فصل اول: کلیات
۱-۱- پیش زمینه
با توجه به رشد روز افزون جمعیت در ایران، تقاضا برای مواد غذایی روز به روز افزایش می یابد . به همین دلیل در بسیاری از نقاط برای تولید بیشتر در واحد سطح استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و آلی بسیار رایج است .ازت پر مصرف ترین عنصر مورد نیاز گیاه است که در کشاورزی از آن به مقدار زیاد استفاده می شود . استفاده بی رویه از کودهای ازته ممکن است باعث آلودگی آبهای زیرزمینی و جذب زیاد نیترات به وسیله گیاه شود(اردکانی و همکاران، ۱۳۸۴). مصرف این آبها و گیاهان باعث ورود مقادیر زیاد نیترات به بدن شده و مسبب بروز بیماری های متعددی در انسان می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۲- بیان مسأله
نیترات ونیتریت در دامنه ی گسترده ای از مواد غذایی وجود دارند. این ترکیبات به صورت طبیعی در گیاهان ونباتات سبز یافت می شوند. اما مقدار آنها می تواند در گیاهان به علت افزودن کودهای شیمیایی و حتی در مواد آلی که به گیاهان کاشته شده افزوده می شود، تا حد زیادی بالا برود. بعضی از گیاهان مانند اسفناج بزرگترین پاسخ به کودهای نیتروژنی داشته و می توانند مقادیر زیادی نیترات را به علت فاکتورهایی مانند روش کشت و زمان برداشت در خود تجمع نمایند (مروسی^[۱]، ۲۰۱۰). میزان نیترات و نیتریت در رژیم غذایی از یک منطقه تا منطقه دیگر به شدت متفاوت بوده و این موضوع تابع عواملی مانند تکرر کشت، وضعیت آب و هوایی،کیفیت خاک، فرآیندهای تولید مواد غذایی، نوع و مقدار کود شیمیایی مصرفی و وضعیت قوانین آن منطقه است (سو^[۲] و همکاران، ۲۰۰۹). نیتریت و نیترات به صورت روتین به گوشت و محصولات گوشتی جهت نگهداری آنها در برابر میکروارگانیسم هایی مانند کلستریدیوم بوتولینوم که می توانند عامل مسمومیت غذایی باشند اضافه می شوند (سوان^[۳]، ۱۹۷۷). امروزه مشکلات آلودگی نیترات یکی از مهمترین مسائل کیفیت آب و مواد غذایی در بسیاری از مناطق دنیا به شمار می آید. واقعه وجود نیتریت و نیترات در مواد غذایی و اثرات سؤ آنها بر روی سلامتی موضوعی است که امروزه همچنان بر روی آن جدال و مباحثه وجود دارد (کاماک^[۴] و همکاران، ۱۹۹۹). سرطانهای دستگاه گوارش از سرطانهای شایع دنیا بوده و مسئول بسیاری از موارد مرگ و میر در سال می باشند. در این بین سرطان مری با میزان مرگ و میر بالا و سرطان معده به علت شیوع بسیار زیاد در دنیا از اهمیت خاصی برخوردارند. عوامل زمینه ساز متعددی از قبیل تغذیه، ژنتیک، عوامل محیطی و غیره در اتیولوژی این بیماریها مطرح می باشند. عوامل خطر متعددی در ایجاد سرطانهای مری و معده نقش دارند.مصرف تنباکو، نوشیدن مشروبات الکلی،کمبود ویتامینها و عناصر کمیاب، نوشیدن نوشیدنیهای داغ و بویژه آلودگی های خوراکی با مواد سرطان زا از قبیل نیتروزآمین ها وسموم قارچی در ایجاد سرطان مری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در سرطان معده نیز عواملی مانند رژیم غذایی، مواد شیمیایی برونزاد، عوامل سرطان زای تولید شده در دستگاه گوارش و عوامل ژنتیکی و عفونی دخیل شناخته شده اند (سان و روستگی^[۵]، ۲۰۰۳؛ سمنانی و همکاران، ۲۰۰۶). یکی از عوامل محیطی دخیل در ایجاد سرطانهای دستگاه گوارش فوقانی ، میزان نیتریت و نیترات موجود در آب آشامیدنی و مواد غذایی می باشد. دخالت انسان در چرخه نیتروژن طبیعت باعث شده که به تدریج بر میزان تجمع این ماده در محیط افزوده شود (وارد^[۶] و همکاران، ۲۰۰۶). بر اساس مطالعات کلینیکی و اپیدمیولوژیکی بالا بودن نیتریت و نیترات در رژیم غذایی عامل سرطان معده شناخته شده است (جوسن^[۷] و همکاران، ۱۹۹۶). نیترات می تواند در حفره دهانی و معده به نیتریت احیاء شود. این ترکیب در معده می تواند با آمین ها وآمیدها واکنش داده مواد آلی حاوی نیتروژن و ایجاد گروه های سرطانزا که ترکیبات N- نیتروزآمین نامیده می شوند، دهد (والتر^[۸]، ۱۹۸۰؛ دنیس^[۹] و همکاران، ۱۹۹۰). قرار گرفتن در معرض ترکیبات N- نیتروزآمین شکل گرفته در داخل معده را با افزایش خطر سرطان معده، مری و کیسه صفرا مرتبط دانسته اند (بارتچ^[۱۰] و همکاران، ۱۹۹۰). مقدار بالای نیترات در رژیم غذایی را با سرطان معده در کشورهای انگلستان، کلمبیا، شیلی، ژاپن، دانمارک، مجارستان و ایتالیا مرتبط می دانند. نیتریت ممکن است در معده با ترکیبات قابل نیتروزه شده(از قبیل آمینهای ثانویه یا ثالثیه یا آمیدها در غذا) به شکل ترکیبات N- نیتروز واکنش دهد.-N نیتروز دی آلکیل آمینها در حیوانات آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار گرفته اند و مشخص گردیده است که ۸۵٪ از ۲۰۹ نیتروزآمین و ۹۲٪ از ۸۶ نیتروزآمید شناخته شده دارای اثر سرطانزایی هستند (فورمان و شاکر^[۱۱]، ۱۹۹۷). بیشتر نیتروزآمین ها باعث سرطان کبد شده، اما تعدادی از آنها باعث ایجاد سرطان در عضو خاصی (مثانه، ریه، مری، حفره های بینی وغیره)می شوند(صادقی، ۱۳۷۹). تماس انسان با ترکیبات نیتروزآمین با خطر افزایش سرطان مری، معده و مثانه ارتباط داده شده است (ماتیو^[۱۲]، ۱۹۹۸). مطالعه مورد- شاهدی که در کانادا در رابطه با تماس انسان با نیتریت و نیترات مصرف شده جهت نگهداری فرآوردهای گوشتی انجام گرفت، به طور قابل توجهی خطرافزایش سرطان معده را نشان داد(اسپیجرز^[۱۳]، ۱۹۹۸).
۱-۳- اهمیت موضوع
طبق تحقیقات انجام شده مشخص گردیده که سبزیجات تازه و فرآوری شده (پخته شده) بخصوص سبزیجات برگدار و صیفی جات منابع عمده دریافت نیترات در رژیم غذایی هستند، زیرا نیترات آنها قابلیت تجمع پذیری دارد (موراموتو^[۱۴]، ۱۹۹۹؛ مینارد و همکاران^[۱۵]، ۱۹۷۶؛ لورنز^[۱۶]، ۱۹۷۸). مقدار نیتریت در مواد فوق الذکر در مقایسه با نیترات معمولا” خیلی کمتر است (آورث و همکاران^[۱۷]، ۱۹۸۰). در چند سال اخیر به منظور مطالعه ی تجمع نیترات در سبزیجات و صیفی جات و عواملی که می تواند در وقوع آن مؤثر باشد تلاشها و تحقیقاتی صورت گرفته است. در واقع مقدار نیترات موجود در خاک(که ممکن است مربوط به مقدار کودهای تجاری به کار برده شده باشد) عوامل عمده تعیین میزان تجمع نیترات در سبزیجات و صیفی جات را پدیدار می کند (بروناند و اسمت^[۱۸]، ۱۹۶۷).
ویتامین ها بطور کلی گروهی وابسته به ترکیبات آلی و غیر پروتئینی هستند که برای عملکرد صحیح وسلامت بدن مورد نیاز هستند (فنل^[۱۹]، ۲۰۰۴). هم چنین به عنوان ترکیبات اصلی و مغذی که به میزان خیلی کمی وجود دارند نیز شناخته شده اند. ویتامین های مختلف عملکرد شیمیایی مختلفی دارند. برخی مانند A ،D ،K و E محلول در چربی هستند در حالیکه B و C محلول درآب هستند(مجله داروسازی و پزشکی نیجریه^[۲۰]،۲۰۱۲).محتوای نیترات ونیتریت در مواد گیاهی خام، به صورت کامل و مستقیم جذب نمی شوند. جابه جایی اولیه (شست وشو، پوست کندن) و روش های پختن ممکن است در سطوح نهایی این ترکیبات تاثیر گذارند (؛ امال^[۲۱]، ۲۰۰۰؛ کمیسک و همکاران^[۲۲]،۲۰۰۴).
شایان ذکر است که جذب نیترات در سبزیجات مختلف، متفاوت می باشد. میزان جذب نیترات توسط گیاه به عوامل گوناگونی از جمله مصرف کودهای ازته به مقدار و دفعات متعدد جهت حاصلخیزی خاک شرایط رشد، شرایط آب و هوایی، فصل، دما، شدت نور، نحوه کشت (سنتی و گلخانه ای)، زمان برداشت، تنش رطوبتی، گونه گیاهی، شرایط نگه داری محصول و pH خاک، سن گیاه، انبارداری پس از برداشت محصول متفاوت می باشد (پاولو و اهالیوتیس^[۲۳]، ٢٠٠٧).
استانداردهای مختلفی در رابطه با حداکثر مجاز نیترات و نیتریت در سبزیجات وجود دارد. در ایران حد مجاز ارائه نشده اما بطور میانگین حداکثر میزان نیتراتی که روزانه وارد بدن می شود بایستی کمتر از mg/kg65/3 وزن بدن باشد( کمیسیون جوامع اروپایی^[۲۴]، ۱۹۹۹). با توجه به اثرات مضر نیترات و نیتریت بر سلامت انسان حد مجاز روزانه برای این دو ماده تعیین شد. بر این اساس نیترات بین صفر تا۳۷ میلی گرم به ازای هرکیلوگرم وزن بدن و برای نیتریت بین صفر تا ۰۶/۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین شد (کمیته علمی اتحادیه اروپایی^[۲۵] ،۱۹۹۵).
با توجه به خطرات وجود نیترات ونیتریت در مواد غذایی بر سلامت و نظر به اینکه درایران سبزیجات و صیفی جات زیادی کشت می شوند که در مراحل مختلف کاشت و داشت از کودهای تجاری برای باروری استفاده می کنند که می توانند به صورت یونهای نیتریت و نیترات در محصولات کشاورزی تجمع نمایند، لذا به منظور برررسی میزان وجود این یونها در محصولات کشاورزی ضرورت انجام این پژوهش احساس می گردد.
۱-۴- اهداف تحقیق

