دولت‌ها را بیشینه‌ساز قدرت به سوی تامین کمینه امنیت می‌دانست، دولت­ها را صرفا جویندگان امنیت معرفی می‌کند که چون تغییرات ساختاری عمده‌ترین تهدیدکننده برای امنیت آنها محسوب می‌شود، بقا و دوام آنها مستلزم پاسخ به هر تغییر ساختاری در نظام بین‌الملل است. والتز بر آگاهی و وقوف دولت‌ها به ساختار آنارشیک و خودیاری‌مدار نظام و واکنش آنها به تغییرات ساختاری قائل است و همین امر عامل اساسی بازتولید توازن قوا در نظام بین‌الملل محسوب می‌شود. موازنه قوا نه پیامد آگاهانه بلکه نتیجه ناخواسته تصمیمات انفرادی دولت‌ها برای اطمینان از بقای خود است. رویکرد موازنه قوا، پویشی درون سیستمی در نظام بین­الملل است که تعادل، ثبات و دوام نظام را تضمین می‌کند (لیتل، ۱۳۸۹: ۲۳).
به هر حال،کنت والتز بر این عقیده است که موازنه‌سازی در برابر یک قدرت تهدیدآمیز، راهبردی معمول از سوی دیگر دولت‌ها تلقی می‌شود. دولت‌ها به تجمیع توانمندی‌های داخلی خود و اتحاد با دیگران می‌پردازند تا بتوانند در برابر قدرت تهدیدکننده موازنه برقرار کنند. به دو دلیل می‌توان پیگیری راهبرد موازنه‌سازی را واکنشی عقلائی برای ادامه بقاء در نظام آنارشیک بین ­المللی دانست: نخست آنکه ایجاد ائتلاف در برابر یک قدرت بزرگ، توانمندی برقراری توازن و برابری را تقویت خواهد کرد و یک قدرت چشمگیر در برابر دولت هژمونی که برای استقلال قدرت‌های کوچک‌تر تهدیدآمیز به نظر می‌رسد، شکل می‌گیرد. دوم، قدرت‌های درجه دوم می‌توانند اثربخشی نسبی خود را افزایش دهند و این روند برای دولت‌های ضعیف‌تر نظام که مشارکتی قاطع در ائتلاف‌ موازنه‌ساز دارند، بسیار مهم است(Waltz, 1979: 127).
والتز به زعم دیگران در زمره نئورئالیست‌های تدافعی قرار می‌گرفت اما «جان مرشایمر»، دیگر نئورئالیست که سعی داشت، اشکالاتی را که به نظریه والتز می‌گرفتند، برطرف کند، نئورئالیست تهاجمی است و به رغم این که همچون والتز و دیگر واقع‌گرایان غایت دولت‌ها را حفظ بقا می‌داند اما بر این باور است که ساختار نظام، بازیگران را به تفکرات و جهت‌گیری‌های تهاجمی سوق می‌دهد. وی عدم قطعیت در برآورد میزان قدرت رقبا و نیات آنان و نیز میزان قدرت لازم جهت حفظ بقا را علت رویکرد تهاجمی قدرت‌ها
می‌داند. (لیتل، ۱۳۸۹: ۳۳۳-۳۳۲).
مرشایمر نیز مدعی نظریه سیستمی – ساختاری است ، اما رویکردش به شدت تاریخی و ژئوپلتیکی است . وی تمایلات هژمونیک قدرت های بزرگ را پر رنگ می کند و قدرت های بزرگ را در جستجوی وضعیت هژمونیک یعنی سیطره حداکثری بر منافع ثروت جهانی ، حضول اطمینان از احراز بیشترین توان نظامی در منطقه خود و تضمین تفوق هسته ای بر رقبا می داند (لیتل، ۱۳۸۹: ۳۱).
۲-۲ نظریه موازنه تهدید
عدم تحقق فرضیه موازنه قوای سخت علیه هژمون بالقوه در مورد ایالات متحده آمریکا پس از جنگ سرد، یکی از دیگر متفکران واقع‌گرا به نام «استفان والت» را به سوی جابه‌جایی نطقه تمرکز واقع‌گرایی از موازنه قدرت به موازنه تهدید سوق داد تا به زعم او گره کور نوواقع‌گرایی گشوده شود.
والت رویکرد خود به موازنه را با این نقد آغاز می کند که نظریه ساختاری موازنه قدرت ، وضعیت موجود سیاست بین الملل را که در آن از یک سو ایالات متحده قوی ترین دولت است و از دیگر سو ، سایر دولت ها تمایل جدی به موازنه با آن ندارند ، توضیح نمی دهد . او معتقد است مساله غیرعادی بودن عدم موازنه‌سازی دولت‌ها در برابر آمریکا ، هنگامی که تمرکز را نه بر قدرت بلکه بر تهدیدات بگذاریم، از بین می‌رود.
