بر اساس آمار کارگاه های بزرگ صنعتی سال ۱۳۸۳، استان کرمانشاه دارای ۲۳۳ کارگاه بزرگ صنعتی بوده که در مقایسه با کل کشور سهمی در حدود ۴۳/۱ درصد را شامل شده و در قیاس با سال ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ که به ترتیب سهمی در حدود ۲۷/۱ درصد و ۲۵/۱ درصد را شامل شده است رشد اندکی داشته است و البته در بین استان های کشور رتبه ۱۶ به خوداختصاص داده است. تعداد شاغلین کارگاه های صنعتی استان در سال ۱۳۸۳ برابر ۱۰۲۷۸ نفر معادل ۹۵/۰ درصد شاغلین کارگاه های صنعتی کشور بوده که در مقایسه با سال ۱۳۷۶ که ۹۳/۰ درصد بوده رشد و در مقایسه با سال ۱۳۷۸ که ۰۱/۱ درصد بوده کاهش داشته است و در بین استان های کشور در مکان ۱۷ جای گرفته است.
ارزش تولیدات استان در این سال برابر ۳۷۰۴۳۶۴ میلیون ریال و ارزش افزوده آن ۱۳۷۴۹۳۲ میلیون ریال بوده که به ترتیب ۷۶/۰ و ۷۵/۰ درصد از ارزش کل تولیدات و ارزش افزوده صنعتی کشور را شامل می شد که در مقایسه با سال های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ همان طور که از جدول (۳-۱) مشخص است رشد داشته است. میزان سرمایه گذاری جدید در استان کرمانشاه در سال ۱۳۸۳ برابر ۴۳۱۰۱۹ میلیون ریال بوده که سهمی معادل ۹۰/۱ درصد از سرمایه گذاری در سطح کشور در این زمینه را به خود اختصاص داده است که البته در این زمینه نسبت به سالهای ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ پیشرفت قابل چشمگیری را مشاهده می کنیم، هرچند که در مقایسه با کشور هنوز سهم قابل قبولی را به خود اختصاص نداده است.
با توجه به توضیحات فوق علی رغم اینکه استان تقریباً در اغلب شاخص ها در مقایسه با استان های کشور در رتبه های میانی واقع شده است، لیکن با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و سهم جمعیت از کل کشور و برخورداری از امکانات بالقوه استقرار صنایع، وضعیت و جایگاه صنعت استان در بعد ملی چندان مطلوب نبوده و نقش عمده و تعیین کننده ای در صنعت کشور ندارد.
۳-۲-۲ جایگاه صنعت استان در بعد منطقه ای^[۳۷]
بر اساس نتایج آمارگیری از کارگاه های بزرگ صنعتی سال ۱۳۸۳، استان کرمانشاه با ۱۰۲۷۸ نفر شاغل در کارگاه های صنعتی معادل ۱۸/۲۹ درصد از شاغلین کارگاه های منطقه را در برداشته که در مقایسه با سالهای ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ که به ترتیب سهمی در حدود ۵/۲۶ درصد و ۱/۲۷ درصد را شامل شده است، رشد داشته است و در بین استانهای منطقه پس از همدان در مکان دوم واقع شده است. ارزش تولیدات و ارزش افزوده کارگاه های صنعتی استان در سال مذکور به ترتیب ۵۶/۳۵ و ۸۲/۳۱ درصد کل ارزش تولیدات و ارزش افزوده کارگاه های صنعتی استانهای منطقه بوده که در مقایسه با سالهای ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ همان طور که از جدول (۳ـ۱) مشخص است رشد چشمگیری داشته است و در هر دو نسبت در منطقه جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. میزان سرمایه گذاری استان در کارگاه های صنعتی در سال ۱۳۸۳ شامل ۶۳/۴۱ درصد کل سرمایه گذاری در سطح منطقه بوده که در مقایسه با استانهای منطقه با اختصاص مکان نخست به خود، از وضعیت مطلوبی بر خوردار است. که البته در این زمینه نسبت به سالهای ۱۳۷۶ و ۱۳۷۸ رشد قابل چشمگیری را مشاهده می کنیم، هر چند که در مقایسه با کشور هنوز سهم قابل قبولی را به خود اختصاص نداده است.
