چاقی،دارای عوارض کوتاه مدت وبلند مدت است از عوارض کوتاه مدت آن،کاهش اعتماد به نفس واز عوارض بلند مدت آن می توان به بیماریهای قلبی_عروقی،دیابت، فشارخون وغیره اشاره کرد.تقریبأ۶۰% افراد با اضافه وزن حداقل یک عامل خطر بیماری قلبی-عروقی وبیش از ۲۵%آنها بیشتر از یک عامل خطر دارند(۷).
کودکان چاق٬ نسبت به سایر کودکان از نظر سلامتی مشکل بیشتری دارند که برای نمونه٬ درد استخوان و درد مفاصل را می توان نام برد. اضافه وزن٬ فشار زیادی براندام های تحتانی بدن وارد می کند. در اثر این فشارها٬ استخوان های ساق پا و ران کج می شوند و تغییر شکل می دهند. این مشکل در کودکان کم سن بیشتر دیده می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کودکان چاق مشکلات دیگری نیز دارند که برخی از آنها به چشم نمی آیند٬ ولی خیلی جدی و خطرناک هستند. مشکل فشارخون و غلظت کلسترول در کودکان چاق٬ بیشتر از کودکان عادی وجود دارد. اختلالات متابولیکی مثل مشکل سوخت و ساز قند نیز در کودکان چاق زیادتر است. این مشکل متابولیکی در دوره های بعدی زندگی٬ به شکل بیماری دیابت یا مرض قند درمی آید.
علاوه بر نارسایی های جسمی و ناتوانی های فیزیکی٬ کودکان چاق مشکلات روانی و عصبی نیز دارند. این کودکان بین بچه های هم سال خود٬ انگشت نما هستند و گاهی مورد مخالفت و تمسخر آنها قرار می گیرند و کمتر کسی آنها را به بازی دعوت می کند. از این رو بچه های چاق گوشه گیری می کنند و از نظر مهارت های اجتماعی و فعالیت های گروهی و فرهنگی دچار کمبود می شوند(۲۲).
درمان چاقی:
بهترین درمان برای چاقی ، پیشگیری از ایجاد شدن آن است بنابراین والدین هر چه زودتر به مشکل چاقی و اضافه وزن کودک خود پی ببرند٬ زودتر می توانند برای رفع آن چاره ای بیندیشند. مطلب امیدوار کننده در این باره آن است که با یک برنامه کاهش وزن مناسب و صحیح می توان بین ۲۰ تا ۳۰درصد از وزن را کم کرد. این مقدار کاهش وزن بیشتر کودکان چاق را به وزن عادی آنها می رساند. این امیدواری برای بزرگسالان وجود ندارد٬ زیرا فقط ۵درصد از این افراد با بهره گرفتن از رژیم لاغری به وزن عادی خود برمی گردند. بیشتر بزرگسالان رژیم کاهش وزن خود را تا رسیدن به وزن عادی ادامه نمی دهند و در نتیجه پس از مدتی وزن از دست رفته را باز می یابند(۲۲).
اهداف درمان چاقی:
اصولا درمان چاق طولانی و مشکل است. مشخص شده است که اشخاص چاق اهداف خاصی جهت کاهش وزن خود دارند که با اهداف متخصصان متفاوت است. اهداف شخصی آنها در این باره و انتظارات آنها اغلب غیرواقعی و دست نیافتنی است. متخصصان از این رو در کار بیماران مداخله کرده و می کوشند روند واقعی تری را برای آنها در نظر گیرند. علاوه بر ایجاد اهداف واقعی٬ ارزیابی جامع خاصی نیز برای بیمارانی که ۴۰درصد یا بیشتر وزنشان بالای حد استاندارد است در نظر گرفته شده است. عوامل زیست شناختی٬ روانی٬ اجتماعی و رفتاری باید در این طرح مطرح شوند(۳۲).
اهداف کلی کاهش و کنترل وزن شامل موارد زیر است:
کاهش وزن بدن و حفظ ترکیب سالم بدن (درصد توده چربی در مقابله توده عضله)
کاهش و حفظ وزن بدن در یک دوره طولانی
جلوگیری از افزایش وزن آتی(۵۳)
اعضاء تیم درمان چاقی:
اصولا درمان و اداره چاقی با کار تیمی و گروهی بیشتر نتیجه بخش خواهد بود. این تیم می تواند شامل افراد زیر باشد:
پزشک
پرستار
متخصص تغذیه و رژیم درمانی
روانشناس
فیزیوتراپ
متخصص ورزش(۲۶)
پرستاران از جمله افرادی هستند که ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با کودکان داشته و قادرند در تیم درمانی و مراقبتی٬ نقش موثر و هماهنگ کننده ایفا نمایند و با کسب دانش تغذیه موفقیت بیشتری در امر مذکور داشته باشند. لذا آگاهی از اصول علم تغذیه درمانی برای هر پرستار از اهمیت و ضرورت ویژه ای برخوردار است(۵۴).
