۶

بهبود فضای کسب‌وکار

تهیه و تصویب لایحه ایجاد فضای مساعد کارآفرینی و رفع موانع کسب‌وکار
بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات کار، تامین اجتماعی، واردات،‌ صادرات، تجارت، مالیات،‌ بیمه اتکایی فعالیت‌های ریسک پذیر و حقوق مالکیت فکری
کوتاه‌سازی فرایند اخذ مجوز و ایجاد بنگاه‌های کارآفرین
کوتاه‌سازی فرایند انحلال بنگاه‌ها و شرکت‌ها حسب ضرورت هنگام ادغام و یا مالکیت جدید

۲-۳-۳-۵- سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
در آخرین بخش از بررسی اسناد بالادستی به بررسی سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور در خصوص موارد مرتبط با توسعه‌ی کارآفرینی پرداخته می‌شود
جدول ‏۲‑۷- بررسی موارد مرتبط با کارآفرینی در سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات

ردیف

حوزه

راهبرد

خلاصه‌ و نتایج (راهکار)

۱

شهروندان ایرانی اسلامی

فراهم کردن فرصت‌های برابر، عادلانه و امن فناوری اطلاعات برای همه شهروندان

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گسترش شبکه‌های ارتباطی امن، پایدار، آسان و ارزان برای استفاده عموم
ایجاد نظام اطلاع رسانی صحیح، سریع و به موقع برای عموم مردم

۲

منابع انسانی

سازماندهی مشاغل و توسعه‌ی تشکل‌های صنفی، علمی و مهندسی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات

ساماندهی مشاغل مورد نیاز فناوری اطلاعات و طبقه‌بندی آن‌ ها

آموزش و به‌سازی تخصصی و حرفه‌یی منابع انسانی

تقویت خلاقیت فکری و قدرت ذهنی و تفکر منطقی برای نوآوری در حوزه‌ی فناوری اطلاعات

۳

تحقیق و توسعه

تقویت فرهنگ و روحیه‌ی تحقیق و توسعه‌ی فناوری اطلاعات با صیانت از حقوق محققان و پژوهشگران

ایجاد و تقویت نهادهای مالی خطرپذیر در حوزه‌ی فناوری اطلاعات جهت حمایت از محققان و پژوهشگران.

توسعه‌ی نهادها، مراکز و واحدهای علمی، فنی و مهندسی خدمات نوین تحقیق و پژوهش فناوری اطلاعات در کشور

ایجاد و گسترش مؤسسات تحقیق و فناوری، واحدهای مشاوره، فنی، طراحی و مهندسی ساخت، بازاریابی و فروش و نوآوری‌های فناوری اطلاعات
تأسیس مراکز پژوهش و نوآوری با مشارکت نهادهای پژوهشی خصوصی و تعاونی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات و حمایت از آن‌ ها
ایجاد و تقویت شهرک‌ها و پارک‌های علمی و فناوری و مراکز رشد در حوزه‌ی فناوری اطلاعات
ایجاد انگیزه و مشوق‌های لازم برای ایجاد بنگاه‌های کوچک دانش‌محور.

از آنجایی که در مقابل حرکت به بالا مانعی وجود ندارد با رانش به داخل، طول ستون پلاسما نیز افزایش خواهد یافت. همان طوری که گفته شد در این مدل گاز برخورد کرده با جبهه موج ضربه ای به صورت پلاسما بین جبهه موج ضربه و پیستون مغناطیسی قرار گرفته و تشکیل یک قطعه پلاسما می دهد، جبهه موج ضربه پس از برخورد با محور دستگاه به طرف بیرون منعکس می شود، در حالی که پیستون به حرکت خود به سمت داخل ادامه می دهد تا در نهایت باموج ضربه منعکس شده برخورد می کند، در آن نقطه حرکت پیستون متوقف می شود و شعاع ستون پلاسما به حداقل و چگالی به حداکثر میرسد(پینچ)]۱۴و۱۳و۶[.
۴- دستگاه نانوفوکوس
دستگاه نانوفوکوس،کوچکترین دستگاه پلاسمای کانونی جهان (با انرژی ۰.۱ J ) است که در مرکز ^[۱۲]CCHENشیلی ساخته شده است. نمایی کلی از این دستگاه در شکل های۱-۵ و ۱-۶ نشان داده شده است. یک جفت الکترود برنجی به قطر mm 200 به عنوان خازن برای انجام تخلیه عمل می کنند. یک لوله مسی به قطر mm 6/1 که با آلومینا پوشانده شده به مرکز صفحه آند متصل می شود و از یک سوراخ کوچک در مرکز کاتد عبور میکند. چهار فیلم دی الکتریک ^[۱۳]PVDF به ضخامت µm80 بین دو صفحه قرار داده شده اند. ظرفیت اندازه گیری شده nF 9/4 و ابعاد کلی دستگاه cm5×cm20×cm20 است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مشتق زمانی جریان با بهره گرفتن از پیچه روگوفسکی اندازه گیری شده است و برای کنترل ولتاژ شارژ، از یک تقسیم کننده مقاومتی استفاده می شود. برای ایجاد اتصال کوتاه روی عایق تخلیه در فشار بالایی از هیدروژن (بیش ازmbar 20) انجام شده است. با بررسی سیگنال های الکتریکی ثبت شده،مقادیر دوره تناوبns30 و خودالقایی دستگاه nH 8/4به دست آمده اند]۱۶[.

شکل ۱-۵) نمایی از دستگاه نانوفوکوس. ۱: منبع تغذیه ولتاژ بالا، ۲: مقاومت بار MΩ۱۰۰، ۳: خازن nF28، ۴: اسپارک گپ، ۵و۸ یک جفت الکترود برنجی به قطر mm200 هستند که نقش خازنی با ظرفیت حدود nF5 برای راه اندازی تخلیه را ایفا می کنند، ۶: آند، ۷: دی الکتریک (۴ فیلم PVDF به ضخامت µm80 ،۹: کاتد ،۱۰: پنجره اپتیکی، ۱۱: محفظه تخلیه ،۱۲: لوله آلومینا، ۱۳: آند، ۱۴: لایه پلاسما بین آند و کاتد (خازن اولیه nF28 بصورت پالسی شارژ می شود و یک خازن راه انداز nF5 به وسیله صفحات موازی ۵ و ۸ تشکیل می شود]۱۶[.

