انتخاب روش انجام پژوهش بستگی به هدفها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. در این فصل سعی می‌شود نوع روش مورد استفاده در این پژوهش به تفصیل توضیح داده شود.

نوع پژوهش
وجه تمایز پژوهش علمی با سایر انواع پژوهشها این است که آداب ویژه‌ای دارد و نمی‌توان آن را به صورت ذهنی انجام داد. پژوهشگر باید در این نوع پژوهش مساله‌ای را که برای بررسی انتخاب کرده مورد ارزیابی همه جانبه قرار دهد و طرح پژوهش مناسبی تهیه کند که در آن مساله به خوبی تعریف و فرضیه‌ها تدوین، روش گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن مشخص شده باشد. بر اساس هدف، پژوهش علمی را می‌توان به سه گروه بنیادی، کاربردی و عملی تقسیم کرد. از آنجا که پژوهش بنیادی در جستجوی کشف حقایق و واقعیت‌ها و شناخت پدیده‌ها و اشیاء بوده، که مرزهای دانش عمومی بشر را توسعه می‌دهند و قوانین علمی را کشف نموده، به تبیین ویژگی‌ها و صفات یک واقعیت می‌پردازد. در این تحقیقات ممکن است نظریه‌ای انشاء شود یا اصول، فرضیه‌ها یا قضایای نظریه‌ای مورد آزمایش قرار گیرد. (حافظ نیا، ۱۳۸۶). با توجه به هدف پژوهش که استخراج آموزه‌های موثر بر عدم تقارن اطلاعات در بازار می‌باشد می‌توان پژوهش حاضر را از دسته بنیادی دانست که به صورت اکتشافی انجام می‌شود. زیرا آموزه‌های اسلامی بر اساس تحلیل محتوا، از درون اسناد و متون اسلامی استخراج شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طرح پژوهش
براساس ماهیت و روش، پژوهشهای علمی در سه دسته کمی، کیفی و ترکیبی جای می گیرند. در طرحهای کمی داده‌های گردآوری شده به صورت عددی ارائه می شوند لذا ابزارهای تحلیلی روش های آماری و جداول توصیفی است. (دواس، ۱۳۸۷، ص۱۳۸-۱۳۷). در پژوهش حاضر پس از استخراج مدل اولیه پژوهش با توجه به ادبیات و مبانی نظری موجود، جهت آزمون مدل و ارائه مدل نهایی روش کمی (دلفی فازی) مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو در ادامه به معرفی روش دلفی فازی می‌پردازیم.