جزئیات برنامه کاهش وزن:
اجزاء برنامه کاهش وزن درمانی شامل موارد زیر است:
رژیم درمانی
افزایش فعالیت جسمی
رفتار درمانی
قبل از مبادرت به دارو درمانی٬ این روش ها باید حداقل به مدت ۶ماه مورد استفاده قرار گیرند. برای بیماران خیلی چاق٬ جراحی یک روش انتخابی است(۵۳).
اصول کلی درمان چاقی:
قبل از شروع هر گونه کاهش وزن درمانی٬ تعیین سطح انگیزه بیمار مهم است. همچنین مهم است به خاطر داشته باشیم که فرد چاقی که در صدد برآمده است تا از اعضای تیم بهداشتی کمک بگیرد مطمئنا قبلا راه های زیادی را برای کاهش وزن امتحان کرده و به نتیجه دلخواه نرسیده است. تا شما از روش های قبلی او مطلع نباشید و ندانید که چرا آنها به نتیجه نرسیده اند٬ هیچ توصیه ای سودمند نخواهد بود و تا زمانی که تصورات غلط شخص و مبنای آنها را نشناسید قدرت توصیه کردن نخواهید داشت(۵۲).
درمان چاقی با اصلاح رفتار:
اصول اصلاح رفتار زیر بنای بسیاری از برنامه های فعلی کاهش وزن هستند. معمولا از بیمار خواسته می شود که وقایع مربوط به خوردن را کنترل وثبت نماید وبرای اصلاح رفتارهای غلط پاداش هایی طراحی می شود . ممکن است انجام مشاوره به صورت گروهای ثابت و در دوره های طولانی مدت وادامه آن بعد از کاهش وزن مفید واقع گردد. به هر حال بی خطر ترین برنامه که با بیشترین موفقیت همراه است بر یک شیوه زندگی سالم تاکید دارد(۵۵).
راهکارهای مورد استفاده در درمان چاقی نیز مبتنی بر تئوری های یادگیری هستند وبر این مفهوم کلی متکی می باشند که رفتارهایی که باعث افزایش وزن شده اند تا حدودی آموختنی بوده ، بنابراین قابل تغییر می باشند. لازم است که بیمار مفاهیم مربوطه را بیاموزد، اهمیت آن را در شرایط زندگی خویش بشناسد وراهکارهای لازم برای تغییر رفتارش را بکار برد(۴۴).
می توان گفت که جهت حفظ تعادل در وزن ، بهترین راهکار، اصلاح وبهبود شیوه زندگی است واصلاح وبهبود شیوه زندگی طی سه مرحله انجام می پذیرد که شامل:
۱-کشف رفتارها وعادات غلط مددجو ۲-آموزش دانش ومهارتهای لازم
۳-تبدیل رفتارهای غلط به عادات صحیح از طریق تمرین ،مراقبت وپیگیری(۵۶).
درمان با رژیم غذایی:
کاهش کالری دریافتی برای دستیابی آهسته وتدریجی به کاهش وزن ، قسمت اصلی درمان چاقی است. هدف زیربنایی ،حفظ کاهش دریافت انرژی کمتر از مصرف انرژی است. مشکلی که در دستیابی به این هدف وجود دارد منجر به پیشنهاد رژیمهای غذایی گسترده ای می شود که در محتوای کالری توصیه شده از روزه داری کامل تا کاهش اندک وهمچنین در محتوا وشکل غذا های خاص نظیر مایع در مقابل جامد متفاوت هستند(۲۵).
بررسی های تازه نشان داده است که پیشگیری از چاق شدن اطفال٬ اهمیت زیادی در سلامت آنها دارد. بر اساس مشاهدات به دست آمده٬ سلول های چرب که در زمان کودکی به وجود می آیند٬ در تمام دوران زندگی در بدن باقی می مانند. هنگامی که کودک بیش از مقدار مورد نیاز خود غذا می خورد یا نسبت به انرژی دریافتی خود فعالیتی ندارد٬ تعداد زیادی سلول های چرب در بدن او به وجود می آید. اگر والدین از پرخوری و چاقی کودک غفلت کنند٬ مقدار زیادی چربی در این سلول هل انباشته و حجم و وزن آنها زیاد می شود. چاقی و اضافه وزن مشکلی است که عامل آن وجود تعداد زیادی سلول چرب٬ بزرگ شدن این سلول ها٬ یا ترکیبی از هر دو عامل است(۲۲).