والت استدلال می کند که ائتلاف های موازن در قبال تهدید شکل می گیرند ؛ تهدیداتی که می توانند از قدرت، مجاورت ، قابلیت های تهاجمی و نیات توسعه طلبانه و تهاجی نشئت بگیرند . موارد یاد شده به مثابه متغیرهای مستقلی انگاشته می شوند که تغییر در هر یک ، دیگر دولت ها را به احتمال فراوان به احساس تهدید و اتخاذ اقدامات موازنه ای می کشاند (لیتل، ۱۳۸۹: ۳۲-۳۱).
با توجه به اهمیت مباحث والت و تطبیق آن با فهم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ، بصورت مختصر به متغیرهای کلیدی و بنیادین او (قدرت ، مجاورت ، قابلیت های تهاجمی و نیات توسعه طلبانه و تهاجمی ) اشاره می گردد .
۲-۲-۱ قدرت
والت معتقد است دولت های قدرتمند در اساس برای دیگران تهدید محسوب می شوند ، زیرا هرگز نمی توان تضمینی در برابر نحوه استفاده آنها از قدرتشان داشت . به موازات افزایش قدرت آنها ، دیگران در مورد احتمال سوء استفاده آنها از قدرتشان نگران خواهد شد . بر این اساس ، افزایش قدرت یک دولت به افزایش احساس تهدید از سوی دیگران و اتخاذ اقدامات موازنه ای می انجامد .
۲-۲-۲ مجاورت
والت پتانسیل تهدیدزایی را با فاصله جغرافیایی در رابطه ای معکوس می داند . وی معتقد است
دولت های مجاور قادر به ایجاد تهدیدات بزرگ تری هستند .
۲-۲-۳ قدرت تهاجمی
به نظر والت ، در صورت ثابت ماندن دیگر متغیرها ، دستیابی دولت ها به توانایی نظامی ویژه یا توانایی سیاسی خاص مانند ایدئولوژی دامن گستر ، آنها را تهدیدزاتر و ثبات سیاسی و انسجام سرزمینی دولت های قدرتمند دیگر را با مخاطره مواجه می کند . در نتیجه اگر دولتی با منابع مادی وسیع به چنین توانمندی های تهاجمی دست یابد ، سایر دولت ها احتمالاً به موازنه روی خواهند آورد .
۲-۲-۴ نیات تهاجمی
این متغیر مبین آن است که هر چه از نظر دیگران نیات تهاجمی قدرتی آشکارتر باشد ، احتمال بیشتری وجود دارد که آنها به موازنه روی بیاورند . منطق حاکم بر این رفتار نیز روشن است ، زیرا متقاعد و راضی ساختن دولت توسعه طلب مهاجم ، دشوار و پرهزینه است و دیگران را به ائتلاف موازن جهت متوقف کردن آن ناگزیر می سازد (لیتل، ۱۳۸۹: ۳۵-۳۳).
در مجموع و با توجه به تحقیق و بررسی انجام شده در خصوص اقدامات نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بخصوص طی یک دهه گذشته ، بنظر می رسد نظریه موازنه قوا بصورت جامع تری
می تواند نسبت به تبیین اقدامات نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بپردازد و در این پژوهش نیز از این نظریه بهره برداری گردیده است .
بعنوان نمونه در بخش های دوم ، سوم و حتی چهارم پایان نامه علی رغم همه محدودیت های موجود و کمبود منابع (بویژه فارسی )تلاش گردید نسبت به تشریح عملکرد نظامی کشورهای مذکور در راستای موازنه سازی با قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران اقدام گردد .

از دو سطح می­باشد.
در تحقیق حاضر، متغیرهای جمعیت شناختی شغل و رده سازمانی و همچنین محل اشتغال به کار، هر کدام متغیرهای طبقه­ای هستند که از بیش از دو سطح برخوردارند، لذا میانگین هر یک از شاخص­ های ۲۶گانه تحقیق، برحسب هر کدام از این متغیرهای طبقه ای مورد بررسی و مقایسه قرار می­گیرد.
فرض صفر و فرض مقابل برای برای همه ابعاد تحقیق، و با توجه به هر یک از متغیرهای طبقه­ای دارای k سطح به این صورت می باشد:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
H0: _۱ = _۲ = … = _k
H1: دست کم دو تا از میانگین ها برابر نیستند
به عبارت دیگر فرضیه بدین صورت مطرح گردیده است که آیا میانگین هر یک از ابعاد تحقیق، در سطوح متفاوت متغیرهای طبقه ای (در اینجا متغیرهای جمعیت شناختی) با هم برابر هستند یا خیر.