با توجه به توضیحات فوق استان کرمانشاه در مقایسه با استان های منطقه در اغلب شاخص های صنعتی از وضعیتی تقریباً ‌مطلوب برخوردار می باشد، اما از آنجا که منطقه غرب بر پایه شاخص های صنعتی در مقایسه با سایر مناطق کشور در سطوح پایینی واقع است،‌ لذا برجسته بودن برخی معیارهای صنعتی استان در منطقه نیز نمی تواند مبنایی برای نتیجه گیری و اختصاص جایگاهی مطلوب به استان از نقطه نظر صنعت باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۳ بررسی روند تغییرات توسعه صنعتی استان
۳-۳-۱ تغییرات اشتغال در کارگاه های بزرگ صنعتی
در سال ۱۳۷۱، تعدادکارگاه های بزرگ استان، ۷۸ کارگاه با ۶۱۶۳ نفر شاغل بود که به ۱۳۷ کارگاه با ۸۸۸۴ نفر شاغل در سال ۱۳۷۸ و ۲۳۳ کارگاه با ۱۰۲۷۸ نفر شاغل در سال ۱۳۸۳ رسیده که از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸ افزایش تعداد شاغلین معادل ۷/۶۶ درصد بوده است. میانگین تعداد شاغلین کارگاه های بزرگ صنعتی در سال ۱۳۷۱ برابر ۷۹ نفر در سال ۱۳۷۸ برابر ۸/۶۴ نفر و در سال ۱۳۸۳ برابر ۱/۴۴ نفر بوده است. علاوه بر این در این فاصله زمانی تعداد کارگاه ها تقریبا ۳ برابر ولی تعداد شاغلین کمتر از ۲ برابر تغییر کرده است. این مطلب می تواند نشانگر افزایش تعداد کارگاه های نسبتا کوچک (در مقایسه با کارگاه های بزرگ صنعتی دارای ۵۰ نفرکارکن و بیشتر) باشد.
۳-۳-۲ بررسی روند ارزش افزوده در کارگاه های بزرگ صنعتی
ارزش افزوده کارگاه های بزرگ صنعتی استان در سال ۱۳۵۵ برابر ۴/۱۷۷۰ میلیون ریال بوده که در سال ۱۳۷۳ به ۹۴۳۳۷ میلیون ریال افزایش یافته است. متوسط رشد سالانه ارزش افزوده این کارگاه ها در فاصله سال های ۱۳۷۳ـ۱۳۵۵ معادل ۳/۲۶ درصد بوده است.
ارزش افزوده در سال ۱۳۷۸ برابر ۴۰۵۶۹۶ میلیون ریال بوده که سهمـی معادل ۷/۰ درصـد کل کشـور را به خـود اختصاص داده است. این رقم در سال ۱۳۸۳ به ۱۳۷۴۹۳۲ میلیـون ریال (۷۵/۰ کل ارزش افـزوده کارگاه های بزرگ صنعتی کشور) افزایش یافته است.
۳-۳-۳ بررسی روند ارزش تولیدات در کارگاه های بزرگ صنعتی
ارزش تولیدات کارگاه های بزرگ صنعتی استان در سال ۱۳۷۱ برابر۸۶۴۰۰ میلیون ریال بوده که این رقم در سال ۱۳۷۳ به ۱۹۲۵۸۸ میلیون ریال رسیده است. متوسط رشدسالانه ارزش تولید کارگاه های مذکور استان در فاصله سال های ۱۳۷۳ـ۱۳۷۱ معادل ۴۹ درصد بوده است. از کل ارزش تولیدات کارگاه های بزرگ صنعتی استان در سال ۱۳۷۳، ۴/۳۴ درصد مربوط به کارگاه های ۴۹-۱۰ نفر کارکن بوده و بیش از ۶۵ درصد از کارگاه های صنعتی ۵۰ نفر کارکن و بیشتر به خود اختصاص داده است (سازمان مدیریت و برنامه ریزی، ۱۳۸۰).
