تکنولوژی به دلیل ذخیره اطلاعات، قابلیت بازیابی و روش های تحلیل داده ها جایگزین تکنولوژی بارکد شود این تکنولوژی در صنایع زیادی استفاده می شود، نظیر زمانبندی مسابقه، کنترل پاسپورت، حمل و نقل و غیره (برازنده ، ۱۳۸۹). لذا RFID در بخشهای مختلفی مثل بخش مدارک پزشکی و یا حتی مدارک کتابخانه ای در کتابخانه ها یا بنگاههای سازمانی مثمر ثمر بوده و راهگشا خواهد بود. RFID در حمل و نقل و تولید از اواسط دهه ۸۰ به طور موفق استفاده شده است و کاربرد آن به سرعت با کاهش هزینهها و شناسایی مزایای رو به رشد است (پیشداد، کریم پور، ۱۳۸۷).در راستای اهمیت مفهوم حضور کامپیوتری در همهجا برچسبهای شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند رابطه متقابل ما با ساختارهای پردازشی را حتی در برخی موارد درونی نیز تغییر دهند. این فواید سرمایهگزاران، مخترعین و تولیدکنندگان را ترغیب می کند تا شناسایی با کمک فرکانس رادیویی را برای حوزه وسیعی از کاربردها توسعه دهند. برچسبهای شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند به ما کمک کنند تا با محمولههای تقلبی مقابله کنیم (Langheinrich,2009). این پژوهش سعی دارد تا امکان پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا را بسنجد تا محققین و همچنین تصمیم گیران در زمینه مبارزه با قاچاق کالا بتوانند از آن به عنوان منبعی قابل ارجاع برای پژوهشهای آینده خود استفاده کنند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۱-۳- بیان مسئله پژوهش
قاچاق پدیدهای است که کم و بیش تمام کشورهای دنیا با آن مواجه هستند، ولی وسعت و عمق آن در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است به طوری که در برخی از کشورهای در حال توسعه، قاچاق بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادی جامعه را در بر میگیرد (حاجینژاد، ۱۳۷۹) وجود و گسترش قاچاق، عملکرد اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اولین اثر قاچاق، تاثیر منفی آن بر درآمدهای دولت است و این پدیده بخشی از درآمدهای دولت را تحت تاثیر قرار داده و موجب کاهش آن می شود. کاهش درآمدهای دولت نیز کمیت و کیفیت عرضه کالاها و خدمات عمومی را در جامعه پایین میآورد. این کارکرد می تواند سیاستهای تولیدی و توزیعی دولت را در عمل با مشکلات جدی مواجه سازد (پژویان، مداح، ۱۳۸۵).
قاچاق کالا در ایران از حجم بالایی برخوردار است به گونه ای که بسیاری از مناطق کشور را در بر گرفته و و آثار سوئی نیز بر اقتصاد کشور برجای گذاشته است. طبق آمار رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا میزان قاچاق کالا در سال ۱۳۸۹ برابر۴۳/۱۴ میلیارد دلار برآورد شده است که یکی از چالشهای مهم پیش رو برای دولت و کشور ما است. اقتصادهایی که با فراوانی بالا و تعدد قاچاق روبرو هستند با ناکارآمدی در در کنترل مناسبات توزیعی و تولیدی خود مواجه هستند. قاچاق کالا به نظام اطلاعات اقتصادی کشورها نیز آسیب می رساند و امکان برنامه ریزی برای رشد بلندمدت را از بین میبرد. از سوی دیگر، باعث کاهش درآمدهای دولت و به هم خوردن تعادل میان بخش های تولیدی، بازرگانی و عرضه کالا می شود(قلی زاده و دیگران، ۱۳۹۰). هم اکنون وزارت صنعت، معدن و تجارت در طرحی موسوم به طرح شبنم برای مبارزه با کالای قاچاق از بارکدهای دوبعدی استفاده