نتایج انجام آزمون تحلیل واریانس یک عامله (One-Way Anova)، برای تمامی شاخص­ های تحقیق و با توجه به هر یک از متغیرهای طبقه ای، در ادامه ارائه خواهد شد.
۴-۳-۱-مقایسه میانگین متغیرهای تحقیق در سطوح مختلف شغل و رده سازمانی:
برای پی بردن به میزان این تأثیر از آزمون One Way Anovaاستفاده شد. همان­طور که در جدول ۴-۳۴ مشاهده می شود، برای کلیه شاخص­ های تحقیق (بجز ۲ شاخص)، با توجه به اختلاف ناچیز میانگین و ضریب معناداری که بزرگتر از ۰۵/۰(ضریب خطا) می باشند، این­گونه استنباط می‌شود که اختلاف معناداری در میانگین شاخص­ های مذکور به لحاظ سطوح مختلف شغل و رده سازمانی وجود ندارد.
اما در خصوص شاخص هشتم از موانع مدیریت بصری شهر تهران (عدم مشارکت مردمی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای تحقق کیفیت بصری) و شاخص سیزدهم از ظرفیت سازمانی لازم برای مقابله با موانع مدیریت بصری تهران (ترجیحات و اهمیت تحقق مدیریت بصری در وظایف شهرداری)، با توجه به ضرایب معناداری که کوچکتر از ۰۵/۰ (ضریب خطا) است، این­گونه استنباط می‌شود که میانگین شاخص­ های مذکور، برای افراد با سطوح مختلف شغلی و رده سازمانی تفاوت معناداری دارد. جهت بررسی دقیق­تر این شاخص ­ها، از آزمون تعقیبی LSD استفاده نمودیم که نتایج آن در ادامه ارائه شده است.
جدول ۴-۳۴: نتایج آزمون One Way Anova جهت سنجش اثر سطوح مختلف شغل و رده سازمانی افراد نمونه بر شاخص­ های تحقیق

الف- قوانین ناظر بر چگونگی انتشار و توزیع عمومی اوراق بهادار
ب- چگونگی انجام معاملات بورس
ج- افشای اطلاعات مربوط به شرکتهایی که اوراق بهادار آنها در بورس معامله میشود.
د- نظارت بر معاملاتی که از سوی اشخاصی که رابطه نزدیکی با شرکت منتشر کننده اوراق بهادار دارند صورت میگیرد.
سرعت انجام و تسویه معاملات،
عادلانه بودن قیمت اوراق بهادر: هر چه شفافیت اطلاعاتی در بازار بیشتر باشد قیمت بازار یک سهم به ارزش واقعی آن نزدیکتر خواهد بود،
نبود قدرتهای با نفوذ در بازار اوراق بهادار،
نبود تقلب، تبانی و زد و بندهایی که منجر به ضرر و زیان عامه مردم و سود سرشار برای گروه محدود میشود(ال – شیب^[۱۹]، ۲۰۰۶).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۵- مزایای سرمایهگذاری در بورس
الف- نبود حد سرمایه مجاز
به نحوی که هر فردی با هر میزان سرمایه امکان ورود به این بازار را خواهد داشت.
قابلیت نقدشوندگی بالا
این قابلیت موجب گردیده تا در شرایط عادی ورود و خروج افراد به این بازار در کمتر از چند روز فراهم گردد. که یقیناً با توسعه الکترونیکی بازار این مدت توانسته است به چند ساعت تقلیل نماید که تقریباً چنین وضعیت مشابهای به ندرت در سایر رویه های سرمایه گذاری یافت میشود(صالحی و منش، ۲۰۱۱).
بازده بالاتر
بازدهی بالاتر از منابع پربازده شناخته شده در بازارهای مشابه، با در نظر گرفتن ریسک بهینه
د- تب گسترش این بازار
که به عنوان عامل نادیدنی، بازار امروز ایران را فراگرفته و همچنان تا ظرفیت نهایی و تعادل، گامهای بسیار بزرگی در پیش رو خواهد داشت.
ظرفیتهای باز موجود
به نحوی که علیرغم تمام رشدهای این بازار همچنان ظرفیتهای رشد فوقالعاده بکر و دست نخوردهای وجود دارد، که سیاستهای خصوصیسازی دولت نیز بعنوان یکی از اهداف کلان اقتصادی در واقع تقویت کننده این موضوع میباشد (بدری و رمضانیان، ۱۳۸۹).
