بازه زمانی این تحقیق تابستان و پاییز ۹۲ است، در این مدت سعی شد همزمان با مطالعات روش شناسی با داده های تولیدی یک کارخانه لبنیات کارایی عملی این روش ها بررسی و با نشان دادن کارایی آن ها زمینه فعالیت در این رشته جدید از کنترل کیفیت فراهم گردد.
۱-۷-۳ قلمرو مکانی
کلیه داده ها از کارخانه پگاه فارس تهیه شده است. لازم به ذکر است به دلیل اینکه پارامتر های مورد مطالعه در مورد فرمول تولیدی یکی از محصولات این شرکت است،با احترام به درخواست مدیر کنترل کیفیت این کارخانه به جای اسم اصلی پارامترها آن ها را با شماره بیان می کنیم تا رسم رازداری شرکت ها در زمینه فرمول های اختصاصی را به جاآورده باشیم.
۱-۸ معرفی شرکت پگاه فارس
شرکت شیر پاستوریزه پگاه فارس یکی از شرکتهای بزرگ تحت پوشش شرکت صنایع شیر ایران می باشد که با بیش از نیم قرن تجربه در تولید و فرآوری شیر و سایر فرآورده های شیری ، با بهره گرفتن از دستگاه های مدرن و پیشرفته دنیا یکی از بزرگترین صنایع لبنی جنوب کشور محسوب می گردد و در حال حاضر با ظرفیتی حدود ۴۵۰ تن تولیدات خود را با نام تجاری پگاه فارس در بسته بندی های کاملاً بهداشتی به بازار عرضه می نماید.
این شرکت در سال ۱۳۴۲با نام «کارخانه شیر پاستوریزه شیراز» با ظرفیت ۱۵ تن تاسیس و به منظور تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز شهروندان و استفاده کلان از شیر خشک وارداتی و تولید شیربازساخته جهت مصرف دانش آموزان در سال ۱۳۴۶ به بهره‌برداری رسید. کارخانه در سال۱۳۵۹ با کارخانه شیر زرقان که در سال ۱۳۵۳ تاسیس شده بود، ادغام و تحت عنوان«کارخانه شیر منطقه ای فارس» شروع به فعالیت کرد. مساحت این کارخانه ۱۴ هکتار میباشد و در ۳۲ کیلومتری شمال شیراز واقع شده است و با ظرفیت اولیه ۱۵۰ تن، یکی ازکارخانه های بزرگ تحت پوشش شرکت صنایع شیر ایران بوده که به مرور با پیشرفت تکنولوژی و افزایش ماشین آلات، در حال حاضر با ظرفیت اسمی ۴۵۰ تن تولید محصولات خود را در بسته بندی های جدید و بهداشتی با نام تجاری «شرکت شیر پاستوریزه پگاه فارس» به بازار عرضه می نماید.
این شرکت اکنون هشت رده از محصولات لبنی را تولید می کند که عبارتند از : ماست، شیر ، پنیر ، خامه ، کره ، کره ، کشک ، دوغ و فر آورده های پودری ؛ این محصولات در تنوع زیاد با جدیدترین ماشین آلات و پرسنل کارآمد با حفظ ارزش هایی نظیر حفظ سلامت جامعه ، مسئولیت پذیری و مشتری مداری و بهبود مستمر و نوآوری محصولات تولید و به مشتریان ارائه می گردند.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱تاریخچه کنترل کیفیت آماری
کنترل کیفیت قدمتی برابر با تولید دارد .هر آنچه انسان حتی قرن ها قبل از میلاد تولید کرده است دارای دقت و ظرافتی است که نشان از توجه سازندگان آن به کیفیت دارد . نگاهی بر دست ساخته های انسان باستان در موزه ها و یا عجایب هفت گانه جهان نظیر اهرام ثلاثه مصر ، مجسمه ابوالهول و دیوار چین تایید خوبی بر این مدعاست .
با شروع انقلاب صنعتی در اروپا در اواسط قرن هیجدهم میلادی و استفاده از ماشین آلات و ابزار دقیق در تولید ، روش های تولید نیز مدرن تر و پیچیده تر شدند . این تغییرات حجم تولید محصولات را بالا برد و روش های کنترل دقیق بودن و ظرافت نیز در آنها تغییر یافت . مقایسه روش های کنترل کیفیت تولیدات در سال های اولیه انقلاب صنعتی با آنچه که امروزه به چشم می خورد ، نشان می دهد که تغییرات در این بخش فوق العاده بوده است . این تغییرات که خواست عمده صاحبان صنایع و مصرف کنندگان بود ، در سال ۱۹۲۰ میلادی به ابداع کنترل کیفیت آماری منجر شد .
پس از اینکه نمودارهای کنترل شوهارت در صنایع مورد استفاده گسترده قرار گرفت،نمودارهای جمع تجمعی (CUSUM) ومیانگین متحرک موزون نمایی گام بعدی در پیشرفت کنترل کیفیت بودند.