شکل ۱-۶) تصویر بیرونی دستگاه نانوفوکوس از سه جهت]۱۷[
برای عکس برداری از پلاسما با بهره گرفتن از نور مرئی گسیل شده از پلاسما از یک دوربین ICCDبا زمان نوردهی ns4 که با تخلیه همزمان شده است، استفاده می شود. در این دوربین ICCD از یک لنز دوکوژ با فاصله کانونی cm 5/1 و قطر cm5 استفاده شده است.
تعدادی آزمایش مقدماتی برای بررسی عملکرد دستگاه با بهره گرفتن از گاز هیدروژن انجام شده اند. در قسمت سمت چپ شکل ۱-۷ سیگنال های الکتریکی در حین تخلیه هیدروژن در فشار mbar 20 با ولتاژ تخلیه kV5 مشاهده می شوند و در قسمت راست این شکل تصویری از پلاسما را که توسط دوربین مرئی ICCDبا زمان نوردهیns4 برای تخلیه در فشار mbar 20 به دست آمده است نشان می دهد. همان طور که مشاهده میشود، پلاسما عایق را می پوشاند و با رفتار تخلیه در دستگاه های پلاسمای کانونی در فشارهای بالا سازگار است]۱۶[.

شکل ۱-۷) در شکل سمت چپ سیگنال های الکتریکی در نانوفوکوس طی تخلیه در هیدروژن با فشار اولیهmbar20، با شارژاولیه kV5 نشان داده شده است. همچنین تصویری از پلاسما در زمان های بعد از تخلیه در سمت راست نشان داده شده است. ملاحظه می شود که پلاسما عایق را می پوشاند، که با رفتار تخلیه های پلاسمای کانونی در فشارهای بالا سازگار است]۱۶[
در واقع، در این آزمایش تخلیه بصورت اتصال کوتاه انجام می شود و بنابراین از آن می توان برای محاسبۀ مشخصه های الکتریکی مؤثر دستگاه (مانند خودالقایی وظرفیت و غیره) استفاده کرد، که در این آزمایشnF9/4=C،ns 30=TوnH 8/4=L به دست آمده اند. زمان ایجاد لایه جریان از مرتبه ns 8 است.
شکل ۱-۸ سیگنال های الکتریکی در حین تخلیه هیدروژن در mbar 3 با ولتاژ تخلیهkV5/6(یعنی انرژی ۱/۰ ژول) را نشان می دهد، مشاهده می شود که جریان بیشینه برابرkA 5/4 است، شیب شدید در سیگنال مشتق جریان به همراه افت در جریان الکتریکی که با افزایش کوچکی در ولتاژ همراه است، به وضوح وقوع پینچ را نشان می دهد ]۱۶[.

شکل ۱-۸) سیگنال های الکتریکی مربوط به ولتاژ، مشتق جریان و جریان در حین تخلیه گاز هیدروژن با فشار اولیهmbar3، با ولتاژ اولیه kV5/6(1/0ژول) از بالا به پایین نمایش داده شده اند. شعاع آند برابر mm8/0 است. جریان بیشینهkA5/4 به دست آمد. شیب تند در سیگنال مشتق جریان به همراه افت در جریان الکتریکی، به وضوح، تشکیل پینچ را نشان می دهد]۱۶[.
در شکل ۱-۹ تصاویری از حرکت پلاسما در زمان های مختلف در این آزمایش نشان داده شده اند.

شکل ۱-۹از چپ به راست به ترتیب: الف) پلاسما آند را می پوشاند. ب) فشردگی شعاعی پلاسما روی آند رخ می دهد و ج) در نهایت پلاسما از آند در جهت محوری جدا می شود. زمان انجام این مراحل حدود ns30 است]۱۰[.
بر اساس قوانین مقیاس بندی برای اندازه و طول زمانی پینج در تخلیه های پلاسمای کانونی نوع مدر، طول قابل انتظار پینچ و شعاع آن به ترتیب باید حدود a8/0=z_aوa12/0=r_p(یعنی برای این دستگاه mm 64/0 وmm 1/0) باشند.
مدت زمان دوام پینچ نیز باید برابر باشد و با توجه به اینکه شعاع آند برابر mm 8/0 است این زمان برای این دستگاه برابر ns 6/1 بدست می آید. اگرچه آزمایش ها با هیدروژن انجام شد، منطقی است که در سایر موارد هم انتظار اندازه و طول زمانی پینچی از همین مرتبه را داشت]۱۶[.
پارامترهای مشخصه پلاسمای کانونی مینیاتوریکه با هیدروژن در فشار ۳ میلی بارکار می کند،
و هستند که از مقادیر متناظرشان در دستگاه های با ابعاد بزرگ و متوسط بسیار کمترهستند، برای افزایش این پارامترها باید یا جریان افزایش یابد و یا شعاع آند کاهش یابد.
با این دستگاه آزمایش هایی با آندی با شعاع کوچک تر (mm 21/0=a) نیز انجام شده است. ]۱۶[.
در جدول ۱-۱ مشخصات دستگاه های موجود در مرکز CCHEN شیلی (از دستگاه های با انرژی های بالا تا نانوفوکوس) مشاهده می شوند.
جدول۱-۱مشخصات دستگاه های پلاسمای کانونی موجود در مرکزCCHEN

نظر کارشناس :
در بازدید و معاینه ای که باحضور نماینده اداره منابط طبیعی بخش طرقبه و متشاکی از محل به عمل آمد مشاهده گردید که اولا محدوده باآنچه در قولنامه ذکر شده و با آن مطابقت دارد ثانیا مطابقت نقشه اجرای ماده ۵۶ پلاک سطح باغ به مساحت تقریبی ۸۰۰ متر مربع با درختان غیر مستحدثه موجود داخل محدوده قانونی اینپلاک واقع شده است .
ولی درحد شرقی آن متصل به کوه می باشد . یک بنای نیمه تمام با آجر شامل یک ترس و یک اتاق احداث گردیده است و به مرحله پوشش سقف رسیده است و بنا به شکایت اداره منابع طبیعی بخش طرقبه از ادامه کار آن جلوگیری به عمل آمده است ضمنا مشاهده گردید که در اطراف ساختمان یاد شده مقداری تنه شاخه درختان وجود دارد که مشار الیها مدعی است این اشجار قبل از احداث بنا در زمین محل موجود بوده است .
در مورخه ۲۰ / ۱۰ / ۸۴
دروقت فوق العاده پرونده کلاسه ۸۴/۲۷۷دادیاری تحت نظر و آخرین دفاع از متهم اخذ گردید و خطاب به ایشان بیان شد :
هویت شما درپرونده محرز است نیاز به ثبت مجدد ندارد و حسب شکایت منابع طبیعی واظهار نظر کارشناس اتهام شما به تصرف عدوانی در قسمتی از اراضی ملی برای شما قرائت شد آخرین دفاع شما چیست ؟