۲-۲-۶- مزایای ورود به بورس برای شرکتها
استفاده از معافیتهای مالیاتی، شرکتهایی که در بورس مورد پذیرش قرار میگیرند مادامیکه از لیست سازمان بورس اوراق بهادار خارج نگردیده باشند، میتوانند نسبت به نرخ مقطوع مالیات حداقل از۱۰% معافیت مالیاتی بهرهمند گردند.
در بورس به جهت تمرکز سرمایه که با هدف مشارکت در حقوق شرکتهای مورد پذیرش صورت گرفته و تشکیل یک بازار هدفمند را داده است، امکان افزایش سرمایه بسیار سادهتر از حالتی است که در شرکتها در خارج از بورس به این امر اقدام میورزند. چرا که مجبور خواهند بود تا برای افزایش سرمایه به دنبال شرکای جدید، که بعضاً با چانهزنی نیز همراه خواهد بود و منجر به افزایش هزینه های مرتبط با توسعه را فراهم خواهد گردانید مواجه گردند(خالید و امجد، ۲۰۱۲).
انتشار اوراق قرضه که براساس قانون تجارت به شرکتهای سهامی عام این اجازه داده شده و طبعاً حضور در یک بازار متمرکز این امر را به نحو چشمگیری تسهیل خواهد نمود.
به روزرسانی ارزش واقعی شرکت که این موضوع میتواند انعکاس دهنده نگرش یک بازار متخصص نسبت به آتیه شرکت مورد بررسی باشد و کاملاً واضح خواهد بود که این امر توانایی ارائه خطمشی مدیریتی به مجموعه مدیران شرکتهای بورسی را در راهبرد اهداف خود فراهم خواهد ساخت.
ورود به بورس و عبور از فیلترهای نظارتی و کنترلی آن بعضاً موجب کسب وجهه و اعتبار برای شرکتهای پذیرفته شده را فراهم ساخته که این امر میتواند موجبات یکسری منافع نادیدهای را برای این شرکتها فراهم آورد(اسلیمن^[۲۰]، ۲۰۱۲).
۲-۲-۷- مؤلفه های اصلی بورس اوراق بهادار
۱- تالار بورس
جایی است که کارگزاران به خرید و فروش سهام میپردازند که به دو بخش تالار اصلی و تالار فرعی تقسیم میشود. همچنین برای آگاهی مردم در تالار بورس تابلویی نمایانگر قیمت لحظهای هر سهم میباشد.
الف- تالار اصلی: تالاری است که شرکتهایی که توانستهاند خود را با قوانین سازمان بورس وفق بدهند به آنجا راه پیدا میکنند.
ب- تالار فرعی: تالاری است که شرکتها ابتدا در آن پذیرفته میشوند و در آن تالار آزمایش میشوند اگر توانستند خود را با قوانین وفق دهند در تالار اصلی پذیرفته میشوند (موسوی و کشاورز، ۱۳۹۰).
در جدول زیر حداقل ضوابط و شرایط پذیرش سهام شرکتها در بورس اوراق بهادار نشان داده شده است.
جدول (۲-۱) حداقل ضوابط و شرایط پذیرش سهام شرکتها در سازمان بورس اوراق بهادار (منبع: حاجیها، ۱۳۸۹)

‏۲‑۳- شمای ساده یک آکسون عصبی ۵۰
‏۲‑۴- شمای ساده از نحوه مقدار دهی یک سلول عصبی ۵۰
‏۲‑۵- نحوه مقدار دهی در سلول عصبی ۵۱
‏۲‑۶- الگوریتم یک شبکه عصبی چند لایه پیشخور ۵۶
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ‏۲‑۱- شیوه های محاسبه شاخصص قیمت سهام ۴۰
جدول ‏۲‑۲-شاخص های منتشره در بورس لندن ۴۲
جدول ‏۲‑۳-شاخصهای ۲۱ گانه بورس اوراق بهادار تهران ۴۶
جدول ‏۴‑۱-شاخص و نمودار خود همبستگی وآزمونQ برای شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۰

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ‏۴‑۲-آزمون دیکی فولر برای شاخص بورس اوراق بهادار تهران در سطح ۸۲
جدول ‏۴‑۳-شاخص و نمودار خودهمبستگی وآزمونQ برای تفاضل مرتبه اول شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۳
جدول ‏۴‑۴-آزمون دیکی فولر برای تفاضل مرتبه اول شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۴
جدول ‏۴‑۵-چگونگی تشخیص فرایند ARIMA 85
جدول ‏۴‑۶-شاخص و نمودار خود همبستگی و خود همبستگی جزیی تفاضل مرتبه اول شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۷