میزان ارزش تولیدات کارگاه های بزرگ صنعتی استان در سال ۱۳۷۸ برابر ۸۳۷۳۲۸ میلیون ریال بوده که با ۳۴۲ درصد افزایش به ۳۷۰۴۳۶۴ میلیون ریال در سال ۱۳۸۳ رسیده است. در سال ۱۳۸۳ نیز عمده ارزش تولیدات این کارگاه ها به کارگاه های ۵۰ و بیشتر از ۵۰ نفر کارکن اختصاص داشته است.
۳-۴ بررسی روند تغییرات ترکیب تولید و رشته های صنعتی غالب در سطح استان
۳-۴-۱ تغییرات ترکیب تولید و رشته های صنعتی غالب از نظر اشتغال
در سال ۱۳۵۵ درکل صنایع بزرگ استان ۳۳۹۸ نفر به کار اشتغال داشته اند که از این تعداد ۱۳۵۸ نفر در گروه صنایع غذایی (۴۰درصد کل شاغلین)، ۶۵۹ نفر در گروه صنایع نساجی، پوشاک و چرم (۲۰ درصد کل شاغلین) و ۴۷۶ نفر در گروه صنایع کانی غیرفلزی (۱۴ درصد) فعالیت داشته اند. بنابراین در سال مذکور تنها ۲۶ درصد از کل شاغلین در سایر رشته های صنعتی به فعالیت مشغول اند.
در سال ۱۳۵۸ در بین سه فعالیت فوق الذکر، از نسبت اشتغال گروه صنایع نساجی، پوشاک و چرم به میزان قابل ملاحظه ای کاسته شده لیکن دو گروه دیگر یعنی صنایع مواد غذایی و آشامیدنی و محصولات کانی غیرفلزی همچنان حداکثر سهم اشتغال از کل شاغلین کارگاه های بزرگ صنعتی استان را دارا بوده اند.
این دو رشته در سال مذکور قریب به ۸۳ درصد کل شاغلین کارگاه های بزرگ صنعتی استان راشامل می شده اند. در سال های ۱۳۶۲، ۱۳۶۳ و ۱۳۶۵ رشته های صنعتی غالب استان از نظر اشتغال تقریباً همچون سال های ۱۳۵۵ و ۱۳۵۸ شامل سه فعالیت، صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، صنایع نساجی و پوشاک و چرم و صنایع کانی غیرفلزی بوده است.
تعداد شاغلین کارگاههای بزرگ صنعتـی استان در سال ۱۳۷۲ برابر ۶۲۵۰ نفر بوده که در مقایسـه با سال های ۱۳۵۵ و ۱۳۵۸ توزیع شاغلین به سمت توزیعی یکنواخت گرایش داشته، اما رشته های غالب صنعتی همچنان شامل، صنایع مواد غذایی (۵/۲۳ درصد)، صنایع نساجی، پوشاک و چرم (۵/۳۵ درصد)‌ و صنایع محصولات کانی غیرفلزی (۲۰ درصد) بوده است. در این سال سهم دو گروه صنایع شیمیایی و صنایع ماشین آلات و تجهیزات و ابزار و محصولات فلزی نسبت به سال های گذشته افزایش یافته است و به ترتیب ۸/۸ و ۹ درصد کل شاغلین کارگاههای بزرگ صنعتی استان رسیده است.
در سال ۱۳۷۸ از تعداد کل شاغلین کارگاههای بزرگ صنعتی استان ۴/۲۷ درصد صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، ۲۴ درصد در صنایع نساجی، پوشاک و چرم، ۸/۲۰ درصد در صنایع محصولات کانی غیرفلزی و ۱۳ درصد در صنایع شیمیایی اشتغال داشته اند و بنابراین کمتر از ۱۵ درصد شاغلین به سایر رشته های صنعتی اختصاص داشته است. این نسبت ها در سال ۱۳۸۳ برای صنایع مواد غذایی و آشامیدنی (۳۷ درصد)، صنایع کانی غیرفلزی (۲۲ درصد)، صنایع نساجی (۷ درصد) و صنایع شیمیایی (۶۷/۴ درصد) بوده است. بنابراین از نظر اشتغال رشته های مذکور به عنوان رشته های صنعتی غالب در کلیه سال های مورد بررسی مطرح بوده اند، البته در سال ۱۳۸۳ توزیع شاغلین به سمت توزیعی یکنواخت گرایش داشته به طوری که بیش از ۳۰ درصد شاغلین به سایر رشته های صنعتی اختصاص داشته است.