• • تعیین میزان نیتریت، ، نیترات و آسکوربات در برخی از انواع سبزی جات

• • بررسی اثر روش های مختلف طبخ سبزیجات بر میزان نیتریت، ، نیترات و آسکوربات

• • بررسی زمان نگهداری سبزیجات بر میزان نیتریت، ، نیترات و آسکوربات

۱-۵- محدودیت های تحقیق
تنوع سبزیجات در ایران بسیار زیاد بوده و از لحاظ جغرافیایی به دلیل تنوع بسیار زیاد، غلظت نیتریت، نیترات و اسید آسکوربیک در سبزیجات می تواند بسیار متفاوت باشد. از طرفی دسترسی به سبزیجات مناطق مختلف ایران سخت و نمونه های آزمایشی بسیار متنوع می باشد. لذا مهمترین محدودیت این تحقیق عدم بررسی تمام سبزیجات مصرفی در ایران می باشد.
فصل دوم: ادبیات پژوهش
۲-۱- نیتریت و نیترات ها
نیتروژن بعنوان یک ماده مغذی (کود) به مقدار زیاد در چمنزار و باغات و محصولات کشاورزی کاربرد دارد. علاوه بر کود، نیتروژن، در خاک به فرم آلی از تجزیه گیاهان و حیوانات به وجود می آید. فرم های مختلف نیتروژن درخاک توسط باکتری ها به نیترات (یون NO₃)تبدیل می شود. مطلوب این است که نیتروژن به فرم نیترات جذب گیاهان شود. به هر حال نیترات، به راحتی با عبور آب از لایه های خاک به زمین نفوذ پیدا کرده و در اثر بارش یا آبیاری های شدید، به ریشه گیاهان و نهایتاً به آب های زیر زمینی می رسد. نیترات در آب های زیر زمینی یا از منابع نقطه ای مانند دفع فاضلاب، دامداری ها و یا منابع غیر نقطه ای مانند مصرف کود کشاورزی در پارک ها، زمین های گلف،‌ چمن زارها و باغات نشا ت می گیرد و یا طبیعی اتفاق می افتد. حفر چاه آب در محل مناسب و بهسازی آن می تواند در کاهش بار آلودگی به نیترات مؤثر باشد. نیترات یک ترکیب به صورت طبیعی که بخشی از چرخه نیتروژن، و همچنین به عنوان یک افزودنی غذایی مورد تایید است. نیترات نقش مهمی در تغذیه و عملکرد گیاهان ایفا می کند. نیترات یک جزء مهم از سبزیجات به دلیل توانایی خود برای انباشته شدن است. نیترات می تواند با تعدادی از عوامل زنده و غیر جاندار تحت تاثیر قرار گیرد (یوواه و همکاران^[۲۶]،۲۰۰۹).
علاوه بر فلزات سنگین، حضور نیترات یا نیتریت نیز به عنوان ترکیبات شیمیایی سمی در آب، نشان دهنده آلودگی آب با مدفوع یا فاضلاب می باشد. آلودگی منابع آب زیـرزمینی به نیترات نیز در حال حاضر یکی از مهم ترین مسایل زیست محیطی محسـوب می شود. در چند دهه اخیر، مصرف کودهای نیتروژن دار بدون توجه به تاثیر آنها بر خصوصیات خاک و محیط زیست گسترش غیر قابل انکاری داشته است. باکتری های موجود در خاک، فرم های مختلفی از نیتروژن را به نیترات تبدیل می کنند. همچنین اکثریت نیتروژن قابل جذب توسط گیاهان در فرم نیترات خواهد بود. مقدار زیادی از نیترات قابلیت شسته شدن را داشته و به راحتی به همراه آب از میان خاک حرکت می کنند. نیترات مانند سطوح کلوییدهای خاک دارای بار منفی بوده و اگر بارندگی زیاد یا آبیاری بیش از اندازه وجود داشته باشد به راحتی به منابع آب سطحی و به خصوص زیرزمینی وارد می شود.
تحقیقات نشان می دهد در مناطقی که دفع فاضلاب به صورت سنتی و از طریق چاه های جذبی فاضلاب انجام می شود، به دلیل نفوذ فاضلاب به سفره های آب زیرزمینی، میزان نیترات موجود در آب بسیار بالاست. همچنین در شهرهای صنعتی به دلیل وارد شدن آلاینده های صنعتی به سفره های آب زیرزمینی، میزان نیترات آب بسیار بالاست. سطح نتیرات یک پارامتر بسیار مهم به خصوص در رژیم غذایی نوزادان و کودکان است. خطر اولیه نیترات در آبهای آشامیدنی زمانی اتفاق می افتد که در دستگاه گوارش فرم نیترات به نیتریت تبدیل شود . نیتریت باعث اکسید شدن آهن موجود در هموگلوبین گلبولهای قرمز شده و نهایتاً نمی تواند اکسیژن را با خود حمل کند به این حالت مت هموگلوبینمیا یا سندرم کودکان آبی گویند. در صورت عدم حضور اکسیژن، سلولهای بدن از کار افتاده و پوست کبود می شود نیتریت نیز می تواند با آمینهای نوع دوم و سوم واکنش داده و نیتروزامین تولید کند که سرطانزا و جهش زا بوده و خطر ناقص الخلقه زایی وجود دارد. در افراد بالای یکسال،توانایی سریع تبدیل مت هموگلوبین به هموگلوبین وجود دارد و علی رغم سطح بالای نیترات و نیتریت ، مقدار متهموگلوبین در سلولهای قرمز خون کمتر باقی می ماند، به هر حال در کودکان زیر شش ماه، سیستم آنزیمی آنها به دلیل عدم تکامل، توانایی کاهش متهموگلوبین به هموگلوبین را ندارند و مت هموگلوبین اتفاق میافتد. همچنین در افراد سالمند که به دلایلی سیستم آنزیمی آنها صدمه دیده ممکن است، همین اتفاق بیافتد.
نیتریت به عنوان یک نگه دارنده بر علیه کلستریدیوم و دیگر باکتری های مولد فساد نیز به کار می رود نیتریت این توانایی را دارد که از رشد میکروارگانیسم ها خصوصاً کلستریدیوم جلوگیری کند . افزودن نیتریت به فرآورده های گوشتی نه تنها اثرات ضد میکروبی دارد بلکه باعث تثبیت رنگ فرآورده، ممانعت ازاکسیداسیون لیپیدها، ایجاد طعم مطبوع و بهبود بافت فرآورده می شود. زمانی که آزادسازی و رهایی آرام نیتریت در فر آورده مورد نظر باشد از نیترات استفاده می شود(مورکرافت وهمکاران^[۲۷] ،۲۰۰۱).
۲-۱-۱- سمیت نیترات و نیتریت
نیترات به خودی خود نسبتا غیر سمی است، اما متابولیت های آن و محصولات واکنش ترکیبات به عنوان مثال، نیتریت، نیتریک اکساید و N-nitroso، نگرانی را به دلیل پیامدهای برای عوارض نامطلوب بهداشتی مانند متهموگلوبین و سرطان افزایش داده است. در بیماری متهموگلوبین میا، نیترات باعث اختلال در سیستم تنفسی و کاهش اکسیژن خون نوزاد شده، این نارسایی باعث کبود شدن نوزاد می گردد. همچنین غلظت بالای نیترات باعث سقط جنین در زنان می شود. غلظت بین ۱۹ تا ۲۹ میلی گرم در لیتر نیترات در طولانی مدت باعث سقط جنین همزمان در هشت زن در هند شد(نالون^[۲۸]،۲۰۰۱).
نیتریت سدیم در حدود ۱۰ برابر سمی تر از نیترات سدیم است. حضور نیترات و نیتریت در غذا با افزایش خطر سرطانهای معده و روده در افراد بزرگسال و بیماری متهموگلوبینمی در افراد خردسال همراه است(هارد و همکاران^[۲۹]،۲۰۰۹).
نیترات همچنین می تواند اثر تراتوژنیک ^[۳۰]داشته باشد . با تشکیل مت هموگلوبین انتقال اکسیژن به بافتها مختل می شود. میزان متهموگلوبین در بدن معمولا بین ۱ الی ۳ درصد است ولی وقتی بیش از ۱۰ درصد باشد از نظر بالینی اهمیت پیدا می کند دوز کشنده نیترات وارده از طریق غذا ۳۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن بوده و نیتریت ۱۰ برابر سمی تر از نیترات است (والکر^[۳۱]،۱۹۹۰). برخی از محققان گزارش کردند میزان شیوع سرطان معده با غلظت نیترات در آب آشامیدنی، نیترات ادرار و شیوع گاستریت آتروفیک^[۳۲] ارتباط معنی دار دارد ولی مطالعات اپیدمیولوژی چنین ارتباطی را تایید نکردند.تحقیقات اخیرنشان داده که نیترات و نیتریت موجود در مواد غذایی نقش ضد میکروبی در معده دارد)کینگ و همکاران^[۳۳]،۱۹۹۹). ترکیبات حاصل از متابولیسم نیتریت نقش های متعدد فیزیولوژیکی-فارماکولوژیکی در بدن بازی می کنند(لاندبرگ^[۳۴]،۲۰۰۸). نیتریک اکسید تولید شده در معده خاصیت ضد بیماری در روده دارد . سایر اثرات مفید نیترات جلوگیری از افزایش فشار خون و بیماریهای قلبی-عروقی است) برایان و همکاران^[۳۵]،۲۰۰۵).
۲-۱-۲- میزان مجاز نیتریت و نیترات
مقدار مجاز نیترات و نیتریت را قوانین ملی هر کشوری تعیین می کند. طبق بررسی های انجام شده مقدار این ترکیب از ۱۲۰ تا ۲۰۰ قسمت در میلیون (ppm) متغیر است، البته به ندرت ممکن است این مقدار از ۱۵۰ ppm تجاوز کند. سازمان غذا و داروی آمریکا متذکر شده که نباید مقدار نیتریت از ۲۰۰ppm و مقدار نیترات از ۵۰۰ppm بیشتر باشد، به طور کلی برای جلوگیری از نشو و نمای باکتری های بیماری زا ۸۰ تا ۱۵۰ ppm ضروری است (دزفولی،۱۳۸۹).
جدول ۲- ۱: مقدار نیترات مجاز در سبزیهای مختلف )میلی گرم نیترات در یک کیلوگرم سبزی تازه) (لورنز، ۱۹۷۸).

نوع سبزی		مقدار نیترات (میلی گرم در کیلوگرم)
سبزی های میوه ای	گوجه فرنگی	۲۰۰-۱۰
	نخود فرنگی	۱۲۰-۱۰