جدول ‏۴‑۷-برآورد ضرایب مدل ARIMA 89
جدول ‏۴‑۸-آزمون مانایی برای پسماندهای حاصل از مدل ARIMA 91
جدول ‏۴‑۹-مقادیرMSE وR حاصل از شبکه عصبی در طی سی بار تکرار ۹۵
جدول ‏۴‑۱۰-نتایج حاصل از مدل رگرسیون ۹۷
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ‏۳‑۱-روند شاخص پنجاه شرکت برتر بورس تهران ۷۲
نمودار ‏۴‑۱- نمودار خود همبستگی تفاضل مرتبه اول شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۶
نمودار ‏۴‑۲-نمودار خود همبستگی تفاضل مرتبه اول شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران ۸۶
نمودار ‏۴‑۳-خطای پیش بینی حاصل از مدل ARIMA 92
نمودار ‏۴‑۴-مقایسه مقادیر واقعی و پیش بینی شده توسط شبکه عصبی ۹۶
چکیده
هدف از این تحقیق پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از شبکه های عصبی است و به منظور آزمون نتایج این پیش بینی و اینکه شبکه های عصبی توانایی پیش بین بهتری دارند یا سایر روش های آماری نتایج حاصل از شبکه عصبی مطلوب با روش های آماری آریما و رگرسیون مورد مقایسه قرار گرفت که به صورت معنی داری مشخص شد شبکه عصبی در مقایسه با روش های آماری ذکر شده بهتر می تواند نسبت به پیش بینی شاخص مورد نظر این تحقیق اقدام نماید.
روش انجام تحقیق حاضر،پیمایشی و مقایسه ای از نوع همبستگی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد که از طریق مراجعه به کتب ، مقالات و منابع موجود در کتابخانه های سازمان بورس اوراق بهادار تهران و جستجو درشبکه جهانی اینترنت و همچنین مطالعه و بررسی پایان نامه ها و رساله های کارشناسی ارشد و دکتری ، مطالب مرتبط به موضوع تحقیق گردآوری و استفاده شده است.
قلمرو تحقیق از نظر مکانی محدود به سازمان بورس اوراق بهادار تهران واز نظر زمانی در برگیرنده دوره زمانی ۰۸/۰۴/۱۳۷۱ الی ۰۹/۰۳/۱۳۸۶ می باشد . از نظر قلمرو موضوعی ، تحقیق حاضر به بررسی کارایی اطلاعاتی بازار سرمایه ایران در سطح ضعیف می پردازد .

کلیات موضوع تحقیق

مقدمه

پیش بینی آینده در عرصه پویای اقتصاد و بازار سرمایه یکی از مهم ترین مسایل مورد بحث در میان پژوهشگران اقتصادی وعلوم مالی بوده است . روش های کلاسیک مانند رگرسیون گرچه توفیقات نسبی در این زمینه ها داشته اند ، اما نتایج آن نتواسته است پژوهشگران این عرصه را راضی نماید . غیر خطی بودن داده های اقتصادی ومالی، از مـدتها پـیش مـشاهده شـده ومحققان محـدودیـتهای مربـوط بـه تـکنیکـهایی را که فرض می کنند یک ارتباط خطی بین این داده ها وجود دارد را درک کرده وشناخته اند. اما استفاده از این تکنیکها به خاطر ساده بودن تفسیر ضرایب برآوردی وهمچنین راحت بودن پیاده سازی آنها ، مورد توجه قرار گرفته است . بنابراین تلاش برای دستیابی به مدلهای دقیق تر و بهتر همچنان ادامه دارد . ویژگی مسایل اقتصادی وتجاری این است که به شدت تحت تاثیر مسایل اجتماعی ، سیاسی وفرهنگی است که بسیاری از پارامترهای آنها ناشناخته بوده و با روش های کمی به سختی قابل اندازه گیری هستند. پیدایش تکنولوژی شبکه های عصبی که توان منحصر به فردی در تحلیل اطلاعات در دسترس، دارند باعث گردیده که متخصصان در تحلیل و پردازش داده ها وعوامل مرتبط به موضوعات اقتصادی، بازرگانی، مالی و… به سمت آن گرایش پیدا کنند. استفاده از روش های غیر خطی در زمینه های مالی تلاش دیگری در جهت بهبود پیش بینی متغیرهای مطلوب است . استفاده از هوش مصنوعی وشبکه های عصبی در پیش بینی متغیرهای مالی ، یکی از این تکنیکها میباشد .