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

من قبول دارم ولی در ملک خودم ساختم .
قرار دادسرا
در خصوص اتهام خانم ربابه پلنگ پوش ف حبیب اله بازنشسته آموزش و پرورش قوچان فاقد سابقه کیفری آزادبا قرار کفالت متهم است به تخریب و تصرف عدوانی در اراضی ملی نظر به شکایت شاکی و گزارش ایشان و اظهار نظر کارشناس تصرف عدوانی محرز است مضافا اینکه متهمه نیز اتهام را قبول کرده بزهکاری ایشان محرز و مشخص و نظر به مجرمیت وی دارم .
معاون دادستان در مورخه ۲۰/۱۱/۸۴ قرار فوق را تایید نموده است .
وقت رسیدگی به تاریخ ۳۰ / ۱۱ / ۸۴ ساعت ۱۰ صبح ازسوی شعبه تعیین و به خانم پلنگ پوش طبق ماده ۷۷ و شاکی برابر ماده ۷۵ ابلاغ شده است .
جلسه دادگاه :
به تاریخ ۳۰ / ۱۱/ ۸۴ در وقت مقرر شعبه ۱۳۴ دادگاه عمومی جزائی مشهد به تصدی امضاء کننده ذیل تشکیل است پرونده تحت نظر است .
نماینده حقوقی منابع طبیعی آقای قدمیاری حضور داردو نماینده محترم دادستان حاضرند اظهار می دارند با توجه به محتویات پرنده وتقاضای رسیدگی و صدور رای قانونی دارم .
متهم با ابلاغ قانونی حاضر نشده و لایحه ای ارسال نشده است و با فراهم بودن موحبات رسیدگی خطاب به نمایندگی حقوقی منابع طبیعی خود را معرفی کنید مفاد ماده ۱۲۹ برای شما تفهیم شکایت خود را بیان کنید نماینده حقوقی شکایت خود را به شرح شکوائیه و دادیاری اعلام داشته است.
رای دادگاه :
دادگاه با بررسی اوراق پرونده ختم رسیدگی را اعلام می نماید :
در خصوص اتهام خانم ربابه پلنگ پوش ف حبیب اله ۵۴ ساله اهل قوچان ساکن مشهد آزاد با قید معرفی کفیل مبنی برتصرف عدوانی عرصه منابع طبیعی موضوع کیفر خواست شماره ۵۴۲ – ۲۶ / ۱۰ / ۸۴ دادسرای عمومی و انقلاب مشهد مقدار ۴۰۰ متر مربع نظر به شکایت نماینده حقوقی منابع طبیعی و صورت مجلس مشاهدات تخریب و تصرف اراضی توسط مامورین و مدارک راجع به مقررات ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و نظر به کارشناس رسمی دادگستری درمرحله تحقیقات مقدماتی که مخالفتی با اوضاع و احوال قضیه نداشته و توجها به دفاعیات بلد وجه متهم درمرحله تحقیقات و اینکه نامبرده با ابلاغ قانونی اخطاریه در جلسه ۳۰ /۱۱ / ۸۴ حاضر نشده و دفاعی که بی گناهی خود را ثابت نماید ابراز نداشته وقوعبزه محرز و مسلم است .
دادگاه با استناد ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی و رعایت بند ۲ ماده ۳ قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت مصرف ان در موارد معین علاوه بر رفع تصرف متهم را به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت محکوم می نماید .
رای صادره غیابی و ظرف مدت ده روز پس از ابلاغ قابل واخواهی درهمین دادگاه و سپسظرف بیست روز قابل تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد .
تمایل حقوقی کارآموز :
متهم خانم ربابه پلنگ پوش به دلیل تصرف عدوانی و کیفر خواست صادره و ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی رعایت بند ۲ از ماده ۳ قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی ئرحق دولت محکوم گردیده است .
برابر ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی هرکس به وسیله صحنه سازی از قبیل پی کنی و….. یا اقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزامت یاممانعت از حق درموارد مذکور نماید به مجازات یکماه تا یک سال حبس محکوم می گردد .
در ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی به جرائم اشاره شده که عنصر مادی آنها عبارتند از :
تهیه آثار تصرف در اراضی ضروری
تخریب محیط زیست ۳-تصرف عدوانی ۴- مزاحمت از حق ۵-ممانعت از حق
همچنین عنصر معنوی این بزه علاوه بر سوء نیت عام ، سوء نیت خاص است به معنی قصد تصرف یا ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری .
به موجب ماده واحده لایحه قانونی راجع به رفع تجاوز و جبران خسارت وارده به املاک مصوب ۲۷ / ۹/ ۵۸ شورای انقلاب در دعاوی راجع به رفع تجاوز وقلع ابنیه ومتحدثات غیر مجاز و املاک مجاور هرگاه محرز شود که طرف دعوی یا ایادی قبلی او قصد تجاوز نداشته و در اثر اشتباه در محاسبه ابعاد تشخیص موقع طبیعی ملک یا پیاده کردن نقشه ثبتی یا به علل دیگری که ایجاد کننده بنا به مستحدثات از آن بی اطلاع بوده تجاوز واقع شده و میزان ضرر مالک هم در مقایسه با خساراتی که از خلع ید و قلع بنا و مستحدثات متوجه طرف می شود به نظر دادگاه نسبتا جزئی باشد .
