خردل سفید

White mustard

Brassica hirta

خردل حبشی

Ethiopian mustard

Brassica carinata

2-12 مراحل فنولوژیکی یا رشد و نمو کلزا
فنولوژی کلزا توسط محققان زیادی از جمله هارپر،برکن کمپ،لی شات بررسی شده است ولی کامل ترین و دقیق ترین روند فنولوژیکی کلزا توسط سیلوستر برادلی بر مبنای دما و طول روز ارائه گردیده است.
براساس مشاهدات انجام شده ،پنج مرحله اصلی برای چرخه زندگی کلزا شناسایی گردیده است. این مراحل ممکن است به طور متوالی شروع شوند ولی آغاز آن ها وابسته به پایان مرحله قبلی نیست.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مراحل اصلی رویش کلزا به صورت پنج مرحله دسته بندی می شوند:
1)جوانه زنی و سبز شدن 2) نمو جوانه گل 3) گلدهی 4)نمو غلاف 5)نمو بذر
اثر متقابل رشد و نمو در هر مرحله بالقوه و سپس عملکرد گیاه زراعی را تعین می کند.هر مرحله و فرایند آن کم و بیش تحت کنترل ژنتیکی است و به طرق مختلف تحت تاثیر عوامل محیطی مثل دما قرار می گیرد. با بهره گرفتن از دمای پایه پنج درجه سانتی گراد و در صورت نیاز از دیگر دماهای پایه می توان میزان درجه روز رشدGDD را برای کمی کردن نمو گیاه محاسبه کرد. درجه روز رشد معمولا زمان حرارتی نیز نامیده می شود..
2-13شرایط آب و هوایی کشت کلزا
کلزا گیاهی مناسب برای مناظق معتدل ومرطوب است و کاشت آن در ابتدابه مناطقی از دو نیمکره شمالی و جنوبی که دارای این نوع آب و هوا هستند محدود بود.البته اصلاح نژاد و انتخاب،حدود کاشت آن را به نحو قابل ملاحظه افزایش داده و به طور کلی شرایط آب و هوای معتدل و مرطوب برای کلزا مطلوب تر از آب و هوای گرم و شرایط آب و هوای خیلی سرد و پر برف می باشد.
در مناطق با عرض جغرافیایی بالا ارقام بهاره و در مناطق معتدل ارقام پاییزه استفاده می شود.
در واکنش به فتو پریودیسم دراصل گیاهی روز بلند است و در روز هایی که طول دوره روشنایی روزانه به 12 ساعت می رسد ،شروع به گل دادن می نماید،ولی دامنه وسیعی از فتوپریود را نیز تحمل می کند.
کلزا در مناطقی که 500-400 میلیمتر باران در دوره رشد دارند محصول خوبی تولید می کند. 700 میلی متر بارندگی مناسب در این دوره می تواند تمامی نیاز رطوبتی گیاه را تامین کرده و حداکثر بازدهی را در پی داشته باشد. این گیاه در زمان گلدهی و تشکیل غلاف بیش از هر زمان دیگر به رطوبت نیاز دارد. چنانچه این دوره با گرمای زیاد و خشکی هوا مقارن شود وزن هزار دانه و درصد روغن تا حدود ی کاهش می یابد. (ناصری،1375 - آلیاری وشکاری،1386)
نیاز حرارتی کلزا برای جوانه زنی همانند غلاف سردسیری در محدوده دو تا چهار درجه سانتی گراد قرار دارد. ارقام پاییزه جهت ایجاد ساقه و گل به طور حتم باید در معرض حرارت های پایین قرار گیرند. دمای مناسب برای بهاره شدن یک تا 4 درجه سانتی گراد بوده که انجام آن بسته به نوع رقم مورد کشت بین 20 تا 60 روز طول می کشد.
مناسب ترین درجه برای جوانه زدن این گیاه 10 الی 12 درجه سانتی گراد و در مرحله ساقه روی و رشد سریع مناسب ترین دما 22-20 درجه سانتی گراد می باشد. دمای بالاتر در زمان گلدهی باعث ایجاد تنش رطوبتی ،عدم جذب مناسب غذایی و کاهش عملکرد می شود.
کلزا در هنگام رشد رویشی قادر است حرارت 40 درجه را به صورت محدودی تحمل کند. بروز سرمای شدید در مرحله روز ت برگ های پیر را از بین برده و طوقه ها معمولا سالم مانده و رشد مجدد توسط برگ های جوان یا از طریق مریستم های طوقه صورت می پذیرد.(ناصری1375 –والیاری وشکاری 1386 )
کلزا در انواع خاک ها می تواند رشد کند ولی در خاک های سنگین و با تلاقی ،خاک هایی که بعد از بارندگی به سختی سله می بندند محصول خوبی نمی دهد. اراضی دارای زهکشی مناسب ، خاک های رسی شنی هوموسی عمیق،تناسب بیش تری برای این زراعت دارند.
PH مناسب خاک در زراعت کلزا بین 2/6 الی 7 است. رشد آن در PH کم تر از 2/6 به خوبی صورت نمی گیرد.همچنین کلزا نسبت به شوری خاک مقاوم می باشد.
به طور کلی کشت کلزا در شرایط آبی و آبیاری بارانی در بسیاری از نقاط کشور مقدور بوده و این گیاه در صورت انجام مطالعات بیش تر می تواند جایگاه ویژه ای را بین دانه های روغنی و سایرمحصولات زراعی احراز نماید.میزان رطوبت برای جوانه زنی پایین بوده و حدود50% و گاهی تا70% نیز می رسد . برای گلدهی و ورود به دوره زایشی نیازمند شرایط روز بلند می باشد.(احمدی1380 )