از نظر صفت قطر دمبرگ جمعیت آذربایجان غربی (۲) با میانگین ۷۱/۰ میلیمتر و جمعیت های قزوین (۲)، کرمان و کردستان (۱) با میانگین ۱۰/۰ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند. (جدول ۴-۲).
از نظر صفت طول شاخه گلدار جمعیت زنجان (۱) با میانگین ۰۰/۱۹۰ میلیمتر و کردستان (۳) با میانگین ۸۶/۷۳ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند، در مجموع جمعیت های آذربایجان غربی از نظر این صفت دارای بیشترین بودند که از نظر ارتفاع از سطح دریا نسبت به سایر جمعیت ها در سطح پایین تری قرار دارند (جدول ۴-۲). در این ارتباط تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول شاخه گلدار در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت رابر با میانگین ۹۶/۸۰ میلیمتر می باشد و کمترین میزان این صفت در جمعیت تاش با میانگین ۲۲/۵۲ میلیمتر است. همچنین طبق گزارش بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول شاخه گلدار در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های قزوین ۸/۱۹۹ و سیاهکل ۰۰/۱۰۶ است.
از نظر صفت تعداد گل در گل آذین جمعیت کردستان (۳) با میانگین ۰۰/۷۲ عدد و جمعیت قزوین (۱) با میانگین ۰۰/۲۶ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین از نظر این صفت بودند (جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های قزوین از نظر این صفت دارای کمترین بودند که از نظر طول جغرافیایی در سطح بالاتری قرار دارند. همچنین یافته های بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین تعداد گل در گل آذین در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های مازندران ۲ (۱۰/۷۲) و الموت ۱۰/۳۸ است و تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد گل در گل آذین در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت بندر با میانگین ۳۲/۳۴ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت کوه ابر با میانگین ۹۶/۱۵ عدد است.
از نظر صفت طول گل آذین، جمعیت قزوین (۲) با میانگین ۴۰/۵۴ میلیمتر و جمعیت زنجان (۲) با میانگین ۲۵/۱۳ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند (جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های زنجان از نظر این صفت دارای کمترین بودند نتایج حاکی از آن بود که جمعیت هایی( تهران، قزوین(۲) و کرمان) با طول جغرافیایی بالاتر، از نظر این صفت دارای حداکثر هستند. همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول گل آذین در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت تاش با میانگین ۱۰/۱۲ میلیمتر و کمترین میزان این صفت در جمعیت بندر با میانگین ۶۴/۸ میلیمتر مشاهده شد و یافته های بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول گل آذین در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های سمنان ۵۴/۵۲ و تاکستان به میزان ۴۰/۲۶ میلیمتر گزارش کردند. مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول گل آذین را در توده های ریحان را به ترتیب در توده زرند ۹۰/۱۴ و تبریز ۷۳/۵ بیان کردند.
از نظر صفت تعداد برگه، جمعیت قزوین (۱) با میانگین ۰۰/۸ عدد و جمعیت های تهران و آذربایجان غربی (۱) با میانگین ۰۰/۲ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند(جدول ۴-۲). همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد برگه در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت بندر با میانگین ۲۶/۸ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت کوه ابر با میانگین ۱۲/۶ عدد مشاهده شد.
از نظر صفت طول کاسه گل، جمعیت لرستان با میانگین ۹۹/۳ میلیمتر و جمعیت زنجان (۳) با میانگین ۸۶/۱ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند(جدول ۴-۲). در مجموع جمعیت های آذربایجان غربی از نظر این صفت دارای برتری بودند، به طوری که بذر این جمعیت ها در محدوده ارتفاع ۱۳۸۹- ۱۶۰۰ متر از سطح دریا جمع آوری شده اند و در مقیاس عرض جغرافیایی بیشتر و طول جغرافیایی کمتری نسبت به سایر جمعیت ها قرار دارند و تحت شرایط یکسان تفاوت های ژنتیکی آنها بهتر مشخص می گردد. در این زمینه تحقیقات بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول کاسه گل در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های آوان ۳۲/۲ و سمنان ۸۷/۰ است. همچنین تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین طول کاسه گل در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت رابر با میانگین ۰۱/۵ میلیمتر می باشد و کمترین میزان این صفت در جمعیت بندر با میانگین ۵۷/۴ میلیمتر مشاهده شد. مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول کاسه گل در توده های ریحان را به ترتیب در توده گرگان ۹۳/۴ و لواسان ۸۰/۳ بیان کردند.
از نظر صفت تعداد رگه کاسه گل جمعیت لرستان با میانگین ۰۰/۱۶ عدد و جمعیت کردستان (۲) با میانگین ۰۰/۹ عدد دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند (جدول ۴-۲). در این ارتباط تحقیقات بیکدلو و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بالاترین تعداد رگه کاسه گل در آویشن کرمانی مربوط به جمعیت گوغر با میانگین ۱۲/۱۰ عدد و کمترین میزان این صفت در جمعیت شاهوار با میانگین ۸۲/۹ عدد مشاهده شد.
از نظر صفت طول جام گل جمعیت زنجان (۱) با میانگین ۹۱/۴ میلیمتر و جمعیت زنجان (۳) با میانگین ۸۲/۲ میلیمتر دارای بیشترین و کمترین میانگین بودند قابل ذکر است که هر دو جمعیت تقریبا با موقعیت جغرافیایی یکسان در این صفت تفاوت زیادی دارند(جدول ۴-۲). یافته های تحقیقاتی بابالار و همکاران (۱۳۹۲) نشان داد که بیشترین و کمترین طول جام گل در آویشن کوهی به ترتیب در جمعیت های اوان ۸۰/۱ و سمنان ۴۹/۰ بود. همچنین تحقیقات مقدم و همکاران (۱۳۹۲) بیشترین و کمترین طول جام گل در توده های ریحان را به ترتیب در توده یاسوج ۵۳/۸ و بابل ۲۷/۶ میلیمتر بیان کردند و در تحقیقات مکی زاده تفتی و همکاران (۱۳۸۹) نشان داد که بیشترین قطر بوته تعداد شاخه در بوته و عرض برگ و وزن تر و خشک بوته مربوط به اکوتیپ کرمان– راین و کمترین قطر بوته، تعدادی شاخه در بوته، طول و عرض برگ و وزن تر و خشک بوته مربوط به اکوتیپ شاهرود است.
جمع بندی صفات کمی: با توجه به اینکه جمعیت ها در شرایط یکسان کشت شده اند تنوع فنوتیپی بسیار بالائی بین این جمعیت‌ها مشاهده شد. جمعیت آذربایجان غربی (۲) در صفات فیزیولوژیک نسبت به سایر جمعیت ها دارای برتری بود و جمعیت زنجان (۱) در اکثر صفات مورفولوژیک نسبت به سایر جمعیت ها دارای برتری بود. و در حالت گروهی جمعیت های آذربایجان غربی (۱،۲،۳ و ۴) در اکثر صفات مهم دارای برتری بودند و از نظر موقعیت جغرافیایی در محدوده ارتفاع ۱۳۸۹- ۱۶۰۰ متر از سطح دریا هستند و در مقیاس عرض جغرافیایی بیشتر و طول جغرافیایی کمتری نسبت به سایر جمعیت ها قرار دارند و تحت شرایط یکسان تفاوت های ژنتیکی آنها بهتر مشخص شده است. بنابراین از این جمعیت ها با توجه به پتانسیل های مطلوب می توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد به طوری که در اصلاح گیاهان دارویی ساختمان ظاهری گیاه و الگوهای ایده ال گیاهی یکی از هدف های مهم است. صفاتی ریختی مثل طول شاخه گل دار، ارتفاع گیاه، طول و عرض برگ که در بالا بردن عملکرد و مکانیزه کردن تولید محصولات نقش اساسی دارند و می توانند در برنامه های اصلاحی مورد توجه (یاوری و همکاران، ۱۳۸۹؛ بیکدلو و همکاران، ۱۳۹۲). از طرفی دیگر صفات زایشی از جمله تعداد گل در گل آذین طول جام گل و طول کاسه گل از محل های انباشت اسانس هستند در اکثر گیاهان تیره نعناع در آغاز مرحله گلدهی متوسط اسانس رو به افزایش است که دلیل آن وجود اسانس بیشتر در گل آذین است(مجد و همکاران، ۱۳۸۷) و همچنین ساموالسون(۲۰۰۱) بیان کرد که در خانواده های گیاهی که از نظر تولید اسانس اهمیت اقتصادی دارند از جمله نعناعیان ساخت اسانس در اندام های خاصی از این گیاهان (کرک های ترشحی سطح برگ، ساقه و گل، مجاری ترشحی، سلول های منفرد) صورت می گیرد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۱-۴- تجزیه واریانس صفات کمی در ۱۵ جمعیت آویشن کوهی
منابع تغییرات	درجه آزادی	تعداد شاخه در بوته	وزن تر بوته	وزن خشک بوته	وزن هزار دانه	درصد قوه نامیه	عرض برگ	طول برگ	قطر ساقه	ارتفاع گیاه	طول میانگره
بلوک (تکرار)	۲	ns ۸۶/۹۸	ns ۰۱/۲۸۱۴۷	** ۰۰۲/۰	** ۴۸/۵۰۵۹۹	** ۰۶/۵۶	ns ۰۱/۰	** ۷۱/۲	ns ۰۱/۰	ns ۶۵/۱	ns ۶۹/۸
تیمار(جمعیت ها)	۱۴	** ۸۵/۲۳۴۵

وضعیت داده D

عملیات

قفل برای خواندن

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

Lock-S(D) یا Rlock(D)

قفل برای نوشتن

Lock-X(D) یاWlock(D)

قفل‌گشایی شده

Unlock(D)

پروتکل قفل چند اسلوبی برای یک تراکنش
پروتکل مجموعه قواعدی است که باید برای قفل‌گذاری توسط هر تراکنش رعایت شود و توسط مدیر قفل اِعمال می‌شود.