.
۳-۴-۲ بررسی روند ترکیب تولید و رشته های صنعتی غالب از نظر ارزش افزوده
ارزش افزوده کارگاههای بزرگ صنعتی استان در سال ۱۳۵۵ برابر ۴/۱۷۷۰ میلیون ریال بوده است که از این رقم سهم صنایع مواد غذایی و آشامیدنی ۷/۵۹ درصد، صنایع نساجی، پوشاک و چرم ۵/۱۰ درصد و صنایع محصولات کانی غیرفلزی حدود ۳ درصد بوده است. سایر رشته های صنعتی سهم اندکی از ارزش افزوده سال مذکور را دارا بوده اند. در سال ۱۳۷۰ صنایعی که بالاترین سهم را از ارزش افزوده کارگاههای بزرگ صنعتی به خود اختصاص داده اند، عبارت از مواد غذایی(۷/۷۶ درصد)، صنایع نساجی، پوشاک و چرم (۸/۱۰ درصد)، صنایع ماشین آلات و تجهیزات و ابزار و محصولات فلزی (۵/۴ درصد) و صنایع محصولات کانی غیرفلزی (۹/۳ درصد) بوده است. در سال های ۱۳۷۱ و ۱۳۷۲ صنایع مذکور همچنان عمده ارزش افزوده کارگاههای بزرگ صنعتی استان را شامل می شده اند.
در سال ۱۳۷۶، صنایع شیمیایی با (۸/۲۵ درصد) بالاترین سهم از ارزش افزوده استان را دارا بوده و پس از این صنعت، صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، صنایع کانی غیرفلزی و صنایع نساجی، پوشاک و چرم به ترتیب با ۷/۲۵، ۷/۱۹ و ۵/۱۴ درصد عمده ارزش افزوده کارگاههای بزرگ صنعتی استان را در بر داشته اند.
سال ۱۳۷۸ وضعیت تقریباً مشابهی با سال ۱۳۷۶ دارد ضمن اینکه سهم ارزش افزوده صنایع شیمایی به ۳/۳۳ درصد افزایش یافته و سهم صنایع نساجی، پوشاک و چرم به ۶/۷ درصد کاهش یافته است. بررسی سهم ارزش افزوده در سال ۱۳۸۳ نشان می دهد، که صنایع مواد غذایی و آشامیدنی با (۳۴ درصد)، صنایع کانی غیرفلزی با (۲۷ درصد)، صنایع فرآورده های نفتی (۱۲ درصد) ‌و صنایع تولید ماشین آلات مولد و انتقال برق و وسایل برقی با (۶ درصد) بالاترین سهم را دارا بوده اند. در حالی که صنایع شیمیایی با (۵ درصد) و صنایع نساجی، پوشاک و چرم با (۴ درصد) کاهش چشمگیری داشته اند و نشان می دهد که از اهمیت این دو تا صنعت در استان نسبت به گذشته کاسته شده است.
۳-۵ بهره وری نیروی کار بخش صنعت استان
بررسی بهره وری نیروی کار در کار گاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر استان ومقایسه آن با کل کشور بیانگر این نکته است که بهره وری نیروی کار درکارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر کشور بیشتر از مقدار مشابه خود در استان کرمانشاه بوده است (جدول ۳-۲). که این امر مؤید این نکته است که به طور متوسط هر نفر از کارکنان و شاغلان کارگاه های مذبور در کشور بیش از شاغلین این کارگاه ها در استان ارزش افزوده ایجاد نموده اند که شاید این بیانگر ضعف ساختاری و تکنولوژیکی صنایع استان در مقایسه با کل کشور باشد.
جدول (۳-۲): ارزش افزوده، تعداد شاغلان و بهره وری نیروی کار در کارگاه های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر استان کرمانشاه ( نفر- میلیون ریال )