می کند. برچسب شبنم دارای یک بارکد دوبعدی منحصر به فرد است که روی هر قلم کالا درج میشود و حاوی اطلاعات کامل درباره کالا بوده و قابلیت استعلام اصالت کالا از طریق گوشی تلفن همراه دوربین‌دار و نرمافزار مربوطه، پیامک و … را دارا است . ولی به دلیل برتری های RFID در مقایسه با بارکدهای دو بعدی این فناوری به مرور جایگزین بارکدهای دو بعدی شبنم می شود. این پژوهش درصدد است که امکان پیادهسازی فناوری RFID را در مبارزه با قاچاق کالا بسنجد. بدین منظور از ابعاد متفاوتی به بررسی این موضوع پرداخته شده است. در فرایند امکانسنجی عوامل متعددی وجود دارد و دستهبندیهای مختلفی از این عوامل صورت گرفته است از قبیل عاملهای اقتصادی، فنی، نیروی انسانی، عملیاتی، زمانی، قانونی، قراردادی و سیاسی .اما ویژگیهای هر پروژه تعیین می کند که کدام عاملها مهمتر هستند. قبل از اینکه اقدام به ایجاد و پیادهسازی سیستم RFID شود باید امکان پذیر بودن استقرار آن در شبکه مورد ارزیابی قرار گیرد یعنی اطمینان داشته باشیم که پروژه در محیطهای فنی، اقتصادی، مالی و نیروی انسانی می تواند فعالیت کند.امکانپذیری فنی در رابطه با در دسترس بودن سختافزارها، نرمافزارها و آگاهی از چگونگی توسعه سیستم RFID برای جوابگویی نیاز کاربران را شامل میشود. امکانپذیری اقتصادی و مالی اشاره دارد به قابل قبول بودن هزینه توسعه سیستم RFID، از نظر قوانین عمومی هزینه توسعه سیستم RFID و بکارگیری آن باید از سودی که میتوان از طریق مبارزه با قاچاق کالا بدست آورد کمتر نباشد.امکانپذیری نیروی انسانی در رابطه با تاثیر افراد بر روی سیستم RFID و بالعکس و تاثیر RFID بر روی افرادی که قرار است با سیستم کار کنند، بحث میکند. اگر افراد از استفاده از RFID اجتناب کنند توسعه RFID خدشه دار خواهد شد.
۱-۴- ضرورت و اهمیت پژوهش
امروزه ضرورت شناسایی خودکار عناصر و گردآوری داده های مرتبط با آنان بدون نیاز به دخالت انسان جهت ورود اطلاعات در بسیاری از عرصه های صنعتی، علمی، خدماتی و اجتماعی احساس میشود. در پاسخ به این نیاز تاکنون فناوریهای متعددی طراحی و پیادهسازی شده است. یکی از جدیدترین مباحث مورد بحث دانشمندان جهت شناسایی افراد یا کالاها، استفاده از سیستم شناسایی با کمک فرکانس رادیویی است (Langheinrich,2009). این فناوری با قابلیت های بینظیر خود از زمان ورود به عرصه کنونی بیش از سایر فناوریهای شناسایی مورد توجه قرار گرفته و تحول عظیمی در دنیای امروز پدید آورده است تا آنجا که به عنوان یک انقلاب در عصر حاضر شناخته شده است(مقدسی، سبحان منش،۱۳۸۸).
در راستای اهمیت مفهوم حضور کامپیوتری در همه جا برچسبهای شناسایی با کمک فرکانس رادیویی می توانند رابطه متقابل ما با ساختارهای پردازشی را حتی در برخی موارد درونی نیز تغییر دهند. این فواید سرمایهگزاران، مخترعین و تولیدکنندگان را ترغیب می کند تا شناسایی با کمک فرکانس رادیویی را برای حوزه وسیعی از کاربردها توسعه دهند. برچسبهای شناسایی با کمک فرکانس رادیویی میتوانند به ما کمک کنند تا با محمولههای تقلبی مقابله کنیم (Langheinrich,2009). با توجه به موقعیت حساس کنونی و حجم بالای قاچاق در ایران، نظارت بر کالاهای وارداتی یکی از حوزه هایی است که نیاز به استفاده از چنین فناوری به منظور ردیابی و اصالتسنجی کالاهای وارداتی در آن احساس می شود.