معمولاً به منظور پیش بینی وقایعی که در آینده اتفاق می افتد به اطلاعات به دست آمده از رویدادهای تاریخی اتکا می شود . به این ترتیب که داده های گذشته تجزیه وتحلیل می گردد تا از آن الگویی قابل تعمیم به آینده حاصل گردد .این فرایند که در اغلب روش های پیش بینی مورد استفاده قرار می گیرد ، مبتنی بر این فرض است که روابط بین متغیرها در آینده نیز ادامه خواهد داشت .
روش های پیش بینی می تواند کاملا ساده یا پیچیده، کوتاه مدت یا بلند مدت ، کمی یا کیفی باشد . اما علیرغم تنوع در روش های موجود ، می توان آنها را به دو گروه اصلی : روش های کیفی و روش های کمی، طبقه بندی نمود^[۱].
در روش های کیفی ،پیش بینی مبتنی بر قضاوت ذهنی وتجارب شخصی فرد پیش بینی کننده است . در حالیکه در روش های کمی ، با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل داده های گذشته ، ارزش متغیر مورد نظر پیش بینی می گردد . روش های رگرسیون وسریهای زمانی نمونه هایی می باشند که در آنها از روش های کمی به منظور پیش بینی استفاده می گردد. سری زمانی یک متغیر ، مشاهدات متوالی تاریخی مربوط به آن متغیر است و در تجزیه وتحلیل سری زمانی تلاش می شود با بهره گرفتن از مقادیر گذشته، مقدار آینده آن متغیر تعیین گردد.
جهت پیش بینی بازار از تکنیکهای مختلفی استفاده شده است که معمول ترین آنها روش های رگرسیون ومدلهای «ARIMA» هستند^[۲].اما این مدلها در عمل جهت پیش بینی بعضی از سریها ناموفق بوده اند زیرا ساختار آنها خطی است و از این نظر محدودیت ذاتی دارند ( لین،علیخان وهوانگ ۲۰۰۲) در ایـن زمـینه مـدلـهای «ARCH/GARCH» نیز مورد اسـتفاده قـرار گرفـته اند( انگل ۱۹۸۲ وبولرس لو ۱۹۸۶). اما هنوز سریهای دیگری وجود دارند که نمی توان با بهره گرفتن از این روشها به پیش بینی قانع کننده ای در خصوص آنها دست یافت . تحقیقات اخیر در زمینه شبکه های عصبی نشان داده است که این شبکه ها ویژگیهای لازم جهت کاربردهای مرتبط از قبیل درون یابی یکنواخت وغیر خطی، توانایی فراگیری سریهای پیچیده غیر خطی وقابلیت وفق شدن با توزیع های مختلف آماری را دارند.
از میان روش های هوشمند ، سیستم های عصبی کاربرد زیادی در مورد سریهای زمانی دارند. این سیستمها با دریافت اطلاعات مربوط به ورودیهای (سری زمانی اعداد) ارتباطات بین آنها را کشف کرده ومعادله مربوط را فرا می گیرند وآن را برای نتایج بعدی تعمیم می دهند. شبکه های عصبی مصنوعی شکل بسیار ساده ای از سیستم عصبی طبیعی هستند . همانطور که می دانیم شبکه عصبی انسان از سلولهایی به نام نرون تشکیل شده است که این نرونها اطلاعات دریافتی را ذخیره وپردازش کرده ارتباطات بین آنها را کشف می کنند. سیستم های عصبی مصنوعی نیز از یک سری نرونهای عصبی بسیار ساده استفاده می کنند. این شبکه ها بسته به نوع مدلی که انتخاب می شود از چند لایه تشکیل می شوند که نرونهای عصبی در این لایه ها وجود دارند در حقیقت کار اصلی را این نرونها و ارتباطات بین آنها را انجام می دهند . یک شبکه عصبی دارای یک لایه ورودی ، یک لایه خروجی و یک یا چند لایه میانی می باشد . نحوه پردازش داده ها توسط شبکه برای ما قابل درک نیست وبه همین خاطر لایه های میانی را لایه های پنهان نیز می گویند.
تکنیک های مدلسازی به وسیله شبکه های عصبی نتایج موفقیت آمیزی در مسایل پیچیده ای مانند تقریب توابع پیچیده با هر دقتی ، تشخیص الگو و پیش فرایندهای خطی داشته اند . از طرف دیگر بازار بورس و روند قیمت های سهام وتغییرات شاخص ها و به طور کلی مسایل اقتصادی دارای یک سری روابط غیر خطی هستند وشبکه های عصبی نیز توانایی های زیادی برای حل معادلات غیر خطی دارند.