در اصل خاص مناطق معتدله است .مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که دست کم 90% بذورکولیتوارهای کلزا در دمای 20 تا 25 درجه سانتی گراد جوانه می زنند.کلزا در تمام مرا حل رشد نسبتا مقاوم به سرما است اما در حالت روز ت تحمل آن بسیار زیاد است،در صورتی که در مرحله رویشی بالاتر از مرحله گلدهی و دانه بستن باشد، احتمالا کلزا بیش ترین عملکرد را خواهد داشت.دمای پایه برای کلزا 5 درجه سانتی گراد است.
در تحقیق انجام شده در استرالیا دمای پایه شلغم روغنی بین3 تا 7 درجه سانتی گراد و برای کلزا بین صفر تا 6 درجه سانتی گراد است.(دهشیری1387)
2-14 زراعت کلزا
طیف وسیع زیر گونه های کلزا ،زراعت آن را با شرایط اقلیمی و طول روز های متفاوت سازگار می سازد،در نتیجه روش های کشت و مسائل زراعی این محصول از کشوری به کشوردیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر تا حدود زیادی متفاوت می باشد.بنابراین مطالب ذیل به عنوان یک راهنمای کلی و پایه برای درک مربوط به تغذیه کلزا می باشد.
- کلزای پاییزه ،درمناطق معتدل شمال اروپا با آب و هوای ساحلی در شهریور ماه (سپتامبر) کشت می شود و با یک دوره رویشی 220 روزه در اردیبهشت برداشت می شود.
- کلزای بهاره،در مناطق معتدل شمال اروپا با آب و هوای ساحلی مرطوب در فروردین ماه (آوریل)کشت و با یک دوره رویشی 160 روزه در شهریور برداشت می شود.
- کلزای بهاره ،در مناطق معتدل غرب کانادا ،با آب و هوای قاره ای در اردیبهشت ماه(مه) کشت می شود و با یک دوره رویشی 120 روزه در شهریور ماه (سپتامبر) برداشت می گردد.
- توریا،در پنجاب هندوستان با اقلیم موسمی در شهریور ماه و با یک رویشی 90 روزه در آذر ماه (دسامبر)برداشت می گردد(احمدی .جاویدفر1389 )
2-15 مقدار بذر
حدود 10-6 کیلو برای رقم آرژانتینی و حدود 10-6 کیلو برای واریته لهستانی در نظر گرفته می شود.فرمول عمومی برای بذر افشانی کلزا حدود 6 کیلو در هر هکتار می باشد.تفاوت عمده ای در مقدار بذر در واریته های مختلف کلزا وجود دارد ،این نقطه بسیار مهم است که پر پشت و تنک بودن بوته ها را سطح مزرعه ملاک بذر قرار ندهیم .پس بسیار ضروری است که تعداد بذر در هر هکتار زمین زراعی برای هر واریته خاص که تعداد بوته گیاهان را تشکیل می دهد قبلا مشخص باشد و بر اساس آن مقدار بذر تعیین می گردد
.2-17 عمق کاشت
محل قرار دادن بذر در عمق مناسب خاک به اندازه بذر ،بافت خاک ،شدت سله بندی و خسارات گنجشک بستگی دارد،در خاک های سبک و خشک بذر را در عمق پایین تر می گذارندوعمق کاشت بذر کلزا 2 تا 5 سانتی متر می باشد.
2-18 کوددهی
اگر در زمان کاشت ،بذر در نزدیک و یا در تماس باکود در خاک خشک قرار گیرد منجر به دیر جوانه زنی با سبز شدن بذر کلزا می شود یا باعث از بین رفتن بذر و یا گیاهچه می گردد.
عکس العمل کلزا به کودها شبیه محصولات غلات دانه ریز بوده وبستگی به حاصلخیزی خاک دارد،ازت و گوگرد کلید موفقیت برای رسیدن به عملکرد بالا می باشد.
مواد نیتروژن دارو پتاسی نمی توانند به صورت مستقیم با بذر تماس پیدا کنند و بایستی بذر به صورت نواری حداقل به فاصله 5 سانتی متر دور ترازبذرریخته شود،آزمایش خاک برای تعیین صحیح مقدار مواد غذایی مورد نیاز گیاه باید انجام شود.کلزا یک مصرف کننده زیاد گوگرد می باشد.2250 کیلو گرم حاصل از هر هکتار کلزا دارای 13/5 کیلوگرم گوگرد در ساقه و برگ و حدود 17 کیلو گرم گوگرد در بذر می باشد. در صورتی که همین مقدار در گندم فقط دارای6/5 کیلو گرم گوگرد در بذر و 8 کیلو گرم در ساقه و برگ دارد .در نتیجه مقدار گوگرد در خاک در تولید کلزا نقش بسزایی دارد و حتی کمبود گوگرد در خاک عدم وجود کلزا در مزرعه را رقم می زند.
بر اساس آزمایش خاک ، خاک هایی که دارای گوگرد متوسط یا کم هستندمقدار آن حدود 25تا 35 کیلو گرم و برای خاک های با گوگرد زیاد 15 تا 20 کیلو گرم کود گوگردی در هر هکتار لازم است. کلزا گوگرد را به شکل سولفات جذب می کند،کود گوگرد به شکل سولفات آمونیوم یا ترکیب سولفات آمونیوم و با عنصر گو گرد قابل تجزیه می باشد. برای کلزا کود مرکب توصیه می شود زیرا در خاک های شنی در اثر بارش زیاد باران سولفات شسته می شود در صورتی که عنصر گوگرد ممکن است در طی فصل مرطوب تجزیه شود و در سال بعد بر اساس نیاز مورد استفاده قرار گیرد.بهتر است گوگرد را قبل یا در حین کاشت تهیه کرد .