• باید قبل از عمل R(D) آن را Rlock یا Wlock کند.

• باید قبل از عمل W(D) آن را Wlock کند.

• باید بعد از عمل خواندن و نوشتن، عمل Unlock را انجام دهد.

• نمی‌تواند دستور Rlock(D) را اجرا کند اگر از قبل، یک قفل X روی داده‌ی D داشته باشد.

• نمی‌تواند دستور Wlock(D) را اجرا کند اگر از قبل، یک قفل S یا X روی داده‌ی D داشته باشد.

• نمی‌تواند دستور Unlock(D) را اجرا کند مگر اینکه از قبل، یک قفل S یا X روی داده‌ی D داشته باشد.

تغییر قفل

• تقویت: تغییر قفل از S به X: یعنی اگر T، درخواست Rlock(D) اجرا کند و تنها تراکشی باشد که این دستور را اجرا می‌کند در صورت لزوم می‌تواند درخواست کند تا قفل S به X تبدیل شود. توجه شود که تقویت قفل، در صورتی که بیش از یک تراکنش روی داده‌ای قفل اشتراکی داشته باشند، باعث بروز بن‌بست می‌شود. نود و هفت درصد بن‌بست‌ها در پایگاه داده ناشی از تکنیک تقویت قفل است. در بخش ۳-۳ به طور کامل در مورد بن‌بست توضیح داده خواهد شد.

• تضعیف: تغییر قفل از X به S را تضعیف قفل می‌گویند.

قفل چند اسلوبی و توالی‌پذیری
نکته بسیار مهم در مبحث قفل چند اسلوبی این است که این روش قفل‌گذاری، توالی‌پذیری طرح اجرا را تضمین نمی‌کند. دلیل عدم تضمین این است که تراکنش، داده تحت قفل را پیش از موعد و در واقع به طور پیشرس، قفل‌گشایی می‌کند. توجه شود که به طور کلی یک تراکنش تا هر زمان که به یک فقره داده نیاز داشته باشد، می‌تواند قفل را روی آن نگه دارد و همواره مطلوب نیست که بلافاصله پس از آخرین دستیابی به داده، قفل‌گشایی انجام شود، زیرا ممکن است توالی‌پذیری طرح اجرا تأمین نشود.
خصوصیات قفل چند اسلوبی

• توالی‌پذیری طرح اجرا را تضمین نمی‌کند.

• امکان بروز بن‌بست وجود دارد.

تکنیک قفل‌گذاری دو مرحله‌ای مبنایی
برای رفع مشکل عدم توالی‌پذیری قفل‌گذاری چند اسلوبی، تکنیک قفل‌گذاری دو مرحله‌ای به کار برده می‌شود. انواع تکنیک‌های قفل‌گذاری دو مرحله‌ای در بخش ۳-۲ نام برده شده‌اند. یکی از تکنیک‌های قفل‌گذاری دو مرحله‌ای، تکنیک قفل‌گذاری دو مرحله‌ای مبنایی است.
در تکنیک قفل‌گذاری دو مرحله‌ای مبنایی، قفل‌گذاری روی داده‌ها به تدریج که نیاز به دستیابی به آن‌ ها پیش می‌آید صورت می‌گیرد و قفل‌گشایی از آن‌ ها پس از دریافت تمام قفل‌های تراکنش رخ خواهد داد.

• مراحل این تکنیک

• قفل‌گذاری یا بسط^[۳۲]: فقط می‌تواند داده را قفل کند.

• قفل‌گشایی یا قبض^[۳۳]: فقط می‌تواند داده را قفل‌گشایی کند.

نمودار۷- ۴: نمودار دایره ای مربوط به نوع فعالیت در بخش گردشگری
۳-۴- آمار استنباطی
آمار استنباطی به مجموعه روش هایی گفته می‌شود که با بهره گرفتن از داده‌های حاصل از نمونه، ویژگی‌ها و خصوصیات گروه بزرگ یا جامعه را استنباط می‌کنیم. غالبأ هدف اصلی پژوهشگر کسب اطلاع درباره گروه های کوچک نیست بلکه او علاقه مند است که از طریق یافته‌های (گروه کوچک) اطلاعات لازم درباره جامعه ای که این گروه کوچک را از آن انتخاب کرده است کسب کند. هدف پژوهشگر تعمیم اصول و یافته‌های حاصل از مشاهدات خود در نمونه انتخابی به جامعه اصلی است و پژوهشگر بر مبنای ارزش‌های حاصله از نمونه به آزمون فرضیه متوسل می‌شود و به منظور تحلیل داده‌های پژوهش از تحلیل‌ها و تکنیک‌های گوناگون استفاده می‌کند. دراین پژوهش ابتد فرضیات فرعی تحقیق با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مورد بررسی قرارمی‌گیرند و با بهره گرفتن از ضریب همبستگی خروجی از این آزمون به رتبه بندی روابط میان متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش می‌پردازیم و در مرحله بعد برای بررسی مناسب بودن شاخص‌ها در بیان هرمتغیر از تحلیل عاملی تاییدی استفاده می‌شود و سهم و رتبه هر شاخص سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار تعیین می‌شود. سپس با بهره گرفتن از مدل معادلات ساختاری، روابط میان متغیرهای سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار درقالب یک مدل کلان مورد بررسی قرار می‌گیرد و درنهایت مدل مفهومی تحقیق توسط شاخص‌های نکویی، برازش می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۳-۴-آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش
قبل از وارد شدن به مرحله آزمون فرضها لازم است تا از وضعیت نرمال بودن داده‌ها اطلاع حاصل شود. تا بر اساس نرمال بودن یا نبودن آنها، آزمون‌ها استفاده شود. با توجه به اینکه حجم نمونه برابر با ۱۷۰ نفر می باشد، طبق قضیه حد مرکزی می توان گفت که داده ها نرمال هستند.
۲-۳-۴-آزمون فرضیات فرعی پژوهش با بهره گرفتن از آزمون رگرسیون خطی ساده
دراین بخش به کمک تحلیل رگرسیون ساده به بررسی فرضیه‌های فرعی پژوهش می‌پردازیم. در این آزمون مقدار R Square نشان دهنده این است که چند درصد از تغییرات متغیر وابسته تحت تاثیر متغیر مستقل می‌باشد. و R، ضریب همبستگی می‌باشدکه همیشه بین ۰ و ۱ می‌باشد. درقسمت ANOVA اگر sig کمتر از ۰۵/۰ باشد، فرض صفر رد می‌شودو معادله رگرسیون خطی می‌باشد. جداول نتایج آزمون رگرسیون خطی در قسمت پیوست (ج) قابل مشاهده است.
۱-۲-۳-۴-تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه فرعی اول
شاخص همکاری سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار گردشگری تأثیر معناداری ندارد
شاخص همکاری سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار گردشگری تأثیر معناداری دارد.
همان طور که درجدول۱۲- ۴ مشاهده می‌شود، مقدار (sig) ANOVA کمتر از ۰۵/۰ می‌باشد، بنابراین فرضیه  رد می‌شود که نشان دهنده رابطه خطی بین همکاری و توسعه پایدار می‌باشد. مقدار R Square برابر با ۶۰۵/۰ می‌باشد که بیانگر این مطلب است که ۵/۶۰درصد از تغییرات توسعه پایدار، تحت تاثیر همکاری می‌باشد.
جدول۸-۴ : نتایج آزمون رگرسیون بین همکاری و توسعه پایدار گردشگری