در صورتی که طرف دعوی اراضی مورد تجاوز را طبق نظر کارشناس منتخب دادگاه تودیع نماید .
دادگاه حکم به پرداخت قیمت اراضی و کلیه خسارات وارده و اصلاح اسناد مالکیت طرفین دعوی می دهد در غیر این صورت حکم به خلع ید و قلع بناء مستحدثات غیر مجاز داده خواهد شد .
در تعریف که از تصرف عدوانی آمده عبارت است از استیلاء و سلطه بر مال غیر منقول متعلق به دیگری به منظور استفاده و انتفاع به نحوی که مالک واقعی می توانست از آن برخوردار شود .
از اینرو تصرف و ذوالید بودن در مال ، امر عادی ساده ای است که به محض تحقق، تصرف و اثرات آن مستقر شده و فرض وجود یا عدم وجود حق در این مورد بی فایده خواهد بود .
موضوع این جرم در این ماده اموال غیر منقول است و مشمول ماده با توجه به و ذیل آن اموال منقول را در بر نمی گیرد .
اداره حقوقی طی نظریه ای موضوع ماده را منحصر در اموال منقول دانسته ( نظریه مشورتی شماره ۳۵۴۷/۷-۲۴/۵/۱۳۷۳ ) . جرائم موضوع این ماده منهای تخریب محیط زیست ، جملگی از جرائم مستمر محسوب می شود ، زیرا تا وقتی که تجاوز ، تصرف یا مزاحمت یا مخالفت ازقادامه دارد پیوسته عنصر مادی این جرائم نیز محقق شده و لحظه به لحظه تکرار می گردد .
دیوانعالی کشور در رای وحدت رویه شماره ۹-۳۰/۲/۶۴ تصرف عدوانی همراه با قهر و غلبه را جرم غیر مستمر می داند و حسب نظر مشورتی شماره ۵۰۵۱/۷-۳۰/۷/۷۳ اداره حقوقی قوه قضائیه لایحه تصرف عدوانی راجرم دانسته است .
چنانچه متصرف سابق نسبت به ملک مورد تصرف عدوانی مالکیت نداشته باشد نمی توان با توجه به ماده ۷۲۷ ق م اسلامی شکایت وی را قابل استماع دانست این مطلب در نظریات اکثریت قریب به اتفاق قضات دادگستری تهران به ترتیب مورخ ۳۰/۸/۷۵ و ۳۱/۲/۷۶ مورد اشاره واقع شده است درنظریه مورخه ۳۰ / ۸ /۷۵ چنین اظهار نظر نشده است درماده ۱۳۴ قانون تعزیرات سابق مطلق ممانعت و مزاحمت از حق را شامل می شد بدون اینکه مالکیت شاکی مطرح باشد .
ولی ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مربوط به تصرف عدوانی و مزاحمت از حق و مخالفت نسبت به املاک متعلق به دولت یا اشخاص حقیقی است به عبارت دیگر متصرف سابق بدون آنکه مالکیت داشته باشد نمی تواند با استناد به این ماده درخواست تعقیب کیفری و مجازات متصرف به عدوان یا مزاحم را بنماید .
سپس در نظریه مورخ ۳۱/۲/۷۶ نیز اعلام شده که مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی تصرف عدوانی و مزاحمت یا مخالفت از حق نسبت به املاک متعلق به دولت یا اشخاص حقوقی قوه قضائیه تعقیب جرم مذکور در ماده ۶۹۰ به مدت و مهلت نمی باشد .
لذا اکنون ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی ناسخ مقررات مربوط به قانون جلوگیری از تصرف عدوانی نبوده و این مقررات همچنان به اعتبار خود باقی است اداره حقوقی قوه قضائیه در این رابطه طی یک نظر مشورتی اعلام داشته است : در ماده ۱۳۴ قانون تعزیرات (ماده ۶۹۰ قانون مجازات) فاسخ قانون جلوگیری از تصرف عدوانی ( مصوب ۱۳۵۲ ) نیست و هر دو قانون قابل اعمال است .
( نظریه شماره ۱۷۰۰/۷-۳/۸/۶۳)
در انتها برابر بخشنامه شماره ۵۸۷۴ /۷۹ مورخ ۳/۵/۷۹ رئیس قوه قضائیه دادگاهها را ملکف نموده برابر تبصره ۱ ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی به جرائم فوق الذکر خارج از نوبت رسیدگی و با تنظیم صورت مجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی صادر نماید .
درپرونده فوق با توجه به اظهارات متهم و نظر به اینجانب سوء نیت ولی محرز نیست و کهولت ویبه پرداخت جزای نقدی بدل از حبس خلاف مقررات و موازین حقوقی می باشد .
شناسنامه پرونده :
پرونده ۱ ماه ششم کارآموزی
تاریخ ۲۱ /۱۲ /۸۴
شعبه رسیدگی کننده : شعبه ۳۴ دادگاه حقوقی مشهد
موضوع : مطالبه وجه
نتیجه پرونده : وقت مجدد به تاریخ ۸/۳/۸۵ تعیین و ابلاغ شده است .
کلاسه پرونده : ۸۴- ۱۵۵۴ -۳۴
دادخواست :
خواهان : شرکت سهامی نیسان شرق
خوانده : محمدرضا
علیرضا اسدی
وکیل : هاشم صحراگرد و ناصر پور محمد