بهترین کمک برای کودک و نوجوان چاق٬ مشورت با پزشک اطفال یا متخصص تغذیه و رژیم درمانی است. هرگز نباید بدون مشورت با پزشک متخصص اطفال یا کارشناس تغذیه٬ کودک را به گرفتن رژیم کاهش وزن وادار کنید.البته والدین به سلامت و سعادت فرزند خود علاقه قلبی دارند٬ ولی از دانش تغذیه و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکامل وی به خوبی اطلاع ندارند. متخصص تغذیه و پزشک با توجه به وضع جسمانی٬ سن و وزن کودک٬ برنامه غذایی مناسبی برای او تنظیم می کند.او روند کاهش وزن کودک را زیر نظر می گیرد و باتوجه به نتایج آن٬ در صورت لزوم رژیم غذایی را تعدیل یا اصلاح می کند(۲۲).
در برنامه های کنترل وزن برای کودکان چاق٬ معمولا سعی می کنند به جای کاهش وزن٬ وزن را ثابت نگه دارند. از آنجا که کودک در حال رشد و قد کشیدن است٬ پس از مدتی تناسب لازم بین قد و وزن او برقرار می شود. در رژیم کاهش وزن٬ اگر مواد غذایی کم چربی و کم کالری به تدریج جایگزین غذای چرب و پرکالری شود٬ این جایگزینی قابل تشخیص نخواهد بود. این رژیم می تواند به کودک کمک نماید تا وزن خود را ثابت نگه دارد(۲۲).
در رزیم غذایی متعادل که برای کاهش وزن کودکان چاق به کار می برند٬ معمولا انرژی رژیم غذایی را حدود ۳۰درصد کاهش می دهند. این رژیم ها وقتی مناسب است که وزن کودک چاق بیشتر از وزن ۹۵درصد از دوستان هم قد او باشد. شاید به نظر برسد که کاهش ۳۰درصد از انرژی رژیم غذایی کار دشواری است٬ اما با پرهیز از غذاهای پرانرژی٬ چرب و شیرین به آسانی می توان به این هدف دست یافت. در این رژیم های غذایی٬ برای کاهش انرژی می توان به جای شیر چرب و معمولی٬ از شیر کم چربی یا بی چربی و به جای کیک و چای پرشیرینی٬ از کیک و چای کم شیرینی استفاده نمود(۲۲).
پرهیز از خوردن کره٬ مایونز٬ سس های سالاد و دسرهای چرب و شیرین یا کم کردن مصرف آنها نیز روش مؤثری برای کاهش انرژی دریافتی است.
معمولا با کاهش انرژی دریافتی به میزان ۵۰۰ کالری در روز٬ یک نوجوان چاق پس از یک هفته حدود نیم کیلوگرم وزن کم می کند. این رژیم کاهش وزن برای کودک یا نوجوان قابل تحمل است و لطمه ای به او نمی زند. رژیم کم کالری یا رژیم کاهش وزن سریع را فقط برای افراد خیلی چاق و کودکانی تجویز می کنند که ناراحتی هایی مثل دیابت٬ فشارخون بالا٬ میان تنه ای بزرگ و اندامی بدقواره داشته باشند. این نارسایی ها با اضافه وزن تشدید می شوند و با کاهش وزن باید آنها را تعدیل کرد(۲۲).
برای این که رژیم کاهش وزن برای کودک عملی و ثمربخش باشد٬ افراد خانواده نیز باید با رعایت حال کودک٬ از خوردن تنقلات و غذای چرب و شیرین خودداری نمایند.
دیدن این مواد خوراکی کودک را به هوس می اندازد. اگر این نکات رعایت نشود٬ کودک هنگام غذاخوردن٬ خود را فراموش کرده و جدا از خواهران و برادرانش احساس خواهد کرد. این احساس تبعیض و جدایی٬ ادامه رژیم لاغری را با مشکل و شکست روبه رو خواهد ساخت.
والدین باید بر نحوه تغذیه و غذاخوردن فرزندشان نظارت کنند و پس از ارزیابی مقدار و نوع غذا٬ در صورت نیاز برنامه تغذیه و عادت غذایی او را اصلاح نمایند. بعضی از مادران برای داشتن یک کودک چاق و تپلی٬ او را به پرخوری وادار می کنند و نمی دانند که چاقی کودک نشانه سلامت او نیست(۲۲).
برای کودکان چاق٬ دست برداشتن از تنقلات و ترک عادت پرخوری عملی نیست. برای ترک عادت پرخوری یا بدخوری٬ والدین باید با روش غیرمستقیم آنها را به سوی تغذیه سالم هدایت کنند. برای این منظور می توان تنقلات مغذی و با ارزشی در دسترس آنها گذاشت و بین وعده های غذا (مثلا به عنوان عصرانه) با این تنقلات از آنها پذیرایی کرد. این روش برای عادت دادن سایر کودکان نیز به تغذیه سالم و متعادل موثر است(۲۲).