متغیر مستقل

متغیر وابسته

R square

Sig

R

نتیجه

همکاری

توسعه پایدار

۶۰۵/۰

۰۰۰/۰

۷۷۸/۰

تأیید

۲-۲-۳-۴-تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه فرعی دوم
شاخص شبکه اجتماعی سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار گردشگری تأثیر معناداری ندارد
شاخص شبکه اجتماعی سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار گردشگری تأثیر معناداری دارد
همان طور که درجدول ۱۳- ۴ مشاهده می‌شود، مقدار (sig) ANOVA کمتر از ۰۵/۰ می‌باشد باشد، بنابراین فرضیه  رد می‌شود که نشان دهنده رابطه خطی بین شبکه و توسعه پایدار در روستای ابیانه می‌باشد. مقدار R Square برابر با ۵۳۴/۰ می‌باشدکه بیانگر این مطلب است که ۴/۵۳ درصد از تغییرات توسعه پایدار در روستای ابیانه، تحت تاثیر شبکه های اجتماعی می‌باشد.
جدول۹- ۴ : نتایج آزمون رگرسیون بین شبکه و توسعه پایدار

متغیر مستقل

متغیر وابسته

R square

Sig

R

نتیجه

شبکه

توسعه پایدار

با کاهش سختی خاک و درنتیجه کاهش ضریب انعطاف‌پذیری، تغییرشکل‌های دیوار و نشست سطح زمین و همچنین تحدب تغییرشکل‌های دیوار افزایش می‌یابد. نکته قابل‌توجه این است که با تغییر سختی خاک، محل تغییرشکل حداکثر دیوار تغییر نمی‌کند و فقط مقدار آن متغیر است.
جهت بررسی میزان تأثیر سختی دیوار، از شمع‌های نگهبان باممان اینرسی‌های متفاوت استفاده‌شده است و هر یک به‌صورت جداگانه مدل‌سازی شده است.
با افزایش سختی دیوار نگهبان، تغییرشکل‌های دیوار و درنتیجه نشست سطح زمین کاهش می‌یابد. نکته قابل‌توجه این است که با افزایش ضریب انعطاف‌پذیری)کاهشی سختی دیوار( تغییرشکل‌ها در ترازهای بالا و پایین دیوار تغییر محسوسی ندارد و تنها تغییرشکل‌های ترازهای میانی دیوار تغییرات ویژه‌ای دارد. به‌عبارت‌دیگر با کاهش سختی دیوار، تغییرشکل دیوار حالت محدب‌تری به خود بگیرد.
پارامتری به نام نسبت تغییر مکانی بیان نمود که به‌صورت نسبت حداکثر نشست زمین به حداکثر تغییرشکل دیوار تعریف می‌شود. به‌این‌ترتیب، تغییرات نسبت تغییر مکانی با ضریب انعطاف‌پذیری F(log)به‌صورت نشان داده‌شده در ابتدای این پژوهش، به بررسی مدل رفتاری مناسب جهت مدل‌سازی خاک پرداخته شد.