• • 1. 1. مقدمهی تحقیق

     

سپاس و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است. مناجات با حضرت حق، امری فطری در انسان است که توسط لطف بینهایت ایزد منّان در وجود آدمی به ودیعه گذارده شده که به مرور زمان به صورت زمزمهها و نجواهایی ناب، در ارواح انسانی نمایان میشود.
نماز و نیایش ترنم دلنشینی است که همراه با معرفت خدای یکتاست. «معنای نماز، مناجات با خداست و آنکه نماز میگزارد، در مقام نیایش است. کلام، آشکار ساختن آن چیزی است که در نهاد انسان است و این جز با حاضر بودن دل ممکن نیست.» (راشدی، ۱۳۸۰، ج۱: ۹۵ )
انسانها با عناصر دعا و نیایش، سعی در ایجاد ارتباط با خدا و تقّرب به درگاه او دارند، بهراستی در هستی بیکران ما که روزگار دلمردگیهای بشر است تنها وجود قدرت لایتناهی و متعالی معبودی میتواند تسلّی بخش لحظههایمان شود که قلبهایمان با ذکرش آرامش پیدا میکند. اینجاست که دلهرهها رنگ می بازند و وجود سرشته شده از غم آدمی غرق نیاز میشود.
در واقع این ارتباط زبانی که بنده و خدا را با هم صمیمی میکند همان صفت رحمانیّت خداوند است که ریسمان محکم دعا و نیایش را به آدمی عنایت کرده تا با آن به أعلی درجهی وصال حق نائل گردد.
هر عبادتی ویژگیهایی را دربردارد و هر عملی نیز نتیجهای را در پی دارد. هر قدر نماز و نیایش همراه با آگاهی، بصیرت و اخلاص باشد، اثرات آن تأثیرگذارتر خواهد بود. بزرگترین اثر نماز و نیایش، آرامش و اطمینان قلبی است که در انسان به وجود میآید.
آرامشی که از پرستش عاشقانهی مبدأ هستی و کمال حاصل میشود روح بیتاب و بیقرار آدمی را به روشنی و یقین میرساند، بدین ترتیب احساس عجز و نیاز و سپس روی آوردن به درگاه حق تعالی و بالاخره دعا کردن، همه و همه القای خداوندی است.
احتیاج به راز و نیاز با خدا و شاید حتی گله و شکایت به درگاه او، انسان را به سوی نیایش سوق میدهد و احتیاج به راز و نیاز در پهنهی پر افتوخیز ادبیات جلوهی بیشتری داشته است.
زیرا شاعران در مقایسه با دیگران از روحیهی ظریف و لطیفتری برخوردارند و به همان نسبت زبان گیراتری برای این کار دارند. تأملی در اشعار شاعران در قرون گذشته تاکنون بیان کنندهی این امر است که در اکثریت آنها نیایش به عنوان یکی از ارکان برجستهی اشعار آنها و شاید مهمترین آنها بوده است. شاید اینطور به نظر برسد که در شعر معاصر، این موضوع جلوهی کمتری داشته باشد حال آنکه این موضوع یکی از دغدغه های شاعران معاصر است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این پایان نامه سعی بر آن است که آداب نماز و نیایش در اندیشهی هشت شاعر برجستهی معاصر از جمله محمد حسین شهریار، حمید سبزواری، فریدون مشیری، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، طاهره صفارزاده، سلمان هراتی و قیصر امین پور بررّسی و تحلیل شود.
هدف از این تحقیق این است که نماز و نیایش در اندیشهی هشت شاعر برجستهی معاصر بررّسی شود تا رهنمونی برای شناخت انسانها در ایجاد رابطه با خدا و رسیدن به آرامش و داشتن یک روح آرام باشد. روش گردآوری اطلاعات در این پایان نامه کتابخانهای است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. ابتدا اشعار نیایشی شاعران منتخب استخراج میشود سپس با تحلیل مباحث به تناسب تقسیمبندی مفاهیم نماز و نیایش، در اشعار آنان بررسی میشود.
این تحقیق شامل پنج فصل است: در فصل اول به بیان مقدمهی تحقیق، بیان مسأله، سوالات تحقیق، اهمیّت و ضرورت تحقیق، پیشینهی تحقیق، اهداف تحقیق، فرضیه های تحقیق، تعاریف واژه های کلیدی، حدود و قلمرو تحقیق پرداخته شده است.
در فصل دوم مبانی نظری تحقیق و بنیاد نظری مربوط به آن از جمله، آداب نماز، تاریخچه نماز و پرستش، نظریههای نماز، اشکال نماز، مفاهیم نماز، توحید، آداب نیایش و … بیان شدهاند.
فصل سوم مروری است بر زندگی، آثار، سبک و ویژگیهای شعری هشت شاعر برجستهی معاصر.
در فصل چهارم آداب نماز در اندیشهی هشت شاعر برجستهی معاصر به تناسب تقسیمبندی مفاهیم نماز و نیایش، بررّسی و تحلیل شده است.
در فصل پنجم نتیجهی حاصل از تحقیق ارائه شده است.
در میان شاعران برجستهی معاصر و منابع استفاده شدهی آنان، با توجه به اینکه ۶ اثر طاهره صفارزاده که برای نگارش این پایان نامه استفاده شده است ۴ نمونه از آن در سال ۱۳۶۵ و ۲ نمونه در سال ۱۳۶۶ چاپ شدهاند، در ارجاعات از حروف الفبا استفاده شده است. منظور از ۱۳۶۵ الف، کتاب رهگذر مهتاب؛ ۱۳۶۵ ب، کتاب طنین در دلتا؛ ۱۳۶۵ پ، کتاب سد و بازوان؛ ۱۳۶۵ت، کتاب سفر پنجم؛ ۱۳۶۶ الف، کتاب دیدار صبح و ۱۳۶۶ ب، کتاب مردان منحنی است.
۱-۲ بیان مسئله
نماز به معنای سجده کردن و تعظیم کردن است که از مقولهی جزء به کل محسوب میشود و ترجمهای است آزاد از واژهی «صلوه» . نماز توجه باطن، ملازمت در حضور، اقبال به سوی حق و إعراض از ماسوی الله است. نماز راز با بینیاز، اوج تجلّی عاشقانه بین عاشق و معشوق و نیایش دردمندانهی بندهای است که در الفاظی فشرده در پیشگاه معشوقی او بیان میدارد و عبادت که روح نماز است در حقیقت اظهار ذلّت و خاکساری در پیشگاه حق است.
مفهوم نماز تنها یک عمل عبادی معمولی نیست، بلکه یک مرحله از مراحل سیر و سلوک عرفانی است و جایگاه ویژهای در شعر عرفانی به خود اختصاص داده است.