۱-۵- اهداف پژوهش
عمدهترین هدف پژوهش تدوین و معرفی تکنولوژی شناسایی با کمک فرکانس رادیویی و امکانسنجی پیادهسازی این فناوری در مبارزه با قاچاق کالا است و از نظر کلی اهداف پژوهش به دو بخش اهداف اصلی و اهداف فرعی تقسیم می شود.
هدف اصلی
امکانسنجی پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
اهداف فرعی
امکانسنجی ابعاد فنی موثر در پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
امکانسنجی ابعاد مالی و اقتصادی موثر در پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
امکانسنجی ابعاد نیروی انسانی موثر در پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
اولویت بندی ابعاد موثر در پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا
۱-۶-سوالات پژوهش
-
- پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد فنی تا چه میزان امکان پذیر است؟
-
- پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد مالی و اقتصادی تا چه میزان امکان پذیر است؟
-
- پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا از بعد نیروی انسانی تا چه میزان امکان پذیر است؟
۱-۷-روش پژوهش
پژوهش حاضر از نظر نوع توصیفی -پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است، که هدف از آن توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش ، هدایت می شود(سرمد و دیگران ۱۳۸۱،ص ۷۹).
در روش توصیفی هدف پژوهش توصیف جز به جز یک موقعیت یا یک رشته شرایط است. هدف از این پژوهش، پاسخگویی به پرسشهایی مانند"چقدر” است. روش پیمایشی روشی برای به دستآوردن اطلاعاتی درباره دیدگاه ها، باورها، نظرات، رفتارهای اعضای یک جامعه آماری از راه انجام پژوهش است. (خاکی ،۱۳۸۲، ص ۲۱۱).
۱-۸- قلمرو زمانی پژوهش
این پژوهش از نظر زمانی مقطعی است و نیمه دوم سال ۱۳۹۱ را در برمیگیرد.
۱-۹- قلمرو مکانی پژوهش
قلمرو مکانی این تحقیق بخش مبارزه با قاچاق کالای وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت خدمات انفورماتیک راهبر میباشد.
۱-۱۰- قلمرو موضوعی پژوهش
قلمرو موضوعی پژوهش متمرکز بر بررسی امکانسنجی پیادهسازی فناوری RFID در مبارزه با قاچاق کالا است.
۱-۱۱- جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه آماری این تحقیق تمامی کارشناسان وزارت صنعت، معدن وتجارت و شرکت خدمات انفورماتیک راهبر است و واحد تحلیل آماری نیز کارشناسان خبره در زمینه مبارزه با قاچاق کالا میباشند. در پژوهش حاضر تمامی جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.
۱-۱۲-ابزار و روش گردآوری داده ها
در این پژوهش برای جمعآوری اطلاعات مربوط به پاسخگویی به سوالات به طور عمده از روش میدانی استفاده شده است و همچنین در تدوین سوالات پژوهش و شاخص ها از روشهای کتابخانهای (مطالعه کتابها، مقالات، مجلات، طرحهای پژوهشی و بانکهای اطلاعاتی اینترنتی) استفاده شده است.
جهت کسب اطلاعات مورد نظر از جامعه آماری و با هدف پاسخگویی به سوالات پژوهش از تکنیکها و ابزارهای مختلفی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می شود، که پژوهش حاضر پرسشنامه و مصاحبه را برای جمعآوری اطلاعات مورد استفاده قرار داده است.