این تحقیق برآن است تا شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران را با توجه به سری زمانی آن در گذشته پیش بینی نماید . در تکنیک سری زمانی محققان سعی دارند از نحوه تسلسل شماره ها، فرایند ایجاد آنها را حدس بزنند، چنانچه اعداد سری مربوط از یک توزیع یکسان پیروی کنند یعنی در طول زمان مستقل از یکدیگر بوده واحتمال وقوع یکسان داشته باشند، هر استراتژی که انتخاب شود خوب است ولی اگر عددی احتمال وقوع بیشتری را نسبت به سایر اعداد داشته باشد استراتژی منتخب عدد مزبور را مدنظر قرار خواهد داد ( هندریکسون ، ۱۹۹۲) همچنین اگر احتمال وقوع عددی بستگی به تسلسل گذشته اعداد داشته باشد ، بالطبع استراتژی مناسب تری را می توان طراحی نمود. بنابراین سری زمانی ارقام، اطلاعاتی را پیرامون نتایج آتی فراهم ساخته وتصمیمات بعدی را تحت تاثیر قرار می دهد .

اهمیت موضوع

بورس آیینه تـمام نـمای وضـعیت اقتصادی یک کـشور است . بـورس اوراق بهادار از سویی مرکز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت و از سوی دیگر محل رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد می توانند محل مناسب سرمایه گذاری را جستجو کرده و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار اندازند و متناسب با ریسکی که محتمل می شوند بازده خود را کسب کنند .
شوکهای ناگهانی بازار وسقوط قـیمتها تـعداد زیادی از سـرمایـه گـذاران را از بازار خارج می کند. تخصیص منـاسب منابع مالی در بازار سرمایه، خصوصاً بورس تـهران یکی از مـهمترین و اصلی ترین مشکلات روز است . تخصیص صحیح منابع نیازمند زمینه های مناسب سرمایه گذاری و وجود ابزار و تکنیک های تحلیلی مناسب در بازار است که موجب افزایش اطمینان سرمایه گذاران و کارایی بازار نیز خواهد شد . رفتار سهام در بازار مانند اغلب پدیده های طبیعی ، رفتاری غیر خطی است . استفاده از روش های مختلف هوش مصنوعی در بازار سرمایه ، علاوه بر کارایی بیشتر بازار ، بازدهی بیشتر آن و تخصیص مناسب تر سرمایه ، باعث بالا رفتن سطح دانش و آگاهی نیز می شود . شبکه های عصبی به عنوان یکی از سیـستم های هـوشـمند می تواند روابط غـیر خـطی بـین ورودیـها و خروجـیها را بر اساس مجموعه داده هایی که به عنوان مجموعه آموزش به شبکه وارد می شود فرا گرفته و آنها را شناسایی و به داده های مورد آزمون تعمیم دهد .
معامله براساس شاخص های بازار سهام شهرت بی سابقه ای را در بازارهای مالی مهم دنیا کسب کرده است. افزایش تنوع ابزارهای مرتبط با شاخص مالی ، دامنه فرصتهای سرمایه گذاری جهانی را برای سرمایه گذاران گسترش داده است .
دو دلیل اصلی برای پیشرفت این ابزارها وجود دارد ( چن ، لیونگ ودایوک ، ۲۰۰۲) اول، آنها ابزارهای موثری را برای سرمایه گذاران به منظور محافظت از ریسک های بالقوه بازار فراهم می آورند . دوم، فرصت های کسب سود جدیدی را برای کسانی که از موقعیت های زمانی و مکانی بازار استفاده می برند، ایجاد می کنند . بنابراین پیش بینی بازار سهام از اهمیت و کاربرد بسیار بالایی برخوردار است . از طرف دیگر روش های پیش بینی کلاسیک در جایی که روابط بین پدیده ها غیر خطی و پیچیده می باشند از قابلیت بالایی برخوردار نمی باشد در حالیکه روشها ومدلهای مبتنی بر هوش مصنوعی قابلیت بسیار بالایی در زمینه یادگیری روابط وتعمیم دهی آنها به نتایج بعدی برخوردار می باشند.

