دینامیک فراز
بر اساس نمودار پیکره آزاد شکل ۲-۴، معادله دینامیک عمودی خودرو، مطابق معادله (۲-۵) می تواند نوشته شود؛
(۲-۵)
شکل ۲-۴ نمودار پیکره آزاد برای دینامیک فراز [۲۲]
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
مشابه معادلات (۲-۱) و (۲-۲) و (۲-۴)، در معادله (۲-۵) نیز تغییرات لازم نسبت به [۲۲] اعمال گردیده است.
دینامیک چرخش
بر اساس نمودار پیکره آزاد شکل ۲-۲، معادله دینامیک عمودی خودرو، مطابق معادله (۲-۶) می تواند نوشته شود؛
(۲-۶)
که در آن Iz لختی دورانی خودرو حول محور z (گذرنده از مرکز جرم) است.
دینامیک تعلیق
کلیه فنرها و کمکفنرهای تعلیق خودرو، به صورت خطی و مطابق معادلات ۲-۷ و ۲-۸ مدل شده اند.
(۲-۷)
(۲-۸)
تعادل برای جرم فنربندی نشده
بر اساس نمودار پیکره آزاد جرم فنربندی نشده جلو در شکل ۲-۵، و با نوشتن معادلات تعادل، نیروی عمودی زیر هر یک از چرخها مطابق معادلات ۲-۹ محاسبه میگردد. در شکل ۲-۵، Fsiها و Fdiها به ترتیب نیروهای فنرها و کمکفنرها هستند و Fy,us نیروی جانبی وارد شده از طرف جرم فنربندی شده بر جرم فنربندی نشده میباشد. همین روابط، عینا برای چرخهای عقب نیز صادق است.
Fy,us
P
muay
شکل ۲-۵ نمودار پیکره آزاد برای جرم فنربندی نشده جلو
با مجهول گرفتن Fz1 و Fz2 در معادلات بالا، مقادیر آنها مطابق زیر به دست می آید.
(۲-۹)
که در آن Rw شعاع چرخها و t فاصله جانبی بین چرخهاست.
دینامیک نیروهای تایر (مدل داگف[۴۶])
برای مدلسازی تایرها از مدل مشهور داگف استفاده شده است [۲۲]. بر اساس این مدل، نیروهای طولی و جانبی تایرها، تابع لغزشهای طولی و جانبی و نیروی عمودی زیر چرخها میباشد.
(۲-۱۰)
که در آن Cx سفتی طولی[۴۷] و Cα سفتی جانبی[۴۸] تایرها میباشد. همچنین، αi ها (زوایای لغزش جانبی) و σx,i ها (نسبتهای لغزش طولی)، مطابق معادله (۲-۱۱)، برابرند با:
(۲-۱۱)
نمودارهای شکل ۲-۶، تغییرات نیروهای طولی و جانبی چرخها را بر حسب لغزشهای متناظر هر یک از آنها، به ازای یک بار عمودی ثابت نمایش میدهد.
شکل ۲-۶ نمودار نیروهای طولی و جانبی تایر بر حسب لغزش طولی و جانبی
دینامیک دورانی چرخ
مطابق شکل ۲-۷، دینامیک دورانی چرخها، به صورت معادلات ۲-۱۲ میباشد. در اینجا، T گشتاور برایند رانشی یا ترمزی وارد بر محور چرخ است. نیروی افقی frFz و حابجایی نقطه اثر نیروی Fz مجموعاً گشتاوری ایجاد میکند که به مقاومت غلتشی[۴۹] معروف است.
(۲-۱۲)
شکل ۲-۷ نمودار پیکره آزاد برای دینامیک دورانی چرخ
۲-۳ مدل راننده
غالبا، تمام کنترلرها برای عمل در حضور راننده طراحی میشوند؛ لذا نباید نقش راننده را در هدایت خودرو نادیده گرفت. مدلسازی رفتار راننده، مبتنی بر مهارت و ویژگیهای فردی او متفاوت است و خود مطالعه جداگانه ای را میطلبد.
چند نمونه از روشهای مرسوم در این زمینه، شناسایی رفتار رانندگان مختلف با بهره گرفتن از دادههای تجربی توسط روشهای گوناگون شناسایی از جمله استفاده از شبکههای عصبی مصنوعی [۲۳] و [۲۴] و استفاده از تئوریهای کنترل خطی برای مدلسازی تحلیلی رفتار راننده [۲۵]، [۲۶]، [۲۷] و [۲۸] میباشد.
در میان مدلهای خطی مورد استفاده برای شبیهسازی رفتار راننده، مدل PID از متداولترین آنها میباشد. در عملِ فرماندهی، بخش عمده عمل کنترلی راننده (زاویه فرمان) ، متناسب با اندازه ورودی (انحراف از مسیر و اختلاف زاویه خودرو با مسیر) است که جمله تناسبی مدل PID نماینده آن است. علاوه بر آن، راننده این توانایی را دارد که تغییرات ورودی را تا زمان کوتاهی پیشبینی کند و متناسب با نرخ این تغییرات، زاویه فرمان را اصلاح کند. جمله مشتقگیر معادله، این قسمت از رفتار راننده را مدل میکند. همچنین، راننده میتواند خطاهای قبلی را با اصلاح زاویه فرمان جبران کند. جمله انتگرالگیر معادله نیز، مدلی از این نوع رفتار راننده است [۲۹].
نکته شایان توجه این است که در مدل خطی خودرو، با دقت در تابع تبدیل از زاویه فرمان به مختصات جانبی، ملاحظه میشود که مختصات جانبی خودرو رفتاری نزدیک به انتگرال دوم زاویه فرمان دارد؛ بنابراین، برای پایدارسازی حرکت جانبی خودرو با زاویه فرمان، علاوه بر عمل تناسبی، عمل کنترلی متناسب با مشتق خطا ضروری است. این در حالی است که تابع تبدیل از زاویه فرمان به زاویه چرخش خودرو، رفتار نزدیک به انتگرال اول زاویه فرمان دارد. بنابراین، برای پایدارسازی حرکت چرخشی خودرو، عمل تناسبی کافی است [۲۹].
در این پروژه، مدل فرمان و رانش راننده به ترتیب مطابق معادلات ۲-۱۳ و ۲-۱۴ به صورت یک معادله PID در نظر گرفته شده است. بر اساس این مدل، راننده فاصله معینی جلوی خودرو را به عنوان نقطه پیش بینی نگاه می کند و بر مبنای فاصله جانبی آن نقطه تا مسیر مطلوب (ey) و اختلاف زاویه چرخش خودرو با زاویه مسیر (eθ) فرمان میدهد. همچنین بر اساس اختلاف سرعت خودرو با سرعت مطلوب، رانش (گاز) یا ترمز اعمال مینماید. در انتخاب فاصله مناسب برای نقطه پیشبینی، باید دقت شود که چنانچه این فاصله کم انتخاب شود، خودرو حول مسیر مطلوب حرکت نوسانی خواهد داشت و اگر بیش از حد زیاد انتخاب شود، خودرو دیر به مسیر بازمیگردد. به طور کلی، مناسبتر است که فاصله نقطه پیشبینی متناسب با سرعت حودرو تنظیم شود [۲۹]. در این پروژه این فاصله برابر با ۰٫۳۴vx انتخاب شده است.
(۲-۱۳)
(۲-۱۴)
θ
θd
ye
مسیر مطلوب