روش پژوهش
تنوع موضوعات و مسائل اجتماعی موجب شده است محققان روش های متعدد و با کاهش خطای بیشتری را تجربه کنند به همین سبب روش های مختلفی به وجود آمده که هر یک در نوعی از تحقیقات کاربرد دارند. این روشها در دو دسته کلی روش های کیفی و روش های کمی قابل طرح است. از بین روش های موجود در طرحهای کمی، روش دلفی فازی در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفته است.
دلفی رویکرد یا روشی سیستماتیک در تحقیق برای استخراج نظرات از یک گروه متخصصان در مورد یک موضوع یا یک سؤال است (مکننا^[۷۰] و همکاران، ۲۰۰۲). با توجه به اهمیت و کاربردهای مختلف، انواع گوناگونی از دلفی قابل تمیز است. یکی از روش های جدید دلفی، دلفی فازی می‌باشد. روش سنتی دلفی، همیشه از همگرایی پایین نظرات متخصصان، هزینه اجرای بالا و احتمال حذف نظرات برخی از افراد رنج برده است. موری و همکاران برای بهبود روش دلفی سنتی، مفهوم یکپارچه سازی  روش دلفی سنتی با تئوری فازی را در سال ۱۹۸۵ ارائه دادند (فرای و بار^[۷۱]، ۲۰۰۱). ایشیکاوا و همکاران کاربرد تئوری فازی را در روش دلفی بیش تر معرفی کردند و الگوریتم یکپارچه سازی فازی را برای پیش بینی ضریب نفوذ آتی کامپیوترها در سازمانها توسعه دادند (لندتا^[۷۲]، ۲۰۰۶). پس از آنها سو و یانگ عدد فازی مثلثی را برای دربرگرفتن نظرات متخصصان و ایجاد روش دلفی فازی به کار بردند. مقادیر بیشینه و کمینه نظرات متخصصان به عنوان نقاط مرزی اعداد مثلثی فازی در نظر گرفته شد و میانگین هندسی به عنوان درجه عضویت اعداد مثلثی فازی و برای حذف اثر نقاط مرزی به کار برده شد (فتیویجر^[۷۳]، ۲۰۰۴). مزیت روش ابداع شده به وسیله سو و یانگ در سادگی آن می‌باشد. زیرا نظرات متخصصان در یک مرحله جمع آوری می شوند. برخی دیگر از پژوهشگران مانند چانگ (۱۹۹۸) نیز اعداد فازی ذوزنقه‌ای را برای تبدیل ارزشهای کیفی به مقادیر فازی ارائه داده اند. در پژوهش حاضر جهت انجام دلفی فازی پس از طراحی پرسشنامه و اعتبار سنجی آن توسط اساتید خبرگان حوزوی و دانشگاهی، گروهی از خبرگان بر اساس جامعه آماری و روش نمونه گیری، انتخاب گردیدند. سپس پرسشنامه در اختیار افراد قرار گرفته و پس از جمع آوری پرسشنامه‌ها، داده‌ها با بهره گرفتن از روش فازی ذوزنقه‌ای به اعداد فازی تبدیل شده و با بهره گرفتن از فرمولهای ارائه شده در بخش تحلیل داده‌ها، تحلیل شدند. از آنجایی که در مرحله اول اجماع حاصل نگردید، پرسشنامه‌ای جدید که شامل موارد مورد اختلاف بین خبرگان بود تهیه و در اختیار آنان قرار گرفت (مرحله دوم). داده‌ها مشابه مرحله قبل تحلیل و با توجه به اجماع ایجاد شده، اجرای دلفی متوقف گردید.

تیم خبره و متخصص (جامعه آماری)
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳). با توجه به روش مورد استفاده (دلفی فازی)، جامعه آماری پژوهش را متخصصین یا خبرگان در زمینه موضوع پژوهش تشکیل می دهند. شناسایی متخصصین، نکته مهمی در دلفی بوده چنان که دستیابی به اهداف، وابسته به انتخاب دقیق شرکت کنندگان است. دلفی تمرکز بر استخراج نظرات از متخصصین در زمان کوتاه داشته و نتایج وابسته به تخصص افراد در دانش مورد نظر، کیفیت و صحت پاسخ‌ها، و همکاری و درگیری مداوم آنها در دوره مطالعه است (اوکلی^[۷۴]، پائولوسکی^[۷۵]، ۲۰۰۴). از آن جایی که صفت مشترک جامعه پژوهش در روش دلفی، دانش و تخصص افراد درباره موضوع پژوهش است می‌توان گفت جامعه آماری پژوهش حاضر را متخصصان اقتصاد اسلامی تشکیل می دهند.