یکی از پایدارترین و قدیمیترین تجلیّات روح آدمی و یکی از اصیلترین ابعاد وجود، حس نیایش است. نیایش یک حالت دریافتنی ولی وصف ناپذیر، یک لحظهی ناب و بیدغدغه در محضر حق است و چنین به نظر میرسد که نیایش اصولاً کشش روح است به سوی کانون غیر مادّی جهان.
دعا و نیایش گسترهی وسیع، تعاریف متعدّد و متفاوتی را در بر میگیرد؛ چنان که علّامه جعفری «آن حالت روحی که میان انسان و معبودش رابطه انس ایجاد نموده است و او را در جاذبهی ربوبی قرار میدهد نیایش مینامد.» ( باقریان موحد، ۱۳۸۷: ۷۵) و در منظر شخصیّت فرهیختهای چون عبدالکریم سروش «دعا فقط صحنهی خواندن نیست که عرصهی شناختن او هم هست، مونولوگ نیست، دیالوگ هم هست، سخن گفتن دو سویه است.» (همان: ۱۲۵)
همهی انسانها ابزار بیان دریافتهای خود را ندارند، در این بین عدهای خوشبخت و مقبل هستند که علاوه بر داشتن آنات بیشتر ، استعداد و قدرت بیان آنات خود را نیز دارند. اگرچه بیشتر این انسانها در زندگی با درد و رنج زیستهاند اما درد و رنج گوارایشان باد که به نعمت عظیمتری رسیدهاند و ایشان شاعرانند.
شاعران مورد نظر ما متعلق به دوران معاصراند و هم جنبهی فقهی و عبادی نماز را در نظر داشتند و هم جنبهی رمزی و نمادین آن را. شاعرانی چون :
محمد حسین شهریار، حمید سبزواری، فریدون مشیری، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، طاهره صفارزاده، سلمان هراتی و قیصر امینپور که با بکارگیری قالبهای مختلف و الفاظ متداول هرکدام به شیوهای مفاهیم و مضامین اعتقادی خود را در شعر منعکس میکنند، به عنوان نمونه سهراب با زبان ویژه و نگاه عرفانی خود اینچنین میسراید که :
« تهی بود و نسیمی / سیاهی بود و ستارهای / هستی بود و زمزمهای / لب بود و نیایشی / «من» بود و «تو» یی / نماز بود و محرابی » (سپهری، ۱۳۸۷ : ۲۱۷و۲۱۸ )
توصیف شهریار اینگونه جلوه مینماید :
« از دل ذرّه تا دل خورشید / همه جا جذبهی محبّت اوست
همه آفاق، مسجد و محراب / همه یک گوشه عبادت اوست
به طواف و نیایش ذرّات / همه آفاق غرق حیرت اوست » (شهریار، ۱۳۸۷ : ۱۲۱ )
فروغ با نگاه تیره و پناه جویانه میسراید که :
« و اسمش آن چنان که مادر / در اول نماز و در آخر نماز صدایش میکند / یا قاضی القضات است / یا حاجت الحاجات است » ( فرخزاد، ۱۳۸۸ : ۳۳۰ )
و شاعر نیایش وارهها اینگونه زمزمه میکند :
« دیشب آن قدر نزدیک بودی / که پنجره از شادیام نمک میچشید / و لبخندم را دامن میزد / من مشغول تو بودم / نیلوفری از شانههای من رویید / و از پنجره بیرون رفت » ( هراتی ، ۱۳۷۶ : ۷ )
تاکنون بحث نیایش در آثار شاعران کهن چون مولانا، سنایی و … بررّسی و تحلیل شده است و در این پایان نامه سعی بر آن است که با گزینش نمونههایی از شاعران معاصر، با نگاهی جدید و متفاوت به کنکاش پرداخته و علاوه بر بررّسی آداب نماز و نیایش، تحلیل مطالب را نیز باز خواهیم نمود.
۱-۳ سوالات تحقیق
۱- آیا نیایش ممکن است به صورت یک سیر روحانی و یک مکاشفهی درونی درآید؟
۲- فرم نیایش چگونه در اندیشهی شاعران شکل گرفته است؟
۳- اثرات نیایش که در روح و جسم ما نمود پیدا میکند به چه عواملی بستگی دارد؟
۱-۴ اهمیّت و ضرورت تحقیق
با قرار گرفتن در مسیر شناخت آداب نماز و نیایش و ویژگیهای خاص آنها، میتوانیم به احساس توانایی در ایجاد رابطه با خدا، احساس بهبودی خلق و خو، افزایش عزّت نفس و قدرت تصمیمگیری و درمان بیماریهای جسمی و روحی امیدوار باشیم و علاوه بر این، اضطراب و نگرانی را که همیشه در مسیر رشد و حرکت از موانع بزرگ ادامهی حیات سالم بوده است به آرامش؛ که به عنوان گمشده و آرزوی بشر تعریف شده است تبدیل کنیم تا داشتن یک روح آرام که از نتایج مستقیم اعتقاد به خدا و نیایش است برای همگان حاصل شود.
۱-۵ پیشینهی تحقیق
نیایش پدیدهای است که پیشینهی آن همزاد آفرینش آدمی است. نیایش و ستایش نامهها نیز در ادبیات تمام ادیان بخشهای پربرگ و پرباری را تشکیل میدهند و کهنترین آثار باقی بشری از تمدن هند و چین گرفته تا ایران باستان، همگی مجموعهای از سرودها و نیایشها هستند مانند اوپانیشادها، اوستا و … که امروزه به عنوان گنجینهای گران سنگ از معارف محسوب میشوند.
بدیهی است که نیایش واکنشی عالی، انگیختهای مقدّس و محصول جلوههایی است اهورایی و ارزشمند و فرازمینی. به عبارتی دیگر نخستین رگه های شعر نیایشی را در آثار کسایی مروزی میتوان یافت؛ هر چند نه به طور مستقیم و بیشتر مطاوی اشعار زاهدانه و عقیدتی. با عنایت به اینکه موضوع تحقیق بسیار بکر و نو است، استفاده از دسترنج محققان دیگر بسیار محدود و در واقع غیرممکن است و در این اثنا به سوابق زیر میتوان اشاره کرد :
در ادبیات کهن آقای دکتر کرم عبادی در مجلهی زبان و ادبیات فارسی پاییز ۱۳۸۵ به تحریر مقالهای ارزشمند دربارهی آداب، اسرار و فضایل عبادات از دیدگاه مولانا پرداخته که در آن با الهام از دیدگاه مولانا و با تکیه بر مثنوی معنوی، عشق و اشراق را مایهی اصلی عرفان دانسته و عرفان مولانا را عالیترین مرتبهی فکری و تعالی روحی و اخلاقی بیان کرده است که با مجاهده و سیر و سلوک و کسب دانش و معرفت حقیقی و عشق به حق و پیروی از مردان کامل و انبیا حاصل میشود.