شکل ۲-۱۳ : تغییرات نسبت تغییر مکانی با ضریب انعطاف‌پذیری[۲۱]
مشاهده گردید که جهت مدل‌سازی مناسب خاک نیاز به مدل رفتاری وابسته به سطح تنش با سخت‌شوندگی مناسب خاک است که از این میان، مدل رفتاری دراکر- پراگر توسعه‌یافته انتخاب گردید که در آن اطلاعات آزمایش برش مستقیم اعمال گردید و سخت‌شوندگی مناسب خاک تعریف‌شده بود. مقایسه نتایج مذکور با تحلیل مدل ساده مور کولمب نیز مبین لزوم استفاده از مدل مناسب است. سپس به بررسی اثر سختی خاک و همچنین سختی دیوار در تغییرشکل­های دیوار و نشست سطح زمین پرداخته شد. مشاهده گردید که با افزایش سختی خاک)افزایش ضریب انعطاف‌پذیری( و افزایش سختی دیوار نگهبان)کاهش ضریب انعطاف‌پذیری( تغییرشکل‌های دیوار و نشست سطح زمین کاهش می‌یابد. در ادامه، نسبت تغییر مکانی تعریف گردید. نکته قابل‌توجه این است که با افزایش ضریب انعطاف‌پذیری، نسبت تغییر مکانی به‌صورت خطی کاهش می‌یابد و در تمامی حالات متفاوت سختی خاک، شیب این خط ثابت بوده و عرض از مبدأ آن وابسته به‌سختی خاک است و با افزایش سختی خاک، عرض از مبدأ نیز افزایش می‌یابد]۲۱[.
۲-۱۱ مقایسه تغییرشکل گودهای عمیق به روش میخ‌کوبی و روش مهاری با بلوک بتنی
کردینک و راک با بررسی روش‌های مختلف پایداری گود، تصمیم بر مقایسه دو سیستم میخکوبی و مهاری با بلوک بتنی گرفتند. این دو سیستم در پایداری گودها قابلیت عملکرد خوبی دارند و در مقایسه با سایر روش‌ها، تطابق‌پذیری مناسبی با انواع شرایط گود دارا می­باشند.[۲۲]
برای مقایسه گود قائم بدون برم با ارتفاع۱۰و۱۵و۲۰و۲۵و۳۰ متر در نظر گرفته می‌شود. سپس بر اساس ضوابط طراحی و کنترل تغییرشکل‌ها دو طرح مربوط به میخکوبی و مهاری به دست می‌آید. سپس این دو طرح ازلحاظ عملکرد تغییرشکل‌ها باهم مقایسه می‌شوند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
مهارها تاندون‌های پیش‌تنیده می‌باشند که در طول خود توسط سیمان تزریق می‌شوند. در این روش مهاری‌ها پس از قرارگیری در سوراخ‌های حفاری‌شده تا بار طراحی پیش­تنیده می‌شوند تا نیروی مقاومت از زمین به المان سازهای منتقل شود. مهاری شامل طول تزریق، طول آزاد و سرمهاری است. جهت توزیع فشار وارده از کشش مهارها به خاک جدار گود از المان سازهای دیواره شامل بلوک‌های بتنی استفاده می‌شود. سپس شبکه مش فلزی بر روی سطح دیواره قرار داده‌شده و آرماتورهای انتظار بلوک بتنی به آن‌ ها متصل و بر روی آن بتن پاشی انجام می­گیرد.
فرضیات طراحی به‌این‌ترتیب است که ساختمان‌های مجاور قدیمی، بدون زیرزمین و دارای بار۲۰ kpa می‌باشند که در عرضی به طول ۲ برابر عمق گود امتدادیافته‌اند. تحلیل تغییرشکل نیز توسط پلکسیس انجام می‌شود.
طراحی لرزه­ای سازه نگهبان به روش شبه استاتیک استفاده می‌شود و زاویه اصطکاک داخلی خاک برابر ۳۶ درجه، وزن حجمی برابر (kN/m³) 20 ،چسبندگی(kN/m²) 25 است.طراحی بر اساس دو معیار مور-کلمب و معیار سخت‌شوندگی مدل می­گردد.
دو معیار ساده و سخت‌گیرانه برای کنترل جابجایی‌ها لحاظ شده است. معیار سخت‌گیرانه مرتبط با کرنش ساختمان‌های مجاور است، یعنی کرنش قائم و افقی سطح گود باید به‌قدری کم باشد که آسیب بسیار کمی به ساختمان‌های مجاور وارد گردد. در معیار ساده فرض شده است که اطراف گود ساختمانی وجود ندارد و معیار جابجایی بر اساس ۰۰۵/۰ ارتفاع گود است.
شکل ۲-۱۴ : جابجایی افقی دیواره گود برای دو سیستم با عمق‌های مختلف گود در معیار راست- سخت‌گیرانه، چپ- ساده]۲۲[.
شکل ۲-۱۵ : جابجایی راست- افقی، چپ- قائم، سطح زمین برای دو سیستم، با عمق‌های مختلف گود در معیار سخت‌گیرانه]۲۲[.
شکل ۲-۱۶ : جابجایی راست- افقی، چپ- قائم، سطح زمین برای دو سیستم، با عمق‌های مختلف گود در معیار ساده]۲۲[.
در شکل پروفیل جابجایی افقی دیواره گود نسبت به عمق گود برای معیار سخت‌گیرانه و ساده نشان داده‌شده است. نتایج نشان می‌دهند با افزایش عمق گود،جابجایی‌ها بیشتر می‌شوند. شکم‌دادگی درروش میخکوبی بیشتر از روش مهاری با بلوک است. در شکل‌های (۲-۱۴) و (۲-۱۵) پروفیل جابجایی افقی و قائم سطح زمین نشان داده‌شده است. مشاهده می‌شود که با افزایش شکم‌دادگی فرورفتگی سطح زمین نیز بیشتر می‌شود.