در گام بعدی با پایش توام چند متغیر و تصمیم بر رسم توام آن ها نمودارهای چن متغیره مطرح شدند.مهمترین کار در این زمینه توسط Hotelling در سال ۱۹۴۷ انجام شده است. وی روش را توسعه داد و ازآن در نمودارهای کنترل استفاده نمود.در سال ۱۹۶۰ با پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر ، کنترل آماری فرایند چند متغیره بسیار مورد توجه قرار گرفت و بحث کنترل همزمان چندین مشخصه کیفی در سطح وسیعی مطرح شد.نمودار در کشف یک وضعیت خارج از کنترل بسیار خوب عمل می کند.نقطه ضعف عمده این نمودار آن است که علی رغم اینکه می تواند به درستی یک وضعیت خارج از کنترل را نشان دهد،در تعیین مشخصه های کیفی منحرف شده کمبود دارد.
۲-۲ تعریف کنترل کیفیت :
کنترل کیفیت یک کلمه مرکب از کنترل و کیفیت است که هر کدام تعاریف خاص خود را دارند .
کیفیت : وجود آن در یک محصول ، شایسته بودن آن را به مصرف گننده نشان می دهد . به عبارتی وجود کیفیت به معنای آن است که کالا ، انتظارات مصرف کننده را فراهم می آورد .
کنترل : به کار اعمال قوانین در پروسه تولید که تولیدکننده را در جهت دسترسی به نتایج مورد نظر مطمئن می سازد ، کنترل گفته می شود .
کنترل کیفیت در مواقعی فقط به بازرسی نهایی و جدا کردن محصولات فاقد کیفیت محدود می شود اما در مواردی فراتر از آن عمل می کند . به عنوان مثال به برنامه ریزی کیفیت ، کنترل مواد ورودی ، کنترل کیفیت در حین تولید ، کنترل مواد خروجی ، تجزیه و تحلیل و اقدام مقتضی در رابطه با مشکلات کیفی تولید و . . . می پردازد . در این حالت گزارشات مربوط به مسایل کیفی کمک بزرگی به حساب می آیند . در کل می توان گفت کنترل کیفیت سیستمی است که با اتکا به آن می توان کیفیت یک محصول یا یک فرایند تولید را به حد مناسبی رساند و با برنامه ریزی دقیق ، استفاده از ابزراهای کیفی ، بازرسی های مداوم و . . . آن را حفظ کرد و یا نسبت به بهبود مداوم آن گام برداشت .
کنترل کیفیت برای اولین بار در سال ۱۹۲۰ میلادی توسط دانشمندی به نام والتر شوهارت در آزمایشگاه شرکت تلفن بل آمریکا بنیان گذاری شد. وی در ۱۶ام ماه می سال ۱۹۲۰، اولین تصاویر نمودار های کنترلی را رسم کرد و در مطالعات بعدی از آن بهره گرفت . والتر شوهارت بعد از ۱۱ سال کار مداوم در سال ۱۹۳۱ میلادی نتایج تحقیقات خود را در کتابی با نام ” کنترل اقتصادی کیفیت محصول ساخته شده” منتشر کرد]۱[.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

موثر ترین راه برای کنترل کیفی محصولات ، روش های آماری می باشد که تصویری از وضعیت کل تولید را ارائه می دهد. در واقع تغییر پذیری به عنوان یک پدیده دائمی و جزء لاینفک محصولات تولیدی ، دلیل اصلی استفاده از روش های آماری برای بررسی و کنترل این تغییرات است . در واحد های صنعتی ، تا زمانی که از مواد ، ماشین آلات ، افراد و روش ها برای تولید استفاده شود مشکل تغییر کیفیت نیز وجود خواهد داشت  و تا زمانی که این مشکل وجود  داشته باشد ، روش های آماری کنترل کیفیت نیز لازم خواهند بود .
۲-۳ اصول آماری نمودار کنترل :
اساسا نمودار کنترل یک آزمون فرضیه است که به منظورارزیابی شرایط تحت کنترل بودن فرایند از لحاظ آماری استفاده می گردد. خطای نوع اول و دوم در اینجا نیز وجود دارد.احتمال خطای نوعI بیانگر حالت خارج از کنترل است وقتی فرایند تحت کنترل باشد و احتمال خطای نوع دو بیانگر حالت تحت کنترل است وقتی فرایند واقعا خارج از کنترل است. مهمترین دلیل استفاده از یک نمودار کنترل،بهبود وضعیت موجود در یک فرایند است.
اگر فرایند تحت کنترل باشد تقریبا کلیه نقاط بین حدود کنترل رسم می گردند و روندشان روی نمودار تصادفی است. به طور کلی تا زمانی که نقاط بین حدود هستند فرایند تحت کنترل محسوب می گردد. فرم کلی حدود به صورت زیر است :
با افزایش k یعنی دور کردن حدود کنترل از خط مرکز احتمال خطای نوع اول کاهش و خطای نوع دوم افزایش می یابد،نزدیک کردن حدود کنترل تاثیر عکس دارد.در آمریکا از حدود ۳ انحراف معیار و حدود هشدار ۲ انحراف معیار استفاده می گردد و در اروپا این مقادیر به ازای α محاسبه می شوند. حدود هشدار برای حساسیت بیشتر نمودار به کار می روند]۱[.