(لغت نامه دهخدا،ج۲۲،۱۳۴۶:ذیل واژه).
سفیر:رسول و پیک سفراء جمع آن است. قاصد.میانجی.مصلح.(همان: ذیل واژه)
سیر:گردش کردن.گردیدن.مطالعه کردن.مسافرت کردن.سیر آفاق و انفس جهان و مردم جهان را از نزدیک دیدن.سیاحت بسیار کردن.مسافرت کردن.آزموده شدن.(لغت نامه معین، ۱۳۷۱: ذیل واژه).
سَیاح: بسیار سیاحت کننده. جهانگرد. سیاحت گر. سِیاحت، گردش کردن، جهان دیدن، سفر کردن.(همان: ذیل واژه).
در کشور ایران در گذشته کلمه سیّاح به کسانی گفته می شد که با هدف و منظور خاصی دست به سفر می زدند؛ مانند ناصرخسرو که شرح مسافرت های خود را در سفرنامه ای گردآورده است. ابن بطوطه که سفرنامه او گویاترین و زنده ترین سند فرهنگی جهان اسلام از قرن هشتم هجری به دست ما رسیده است.
سیاح:(صیغه مبالغه)بسیار سیر کننده.سیاحت کننده.مسافر.
سیاحت:سیر کردن و رفتن بر زمین.گردش.به گشتن.رفتن در زمین (دهار).سفر و سیر و گردش در روی زمین و از شهری به شهری رفتن و مسافرت و زیارت.جهان گردی.جهان پیمایی.کیهان نوردی.سیاحت کردن.گردش کردن.سیر نمودن.جهان گردی کردن.(لغت نامه دهخدا،ج۲۲ ، ۱۳۴۸: ذیل واژه).
سیاحت نامه: شرح حال مسافرت و گردش در کشورها.(لغت نامه معین، ۱۳۷۱: ذیل واژه).
سفرنامه: کتاب شرح مسافرت اشخاص و رجال بزرگ.(همان: ذیل واژه).
۲-۳ تعریف اصطلاحی سفر
سفر،رفتنازدیارخودبهدیاردیگرباهدفکشفپدیدههاینومیباشد. سفروسیلهشناخت است، هم شناخت خود هم شناخت دیگران. چون رنجها و سختیهای مسافرت و حالتهای فوق العاده، جوهره انسان را می نمایاند و خصلتهای درونی بروز می کند. حتی انسان میزان تحمّل و مقاومت و کاردانی و تجربه خود را هم در سفر به محک می تواند بزند. از جمله سفرهای پسندیده، مسافرت به شهرهای مذهبی و زیارتگاه ها و دیدن اماکن تاریخی و دیدار با بزرگان و شخصیت های علمی و اخلاقی است.
«امروز دانشمندان و پژوهشگران که درباره مراحل تمدن بشری تحقیق می کنند، سیر و سیاحت را یکی از عوامل اصلی پیشرفت تمدن میدانند.» (حکیمی، ۱۳۸۳ :۳۳)
سفر باعث آرامش روح و روان آدمی و کسب تجربه های فراوان می شود و اطلاعات گرانبهایی در مورد مسائلی چون منابع تولید، مبادلات بازرگانی، خطوط مواصلاتی، وسائل حمل و نقل در خشکی و آب، شهرها و زندگی شهرنشینی و آداب و رسوم و سنتهای سرزمین های مختلف است، حاصل این تجربه ها را می توان به شکل سفرنامه هایی در آورد که گنجینه ای از اطلاعات باشد.
۲-۴ انواع سفر
سفرها انواع مختلفی دارند. در این باره به موارد زیر می توان اشاره کرد :
سفرهای نظامی (لشکرکشی)،اجتماعی(مهاجرت های قومی) ، تجاری، مذهبی، سیاسی، علمی (دانش اندوزی) وتفریحی.
۲-۴-۱ سفرهای نظامی (لشکرکشی)
۱- سفرهای نظامی از جمله مهمترین سفرهایی است که از قرن ها پیش همواره صورت می گرفته است. مانند برخی لشکرکشیهای فرمانروایان، این گونه لشکرکشی ها از نوع سفرهای نظامی هستند وانجام آن ها کاری ساده نبوده است. به عنوان نمونه، کوروش پادشاه هخامنشی از پارس به سارد لشکر کشید، یا محمود غزنوی برای فتح سومنات از غزنین به هندوستان رفت یا … باید توجه کرد که حرکت یک لشکر عظیم وطی صدها و هزاران کیلومتر مسافت با وسایل و امکانات روزگار گذشته، با حوادث زیادی همراه بوده و هفته ها وماه ها به طول می انجامیده است. «سفرهای نظامی از مهمترین سفرها است و معمولا فرمانده های سپاه در این سفرها ، سفرنامه نویسانی را نیز با خود می بردند. تاریخ جهان نشان هزاران سفر نظامی است. مطالعه سفرنامه های نظامی نشان می دهد که هیچ چیز بدتر و مصیبت بار تر از جنگ برای بشریت نیست.»( همان : ۸۳)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۴-۲ سفرهای اجتماعی (مهاجرت اقوام)
مواردی نظیر مهاجرت آریایی ها به ایران، هند و اروپا، مهاجرت ایلات و عشایر ترک به ایران؛ مهاجرت های گروه هایی از مردم ایران در پی حملات هول انگیز نظیر حمله مغولان را سفرهای اجتماعی می نامند.
این گونه سفرها معمولاً تحولات اجتماعی مهمی رادر پی داشته اند. «سفرهای دسته جمعی به خاطر گریز از ظلم و ستم حاکمان مستبد است و گاه برای یافتن مکانی بهتر برای زندگی و گاه برای تبلیغ آیین نوین. این سفرها را مهاجرت های دسته جمعی می گویند.» (همان: ۸۰ )
۲-۴-۳ سفرهای تجاری
از آنجا که نیازهای مردمان هر شهر و دیار از طریق تجارت و انتقال کالا برآورده می شود، در طول تاریخ، بازرگانان از جمله کسانی بوده اند که همواره از شهری به شهر دیگر در حرکت بوده اند. سلیمان سیرافی در چین در سال ۲۳۷ ق. یک بازرگان ایرانی از اهالی بندر سیراف (که امروزه از بین رفته است) از طریق دریا به چین سفر کرد ودر بازگشت به شرح مشاهدات خود پرداخت. سلیمان سیرافی چند قرن پیش از مارکوپولو قدم به خاک چین نهاد. «انگیزه های مذهبی، تجاری یا سیاسی همواره انسان را در جستجوی یافتن قلمروهای تازه بر روی زمین به این سو و آن سو کشانده و با سرزمین های ناشناخته آشنا کرده است.» (همان : ۳۳)
۲-۴-۴ سفرهای مذهبی
نزد پیروان هر آیینی بعضی مکان ها مقدس هستند. شهرهای مذهبی نظیر مکه، مدینه، نجف، مشهد، بیت المقدس،لهاسا (مرکز بودایی ها در تبّت)،بنارس (مرکز هندوها در هند) معابد و آتشکده های زردشتیان در یزد، از این جمله اند.
پیروان آیین های مختلف نظیر اسلام، مسیحیت، بودایی، هندویی، زردشتی وغیره با توجه به آموزه های دینی خود، با شوقی وافر و به امید تقرّب یا انجام تکلیف، به سوی مکان های مذهبی به حرکت در می آیند. در طول قرن ها، این گونه سفرها با همه سختی ها وصرف وقت زیاد، انجام می شده است.