لازم به ذکر است که ماکزیمم نشست و جابجایی افقی سطح زمین، در تاج دیوار یا نزدیک به آن رخ می‌دهد. نتایج اختلاف زیادی رابین دو معیار کنترل جابجایی نشان نمی‌دهند ولی جابجایی‌ها درروش مهاری، اندکی کمتر از روش میخکوبی است. اختلاف بیشترین جابجایی سطح زمین در هر دو معیار بعد از گود به عمق ۲۰ متر افزایش‌یافته ولی برای معیار سخت‌گیرانه و در محدوده عمق گود ۲۵ متر این افزایش دیده می‌شود. در معیار سخت‌گیرانه این روند افزایش خطی بوده ولی در معیار ساده این روند از عمق ۲۰ متر به بعد با شیب بیشتری افزایش می‌یابد.
شیب max δh/H در معیار ساده افزایشی بوده ولی درروش مهاری کمتر است. در معیار سخت‌گیرانه روند یکنواختی مشاهده می‌شود ولی درروش میخکوبی و در گود ۲۵ متری شکم‌دادگی دیواره و فرورفتگی سطح زمین دیده می‌شود که با سنگین شدن المان‌های طراحی در گود ۳۰ متری، این جابجایی‌های زیاد حذف می‌شوند. با توجه به شکل ۱۷ مشاهده می‌شود اختلاف نشست و جابجایی درروش مهاری کمتر از میخکوبی بوده و در معیار سخت‌گیرانه کمتر از معیار ساده است. در معیار ساده و برای روش میخکوبی بعد از گود به عمق ۲۰ متر و برای مهاری بعد از ۲۵ متر شیب نمودار افزایش می‌یابد. در معیار سخت‌گیرانه به‌جز گودهای ۱۰ و ۳۰ متر روند نمودار یکنواخت است.
از مقایسه جابجایی‌های به‌دست‌آمده برای دو روش گودبرداری نتایج زیر حاصل می‌شود:
-۱ با افزایش عمق گود جابجایی‌ها بیشتر می‌شوند که این جابجایی‌ها برای روش مهاری کمتر از میخ‌کوبی است.
-۲ شکم‌دادگی دیواره و نشست در سطح زمین درروش میخکوبی بیشتر از روش مهاری است.
-۳ جابجایی‌های بیشینه درروش مهاری اندکی کمتر از روش میخکوبی بوده که البته اختلاف قابل‌توجهی نیست. ولی از گود به عمق ۲۰ متر به بعد این افزایش برای هر دو معیار زیاد می‌شود که در معیار سخت‌گیرانه روند افزایشی از گود به عمق ۲۵ متر به بعد رخ می‌دهد.
۴-روند افزایشی بیشینه جابجایی سطح زمین نسبت به عمق و درنتیجه max δh/H در معیار سخت‌گیرانه یکنواخت بوده ولی در معیار ساده از گود به عمق ۲۰ متر به بعد نمودار شکسته و شیب بیشتری پیدا می‌کند. درنهایت جابجایی روش مهاری کمتر از میخکوبی است]۲۲[.
۲-۱۲ روش ترکیبی میخ­کوبی و انکر
روش ترکیبی روش جدیدی است که در اجرای سازه نگهبان در گودبرداری­های عمیق و هم در پژوهش­های علمی جدید موردتوجه قرارگرفته است. سیستم میخ­کوبی و انکر برای پایداری طبیعی و مهندسی‌شده سازه­ها طراحی می‌شوند و حرکت آن‌ ها را با بهره گرفتن از المان‌های تنش مقاوم مهار می‌کنند. مفهوم طراحی اولیه شامل انتقال نیروهای کششی مقاوم تولیدشده در اجزاء را به زمین از طریق اصطکاک (یا چسبندگی) بسیج شده در اینترفیس است. این سیستم اجازه می‌دهد که مهندس به استفاده مناسب از زمین درجا در ارائه پشتیبانی به سازه نگهبان بپردازد. این روش در حال حاضر مزایای فنی قابل‌توجه دارند و هزینه به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و دوره ساخت‌وساز کمتر می‌شود. بنابراین، در طول چند دهه گذشته، این روش به‌طور فزاینده در پروژه‌های مهندسی عمران استفاده می‌شود.
استفاده از کابل‌های پیش‌تنیده خاک فشرده‌تر شده و مقاومت برشی خاک افزایش می‌یابد. همچنین با تزریق ملات و قرار دادن انکرهای بلند در توده ایمن خاک پتانسیل انکرها برای تحمل تنش افزایش می‌یابد و استفاده از انکر تاثیر زیادی بر روی افزایش مقاومت در برابر لغزش دارد]۲۳[.
دانگ چن و همکارانش در سال ۲۰۰۹ با مقایسه روش میخ‌کوبی و روش ترکیبی نشان دادند که استفاده از انکر در بالای دیواره مفیدتر و دارای تاثیر بیشتری برسازه ترکیبی است و جا به ­جایی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. ]۲۴[.
گو یانگ چن و همکارانش نشان دادند که در سیستم ترکیبی نسبت به سیستم میخ‌کوبی میزان سطح کشش و نواحی پلاستیک را کاهش می‌دهد که موجب کاهش تغییرشکل ها می‌گردد و نیز استفاده از تیر قائم برای مهار انکر تغییرشکل افقی را به‌شدت کاهش می‌دهد و می‌تواند جابه‌جایی سطح زمین را به شکل موثر کاهش دهد. ]۲۵[.
فصل سوم