بیان مسأله

درخصوص بازارهای سرمایه وقابلیت پیش بینی عناصر مرتبط با آنها ، از قبیل قیمت اوراق بهادار ، حجم معاملات، شاخص ها و…. فرضیه های مختلفی بیان شده است . مهمترین فرضیه ای که در این بازارها مطرح است فرضیه بازار کارا ونظریه گام تصادفی می باشد .این فرضیه بیان می کند که در یک بازار کارا نمی توان با بهره گرفتن از اطلاعات موجود ، قیمت آینده را پیش بینی کرد و به عبارت دیگر فرایند ایجاد قیمتها کاملا تصادفی می باشد . لذا این فرضیه هر نوع تلاشی را در جهت پیش بینی اعداد وارقام بازار رد می کند و بهترین پیش بینی قیمت بعدی را همان آخرین قیمت واقعی می داند . نظریه های مخالف این فرضیه نیز ارائه شده است این افراد که معتقدند قیمت اوراق بهادار را می توان پیش بینی کرد به دو گروه عمده بنیاد گرایان وچارتیستها تقسیم می شوند . بنیاد گرایان با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل بنیادی عوامل موثر بر ارزش ذاتی سهام سعی دارند تا قیمت ذاتی اوراق بهادار را تعیین کنند در حالیکه چارتیستها جهت تعیین قیمت بر اطلاعات گذشته و روند قیمتها متکی هستند . به عبارت دیگر آنها با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل روند داده ها در گذشته سعی می کنند پیش بینی خود را درخصوص قیمت اوراق بهادار حجم معاملات ، شاخصها و… انجام دهند .
در ادبیات مربوط به کارایی بازار سرمایه ، کارایی بازار با توجه به حساسیت قیمت ها به سطوح مختلف اطلاعات ، به سه سطح طبقه بندی شده است که عبارتند از، سطح ضعیف کارایی بازار که در آن قیمت های اوراق بهادار انعکاس کاملی از همه اطلاعات مربوط به گذشته می باشند، سطح نیمه قوی کارایی بازار که در آن قیمت های اوراق بهادار انعکاس کاملی از همه اطلاعات گذشته و حال (به جز اطلاعات محرمانه ) می باشند وسطح قوی کارایی بازار که در آن همه اطلاعات مربوط اعم از اطلاعات گذشته ،حال واطلاعات محرمانه در قیمت ها منعکس شده و در نتیجه فرایند ایجاد قیمت ها تصادفی بوده وپیش بینی قیمت امکان پذیر نمی باشد .
شاخص قیمت سهام نشان دهنده وضعیت کلی اقتصاد یک کشور است . افزایش این شاخص به معنی رونق و بهبودی در اوضاع واحوال اقتصادی وکاهش آن بیانگر بحران ورکود است، لذا پیش بینی این شاخص می تواند در تصمیم گیریهای سرمایه گذاران ، صاحبان صنایع وحتی تحلیل گران بازار سرمایه و اقتصاد مفید واقع شود .
از شبکه های عصبی برای پیش بینی سریهای زمانی علی الخصوص جایی که شرایطی از قبیل ایستایی یا شرایط دیگری که راه را برای به کارگیری تکنیک های کلاسیک فراهم می سازد ، برقرار نیست وسریهای زمانی پیچیده می باشند بسیار استفاده شده است . سیستم های عصبی که خود مولفه بزرگ و مهمی از هوش محاسباتی می باشند ، به تنهایی کاربردهای زیادی در دنیای علوم فنی مهندسی ، اقتصاد مدیریت و… دارند. به عنوان مثال می توان از کاربرد سیستم های عصبی در پیش بینی قیمت ارز ، پیش بینی قیمت سهام در بورس ، ارزیابی سیاست های مختلف امور بیمه ای و غیره نام برد .
این تحقیق به دنبال این است که شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران را با توجه به سری زمانی اعداد شاخص در گذشته ، پیش بینی نماید . از آنجا که ارقام شاخص در سری زمانی آن، برآیندی از قیمت های سهام وحجم معاملات است و اطلاعات موثر برآن قیمت ها ومعاملات عمدتا اطلاعات تاریخی هستند لذا این تحقیق را می توان به نوعی به عنوان آزمون کارایی بازار سرمایه ایران در سطح ضعیف نیز قلمداد کرد . در این تحقیق برای انجام پیش بینی از شبکه های عصبی استفاده خواهد شد. هر چند در پیش بینی هایی که مبتنی بر روند گذشته می باشند، فرض میشود که گذشته آینه ای برای آینده است و روند گذشته در آینده نیز ادامه می یابد ولی باید توجه داشت که تمامی پیش بینی ها با مقداری عدم قطعیت همراه است .بنابراین نباید امیدوار بود که هر پیش بینی ای کاملا دقیق باشد اما باید انتظار داشت که منافع حاصل از پیش بینی بیشتر از هزینه فرصت از دست رفته ناشی از عدم پیش بینی باشد . در این تحقیق با مدلسازی پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از شبکه های عصبی انتظار می رود که خطای پیش بینی حداقل باشد و مبنای دقیق تری برای حل مسایل مرتبط با اهمیت سهام ارائه گردد.

اهداف تحقیق