علاوه بر این، پیروان ومبلّغان هر یک از آیین های بزرگ جهان، به منظور گسترش آیین خود، راهی سرزمین های شناخته وناشناخته می شدند. مهاجرت مبلغان بودایی، مانوی، مسلمان ومسیحی در تحولات تاریخ اهمیتی به سزا دارد. « در میان انواع سفرها ، سفرهای مذهبی، تأثیر پر نفوذ و پایدار بر مسافر دارند و تجربه ثابت کرده است که سفرنامه های مذهبی اگر از روی خلوص و عشق نوشته شده باشند تاثیری شگفت بر خوانندگان آن سفرنامه ها دارند … امروزه پژوهشگران تاریخ، مهمنترین و سرنوشت ساز ترین سفرهای تبلیغی و زیارتی را در طول تاریخ «سفرهای پیامبران الهی» میدانند. »( همان : ۴۰ )
۲-۴-۵ سفرهای سیاسی
از روزگاران قدیم فرمانروایان همواره بنا به دلایلی مأموران و سفیرهایی را نزد دیگر فرمانروایان می- فرستاده اند. برخی ازاین دلایل عبارتند از:
برقراری روابط بازرگانی وفراهم نمودن تسهیلات تجاری
تقدیم هدایا ویا باج و خراج،بازخرید یا مبادله اسیران جنگی،ترک نزاع وانجام مذاکرات صلح،زمینه سازی برای اتحاد بر ضد دولتی دیگر،درخواست کمک نظامی در مواقع ضروری،گردآوری اخبار واطلاعات از اوضاع کشورها،شادباش و تسلیت به مناسبت های مختلف،خواستگاری.«برخی از نمایندگان سیاسی و سفیران در خاطرات خود تنها به مسائل دیپلماتیک پرداخته اند، امّا بیشتر آنان ضمن بررسی اوضاع سیاسی از وضع شهرها و روستاهایی که به آنجا مسافرت کرده اند از اخلاق و رفتار پادشاهان و سیاست مداران نیز مطالبی نوشته اند. »( همان : ۴۴- ۴۳)
۲-۴-۶ سفرهای علمی (دانش اندوزی)
در گذشته بسیاری از عالمان دینی در روستاها وشهرها پراکنده بودند وطالبان علوم برای بهره گیری از دانش آنان راهی دیارشان می شدند. به همین دلیل در سرگذشت بسیاری از دانشمندان پیشین به خصوص در جهان اسلام ، می خوانیم که در پی کسب علم به سفرهای دور ونزدیک پرداخته اند. «سفرهای علمی طیف وسیعی از سفرها را تشکیل می دهند، وقتی از ارسطو پرسیدند که کدام یک از سفرها را بیشتر دوست داری، جواب داد من سفری را دوست دارم که در هر گامش بر دانش و علم من افزوده شود.» (همان :۹۳)
۲-۴-۷ سفرهای تفریحی
دیدن سرزمین ها وگشت وگذار در طبیعت، جوامع انسانی وآشنایی با نهادها وپدیده های اجتماعی وفرهنگی آنها ودیدن عجایب جهان اطراف، همواره برای انسان ها نشاط آور بوده است.به همین دلیل تفرّج و تفریحاز انگیزه های مهم سیر وسیاحت بوده است.
۲-۴-۸ سفرهای اکتشافی
در قرن های اخیر سفر به منظور پژوهش وبررسی پدیده های طبیعی (کویر، دشت ، … ) انسانی (برسی اقوام وفرهنگ های آنان ) وتاریخی (آثار باستان، کتیبه ها، نقش ها، خط های قدیمی) مورد توجه بوده است.مثلاً راولیسون و دیولافوا از جمله اروپاییانی بودند که در دوران ماصر به ایران و عراق سفر نمودند وبر روی آثار باستانی این کشورها به تحقیق پرداختند. «سفرهای اکتشافی از مهمترین سفرها در طول تاریخ بشر می باشند زیرا که سیاحان و جهانگردان با کشف سرزمین های تازه تحولات نوین در فرهنگ و تمدن انسانی پدید آوردند.» (همان:۱۱)
۲-۴-۹ سفرجسمانی
«سفر ظاهری و جسمانی، سفر از محل زندگی و وطن به بیابان ها و دشت ها است.»(کاشانی،۱۳۷۹ :۵۳)
سفر ظاهر یا جسمانی در پنج قسم است:سفر اول در طلب علم واین سفر فریضه بود.وجه دوم آن که سفر کند تا خویشتن و اخلاق خویشتن را بشناسد،تا به علاج صفاتی که در وی مذموم است مشغول شود.وجه سوم آن که سفر کند تا عجایب صنع خدای تعالی در برّ و بحر و کوه و بیابان و اقالیم مختلف ببیند و انواع آفریده های مختلف از حیوان و نبات و غیر آن در نواحی عالم بشناسد و ببیند که همه آفریدگار خویش را تسبیح می کند و به یگانگی گواهی می دهد.سفر دوم برای عبادت است،چون حج و غزو و زیارت گور انبیاء و صحابه و تابعین.سوم گریختن بود از چیزی مشوش دین باشد چون جاه و مال و ولایت و شغل دنیا.سفر چهارم تجارت بود در طلب دنیا.سفر پنجم سفر تماشا و تفرّج باشد.(غزالی،۱۳۷۴: ۶۱-۴۵۷)
۲-۴-۱۰سفر روحانی
سفر روحانی،«سفر به وسیله حرکت درونی است از پایین ترین مراتب تا ملکوت آسمان ها و برترین سفرها سفر باطن است»(کاشانی،۱۳۷۹ :۵۳).
«سفر روحانی،سفر کسی است که مسافرت می کند تا شهادت ها را از روی خطوطی بخواند که به خط الهی روی صفحات جمادات نوشته شده است،سفر جسمانی نیست بلکه نشسته یک جا با دلی فارغ برخوردار از شنیدن از نغمه های تسبیح یکایک ذرّات می باشد و برای او بی نیازی در ملکوت و آسمان ها است».(همان:۵۸)
«سفر باطن ،سفر دل است در ملکوت آسمان و زمین و عجایب صنع ایزد تعالی و منازل راه دین»(غزالی،۱۳۷۴ :۴۵۶).
«سفر معنوی ، سفر به درون روح است. در این سفر روحانی است که انسان متوجه می شود هر روز و هر ساعت صدها دام برای انسان آماده کرده اند… سلوک معنوی راهی بس دور و دراز و بسیار دشوار است.» (حکیمی، ۱۳۸۳ : ۱۸-۱۷)«در دین اسلام، سفر حج بالاترین و عمیق ترین سفر زیارتی است. سفرحج سفری دل انگیز و روحانی و سخت سحرانگیز است. این سفر در واقع پروازی در ملکوت است و بالاتر و والاتر از آن است که در خیال و وهم آید.» (همان : ۴۳-۴۲)
۲-۵ تعریف اصطلاح سفر از دیدگاه عرفا
سفر در اصطلاحات عرفا توجه دل است به سوی حق و اسفار چهار است:
۲-۵-۱سفر از خلق به حق(سیر الی الله)
«در این سفر سالک از کثرت موجودات روی گردانیده و به سوی حقیقت و عالم وحدت توجه می کند.این سفر مراحل و منازلی دارد.مهمترین منازل آن هشت مرحله است.
اول مرحله طلب،دوم تهذیب اخلاق،سوم پدید آمدن احوال،چهارم شوق و اضطراب،پنجم عشق و محبت،ششم سکر و حیرت،هفتم فناء و بقاء،هشتم توحید.»(سجّادی،۱۳۵۰ :۴۰).
«سیر الی الله از منازل نفس تا وصول به افق مبین که نهایت مقام قلب است و مبدء تجلیات اسمائی است.
سفر اول عبارت است از رفع حجاب های کثرت از وحدت است و آن سیر به سوی خداست.»(همان :۲۶۵)
۲-۵-۲ سفربه حق در حق(سیر فی الله)
«سفر از حق به سوی حق است که در این سفر سالک در اوصاف و اسماء الهی سیر می کند و اندک اندک خود را چون قطره آبی در دریای مواج عزمت و جلال احدیت غرق می بیند و پرده منیّت برداشته می شود.»(همان :۴۰)