معرفی نرم‌افزار PLAXIS و
صحت سنجی
۳-۱ مقدمه
پلکسیس۱ یک برنامه اجزا محدود است که به‌طور خاصی جهت تحلیل تغییرشکل و پایداری در پروژه‌های مهندسی ژئوتکنیک توسعه‌یافته است. روند وارد نمودن داده‌ها به‌صورت گرافیکی ساده این امکان را به وجود می‌آورد که نمونه‌های پیچیده اجزا محدود به‌راحتی و در کمترین زمان تولید و تحلیل شوند. انجام محاسبات به‌صورت خودکار و بر اساس روش قدرتمند اجزاء محدود است. در حقیقت در نرم‌افزار پلکسیس امکان مدل‌سازی مسائل پیچیده ژئوتکنیک نظیر اندرکنش خاک و سازه وجود دارد [۲۶].
پلکسیس مجهز به امکاناتی جهت بررسی جنبه‌های مختلف سازه‌های ژئوتکنیکی پیچیده است. ورودی لایه‌های خاک، سازه‌ها، مراحل ساخت، شرایط بارگذاری و مرزی بر اساس دستورالعمل رسم ساده اتوکد^[۲۳] که امکان مدل‌سازی با جزئیات هندسه مقطع عرضی را فراهم می‌کند. از این هندسه مدل، مش بندی اجزاء محدود دوبعدی به‌سادگی ایجاد می‌گردد [۲۶].
درروش المان محدود، زمین اصولاً به‌صورت پیوسته مدل می‌شود و ناپیوستگی‌ها می‌تواند جداگانه مدل شود. محیط مسئله به تعداد محدودی المان تقسیم می‌شود که در نقاط گرهی به هم متصل هستند. هر المان محدود است، یعنی هندسه مشخص و اندازه محدودی دارد. رابطه تنش-کرنش زمین با یک قانون رفتاری مناسب بیان می‌شود. تنش، کرنش و تغییرشکل با تغییر در شرایط زمین به وجود می‌آید. تنش، کرنش و تغییرشکل ایجادشده در یک المان بر رفتار المان‌های مجاورش تأثیر دارد. رابطه پیچیده بین المان‌های متصل‌به‌هم مسئله بسیار پیچیده ریاضی را ایجاد می‌کند. سیستم معادلاتی که مقادیر مجهول را به مقادیر معلوم مرتبط می‌کند برحسب یک ماتریس سختی بیان می‌شود. مدل‌سازی در نرم‌افزار پلکسیس ایجاد یک مدل اجزاء محدود، با ایجاد یک مدل هندسی که جایگزین مسئله مطلوب است، آغاز می‌گردد و یک مدل هندسی از نقاط، خطوط دسته‌ ها و مجموعه‌ها تشکیل‌شده است. نقاط و خطوط توسط کاربر وارد می‌شوند. درحالی‌که دسته‌ ها و مجموعه‌ها توسط برنامه ایجاد می‌شوند. علاوه بر این می‌توان مؤلفه‌های اساسی موضوعات سازه‌ای را جهت شبیه‌سازی پوشش تونل، دیواره‌ها به مدل هندسی اختصاص داد. پس‌ازاینکه مؤلفه‌های مدل هندسی ایجاد شد، باید مجموعه داده‌هایی را برای مدل‌سازی مصالح بسته به مدل رفتاری انتخاب‌شده برای تحلیل اجزا محدود در نرم‌افزار وارد نمود.
۳-۱-۱ صفحات^[۲۴]
صفحات اجزای سازه‌ای هستند که جهت مدل‌سازی سازه­های دارای سختی خمشی و سختی محوری به کار می‌روند. صفحات را می‌توان جهت شبیه‌سازی تأثیر دیوارها، صفحات، پوسته‌ها و یا پوشش‌هایی که در راستای Z امتدادیافته‌اند، به کاربرد. در ‏۰ مواردی از کاربرد صفحات در مدل‌سازی مسائل ژئوتکنیکی نمایش داده‌شده است.
شکل ۳-۱ : کاربرد صفحات در مسائل ژئوتکنیکی [۲۶].
صفحات در مدل اجزاء محدود دوبعدی از اجزاء تیر با سه درجه آزادی در هر گره تشکیل‌شده‌اند که شامل دو درجه آزادی انتقالی و یک درجه آزادی دورانی است. هنگامی‌که اجزاء ۶ گره ای خاک به کار گرفته می‌شود، آنگاه هر جزء تیر با ۳ گره تعریف می‌شود. درحالی‌که اجزاء ۵ گره ای تیر با اجزاء ۱۵ گره ای خاک، باهم به کار می‌روند .
شکل ۳-۲ : موقعیت گره‌ها و نقاط تنش در یک جزء ۵گره ای و ۳ گره ای تیر [۲۶].
اجزاء تیر بر اساس نظریه میندلین^[۲۵] پایه‌ریزی شده است. این نظریه تغییرشکل‌های ناشی از برش را همانند خمش مجاز می‌داند. به‌علاوه، اجزای تیر می‌توانند هنگامی‌که نیروی محوری به کار می‌رود، تغییر طول بدهند و اگر گشتاور خمشی بیشینه یا نیروی محوری بیشینه به یک مقدار تعریف‌شده معیار برسند، آنگاه اجزاء تیر می‌توانند پلاستیک شوند.
ضخامت معادل برای مدل‌سازی ضخامت عضو سازه‌ای نظیر سازه نگهبان در نظر گرفته می‌شود. این ضخامت وابسته به نسبت است. رابطه ‏۰ برای محاسبه ضخامت معادل در نرم‌افزار پلکسیس استفاده می‌شود.
(۳-۱)
۳-۱-۲ فصل مشترک^[۲۶]
در حالت کلی اجزای سطح مشترک برای ایجاد جابجایی‌ها و تغییرات کِشسانی کوچک در محل تماس دو مصالح مختلف نظیر خاک و بتن در نظر گرفته می‌شوند. برای هر سطح مشترک یک ضخامت مجازی در نظر گرفته می‌شود که آن دارای ابعاد مجازی است و برای تعیین خواص مصالح سطح مشترک مورداستفاده قرار می‌گیرد. ضخامت مجازی باید کوچک باشد و از طرف دیگر اگر ضخامت مجازی خیلی کوچک شود، شرایط غیرعادی در تحلیل عددی اتفاق می‌افتد. ضخامت مجازی برحسب عامل ضخامت مجازی^[۲۷] در اندازه متوسط اجزاء محاسبه می‌شود. اندازه متوسط اجزا به‌وسیله درشتی کلی که در ایجاد شبکه مورداستفاده قرار می‌گیرد، تعیین خواهد شد. مقدار پیش‌فرض در نرم‌افزار مقدار ۱/۰ است که توصیه راهنمای نرم‌افزار پلکسیس بر عدم‌تغییر مقدار پیش‌فرض است [۲۶].
سطوح مشترک از اجزای سطح مشترک ساخته‌شده‌اند. ‏۰ چگونگی اتصال اجزاء سطح مشترک به خاک را نشان می‌دهد. هنگامی‌که المان ۱۵ گره ای برای مدل‌سازی خاک استفاده می‌شود، اجزاء متناظر با ۵ جفت گره مشخص می‌شود که برای ۶ نقطه از اجزاء خاک، اجزاء سطح مشترک آن‌ ها به‌وسیله ۳ جفت گره مشخص می‌شود.

شکل ۳-۳ : توزیع گره‌ها و نقاط تنشی در اجزای سطوح مشترک و ارتباط آن‌ ها با اجزای خاک [۲۶]
۳-۱-۳ ایجاد شبکه^[۲۸]
هنگامی‌که مدل هندسی کاملاً مشخص و خواص مصالح در تمام دسته‌ ها و اجسام ساختاری تعیین شوند، مدل هندسی برای اجرای محاسبات عناصر اجزاء محدود به المان‌های کوچکی تقسیم می‌شود. ترکیب این عناصر محدود شبکه نامیده می‌شود. نوع پایه عنصر در یک شبکه و در نرم‌افزار پلکسیس، المان‌های ۶ و ۱۵ گرهی مثلثی^[۲۹] است.