شیوه انتخاب خبرگان (نمونه گیری و حجم نمونه)
نمونه عبارت است از زیر جامعه‌ای که از کل جامعه انتخاب می‌شود و معرف آن است. (دلاور، ۱۳۸۴) نمونه‌گیری یکی از مراحل مهم پژوهش علمی است که به محقق این امکان را می‌دهد با صرف امکانات کمتر به نتایج مطلوب برسد و در زمان، هزینه و نیروی کار صرفه جویی نماید (بست، ۱۳۸۴). از آنجا که موفقیت دلفی در رابطه با انتخاب نمونه‌ها است (مکننا^[۷۶]، ۱۹۹۴)، برخی محققان معیارهای مختلفی را در انتخاب نمونه‌ها در این روش ارائه داده اند. اما هیچ قانون قوی و صریحی در مورد نحوه انتخاب و تعداد متخصصین وجود ندارد و تعداد آنها وابسته به فاکتورهای: هموژن یا هتروژن بودن نمونه، هدف دلفی یا وسعت مشکل، کیفیت تصمیم، توانایی تیم تحقیق در اداره مطالعه، اعتبار داخلی و خارجی، زمان جمع آوری داده‌ها و منابع در دسترس، دامنه مسأله و پذیرش پاسخ است (ویندل^[۷۷]، ۲۰۰۴). تعداد شرکت کنندگان معمولاً کمتر از ۵۰ نفر و اکثراً ۱۵ تا ۲۰ نفر بوده است. اما در گروه‌های همگن معمولاً ۱۵ -۱۰ نفر کافی است. در بیشتر موارد، نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده شده (بوولز^[۷۸]، ۱۹۹۹)، اما در صورت عدم شناسایی متخصصین، نمونه گیری گلوله برفی نیز بکار می رود. اگر متخصصین شناخته شده و زیاد باشند، از نمونه گیری تصادفی استفاده می‌گردد (پاوول^[۷۹]، ۲۰۰۳).
به طور کلی چهار معیار: دانش و تجربه در موضوع، تمایل به همکاری، زمان کافی برای شرکت و مهارت‌های ارتباطی مؤثر (برتا^[۸۰]، ۱۹۹۶) برای شناسایی متخصصین، در دلفی دارای اهمیت می باشند. هر چند در روش دلفی فازی به جهت ایجاد پانلهای مجازی وجود معیار چهارم چندان پررنگ نیست.
با توجه به آنچه بیان شد نحوه نمونه گیری در پژوهش حاضر مبتنی بر هدف و به طور غیرتصادفی بوده است. با در نظر گرفتن معیارهای انتخاب نمونه، نمونه‌ها به صورت زیر انتخاب گردیدند:
داشتن دانش و تخصص مرتبط با موضوع: پس از جستجوی سوابق پژوهشی و آموزشی اساتید نویسنده مقالات مرتبط با موضوع پژوهش، ۲۰ نفر واجد شرایط اولیه (داشتن دانش تخصصی درباره موضوع) جهت پاسخگویی به پرسشنامه شناسایی شدند. این افراد علاوه بر تدریس در دانشگاه و داشتن مدرک دکترا حداقل یک مقاله مرتبط با موضوع پژوهش منتشر کرده اند.
داشتن تمایل به همکاری: جهت بررسی تمایل اساتید انتخاب شده برای همکاری در روش دلفی، تماس تلفنی و هماهنگی حضوری صورت پذیرفت و در نهایت از بین ۲۰ نفر ۱۳ نفر حاضر به همکاری برای انجام پژوهش بودند.
داشتن زمان کافی: از آنجا که احتمال انجام حداقل دو مرحله توزیع پرسشنامه در این روش قابل پیش بینی بود، از اساتید خواسته شد در صورتی که زمان کافی برای شرکت در چند مرحله پژوهش را دارند، به عنوان نمونه انتخاب شوند و در نهایت از بین ۱۳ نفری که مایل به همکاری بودند هر ۱۳ نفر زمان کافی برای انجام روش دلفی را نیز دارا بودند.
در نهایت با توجه به موارد بالا تیم خبره پژوهش حاضر از ۱۳ نفر متخصص تشکیل شد. که از این میان ۵ نفر دارای تحصیلات حوزوی و دانشگاهی و ۸ نفر دارای تحصیلات دانشگاهی در زمینه اقتصاد و اقتصاد اسلامی بودند.

روش گردآوری اطلاعات
روش های گردآوری اطلاعات را به طور کلی می‌توان به دو طبقه روش های کتابخانه‌ای و روش های میدانی تقسیم نمود (حافظ نیا، ۱۳۸۶). روش جمع آوری اطلاعات در روش دلفی فازی در دسته روش های پیمایشی و میدانی قرار می گیرد. الگوریتم اجرای روش دلفی فازی در شکل ۳-۱ نمایش داده شده است.
شکل۳-۱ . مراحل اجرای روش دلفی فازی

ابزار گردآوری اطلاعات
در پژوهش حاضر، جهت جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شد زیرا یکی از روش های بسیار متداول گردآوری اطلاعات میدانی، روش پرسشنامه‌ای است (حافظ نیا، ۱۳۸۶). از طریق پرسشنامه می‌توان دانش، علایق، نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد، به تجربیات قبلی وی پی برد و به آنچه در حال حاضر انجام می‌دهد آگاهی یافت (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳).
جدول ۳-۱: بخشی از ساختار پرسشنامه پژوهش