عامل مهم دیگر در تهیه نمودارهای کنترل بحث زیرگروه های منطقی است ، به طور کلی زیر گروه ها باید طوری باشند که در صورت وجود خطاهای با دلیل اختلاف بین زیرگروه ها حداکثر و اختلاف درون زیرگروه ها حداقل گردد. علاوه بر این اندازه نمونه و فراوانی نموه گیری نیز اهمیت دارد. به طور کلی تهیه نمونه های بزرگ سرعت پی بردن به تغییرات را افزاش می دهد ولی استفاده از نمونه های کوچک در فواصل زمانی کوتاه کاربرد بیشتری دارد.
در نمودارهای کنترل اگر مشخصه کیفی را اندازه گیری و به صورت عددی در مقیاس پیوسته ارائه کنیم آن را متغیر گوییم و به راحتی می توان آن را بر اساس معیار تمایل مرکزی و تغییرپذیری توصیف کرد. چنین نمودارهایی را کنترل برای متغیرها می نامند و شامل انواع زیر است :
نمودارهای کنترل و R :
اگر مقادیر µ و σ معلوم باشند برای محاسبه حدود کنترل داریم:
ولی از آنجا که در عمل مقادیر µ و σ معلوم نیستند m نمونه n تایی میگیریم و پارامترها را تخمین می زنیم (معمولا ۲۰≤m≤۲۵و n=4,5,6)
و حدود کنترل عبارتند از:
و برای حدود نمودار R داریم :
نمودارهای کنترل و S :
اگر واریانس نامعلوم باشد آن را می توان به وسیله برآوردگر نااریب واریانس نمونه تخمین زد :
اگر مقدار استانداردی برای σ وجود داشته باشد داریم :
و اگر مقدار استانداردی برای σ نداشته باشیم آن را تخمین می زنیم :
و برای حدود داریم :
لازم به ذکر است استفاده از نمودار R نسبت به به دلیل سادگی بیشتر رایج تر است. اگر اندازه نمونه کوچک باشد نمودار R نسبت به پی بردن به وجود تغییرات کوچک از خود حساسیت چندانی نشان نمی دهد،بنابراین در مواقعی که باید تغییرات فرایند کنترل گردد معمولا از نمونه های بزرگ و نمودار S استفاده می گردد.
۲-۴ مرور ادبیاتی و کارهای مرتبط
تحقیقات داخلی را برخی افراد نظیر پروفسور نورالسنا و دکتر حسینعلی نیرومند انجام داده اند که به صورت مطالعه موردی در تالیفات یا مقالات خود آورده اند ولی از نظر تعداد در مقایسه با حالت تک متغیره منابع فارسی بسیار اندکی وجود دارد و مطالب و منابع کاربردی خارجی بیشتر در این تحقیق استفاده شده است.
در ذیل به برخی از این منابع مورد استفاده اشاره شده است:
پروفسور نورالسنا در کتاب خود به صورت پایه به معرفی کنترل کیفیت پرداخته اند و تمامی مسایل حالت تک متغیره را تحلیل و بررسی کرده اند. ]۱[
دکتر حسینعلی نیرومند در کتاب خود با بیانی کاملا آماری مبحث کنترل کیفیت آماری را توضیح می دهند.]۲[
آرتور یه در این مقاله پیرامون استفاده از نمودارهای چند متغیره برای نمایش ماتریس کوواریانس و تئوری های این موضوع بحث می کند. [۳]
فریسن در مقاله ای روش های کلی تولید نمودارهای چند متغیره را شرح داده و روشی برای بازبینی آنها ارائه می دهد. [۴]
کولو در مقاله خود به چولگی() و تیزی () توزیع چند متغیره می پردازد [۵]
در منابع ]۶[،]۷[،]۸[،]۹[،]۱۰[،]۱۱[،]۱۲[ در مورد روش جمع تجمعی صحبت شده است.
در منابع ]۱۳[،]۱۴[،]۱۵[،]۱۶[،]۱۷[،]۱۹[ پیرامون نمودارهای کنترل میانگین متحرک موزون نمایی بحث شده است.
هتلینگ روش را معرفی کرد و گسترش داد.]۱۸[
ویردا در کتاب خود به بیان آماره هایی از جنس پرداخته است.]۲۰[
سبر جزئیات تئوری تخمین برای نمونه های تصادفی را با قضایای بیان کرده است. ]۲۱[
جکسون به بیان کلیاتی در مورد کنترل کیفیت چند متغیره پرداخت.]۲۲[،]۲۳[
هاکینز کنترل کیفیت چند متغیره را بر مبنای تنظیمات رگرسیونی بررسی کرده است.]۲۴[