۱-۱۳- روش تحلیل داده ها
به طور کلی در تحلیل داده ها یک بعد کمی وجود دارد که از طریق محاسبات آماری خاص صورت میپذیرد و یک بعد کیفی آن که تحلیلها، استدلالات و استنتاجهایی است که بر اساس نتایج محاسبات آمار صورت میپذیرد تا بتوان در نهایت به جامعه تعمیم داد. در این پژوهش بر حسب نوع اطلاعات و هدف مورد نظر از آمار توصیفی استفاده می شود.
آمارتوصیفی: شامل محاسبه شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی اعم از جداول فراوانی، میانگینها، نسبتها، درصد تغییرات و همچنین رسم نمودارهای هر یک از سوالات است.
۱-۱۴- شرح واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در پژوهش
۱-۱۴-۱-سیستم شناسایی از طریق فرکانسهای رادیویی
تعریف نظری: به سیستمی گفته میشود که در آن یک وسیله الکتریکی با بهره گرفتن از فرکانسهای رادیویی یا امواج الکترومغناطیسی با شناسهای که به یک کالا الصاق شده است ارتباط برقرار کند(سبحان منش و مقدسی، ۱۳۸۸) فناوری RFID به سرعت به یک فناوری کلیدی و موثر در عرصه صنعت و خدمات امروزی تبدیل شده است. تا آنجا که این فناوری به عنوان انقلابی در عرصه شناسایی اجسام شناخته می شود. این تکنولوژی شناخت اتوماتیک و بدون تماس با اشیا را با بهره گرفتن از امواج رادیویی، بدون نیاز به دید متقابل (اسکن از فاصله نزدیک و روبرو) برای انتقال اطلاعات مربوط ممکن میسازد(Ralf Drauz,2006).
تعریف عملیاتی:RFID مخفف سه واژه Radio Frequency Identification به معنای تشخیص با بهره گرفتن از فرکانس رادیویی است. شناسایی اجسام توسط فناوری RFID با بهره گرفتن از یک سری تگ نصب شده بر روی آنها و کدهای شناسایی از راه دور ذخیره و بازیافت می شود. تگهای مزبور اشیا کوچکی در اشکال مختلف هستند که قابلیت اتصال با جاگذاری در اجسام را داشته و در داخل خود دارای تراشه الکترونیکی و آنتن جهت دریافت یا ارسال امواج رادیویی به فرستنده و گیرنده RFID میباشند.
۱-۱۴-۲- قاچاق
قاچاق به کالاهایی اطلاق میشود که صاحبان آن می خواهند به طور مخفیانه و با عناوین تقلبی، کالای خود را بدون پرداخت عوارض گمرکی از گمرک خارج نمایند(بیابانی و سلطانی، ۸۶)
۱-۱۴-۳- امکانسنجی
امکانسنجی، به طور کلی به معنای بررسی و تجزیه و تحلیل شانس موفقیت یک پروژه یا کسب‌وکار است. به عبارت دیگر، هدف از مطالعات امکانسنجی تعیین میزان امکانپذیری و اجرایی بودن یک پروژه و ثمربخشی آن است.
فصل دوم تاریخچه و ادبیات موضوعی پژوهش
۲-۱- مقدمه
به منظور آشنایی با فناوری RFID و همچنین امکانسنجی و قاچاق کالا، لازم است مروری تئوریک به مباحث مطرح در این مقوله صورت گیرد. در این فصل ابتدا اشارهای به فناوری RFID خواهد شد سپس این فناوری با بارکدهای دوبعدی مقایسه خواهد شد. در بخشهای بعدی به ترتیب به بررسی تاریخچه این فناوری، مزایای استفاده از این فناوری در بنادر به عنوان مهمترین مبادی ورودی کالاهای وارداتی به کشور، همچنین فرایند و ابعاد امکانسنجی و قاچاق کالا پرداخته می شود. در انتها نیز مروری بر پژوهشهای قبلی در این زمینه انجام میگیرد.
