فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه
اقتصاد در ابعاد مختلف تولید و مصرف، با منابع طبیعی و محیط زیست در ارتباط است. رشد جمعیت همراه با رشد اقتصادی علاوه بر کاهش کیفیت منابع، سبب فراتر رفتن آلاینده ها از ظرفیت تحمل محیط زیست شده و به پایداری محیط زیست آسیب زده است. اگر چه غالباً روابط تجاری به عنوان عامل مثبت و مؤثر در رشد اقتصادی و افزایش رفاه مطرح می شود، اما طی چند دهه اخیر در برخی از کشورها، تجارت رو به رشد بدون در نظر گرفتن ملاکها و استاندارد های زیست محیطی و صرفاً به منظور دسترسی به بازار محصولات سایر کشورها تحت فناوریهای غیر دوستانه با محیط زیست، به استفاده گسترده و ناصحیح از منابع و انرژی منجر شده و آلودگیهای فراوانی از جمله انتشار گازهای گلخانه ای(CO2) در پی داشته است. افزایش مصرف کالاها و خدمات در طول زمان به دلیل افزایش تقاضای داخلی و خارجی هر چند نشانگر افزایش رفاه و سطح زندگی است، ولی تأمین تقاضا با فشار بر منابع طبیعی، موجب تنزل کیفیت محیط زیست می شود که از آن به تنزل یا تخریب محیط زیست یاد می گردد(عاقلی و همکاران، ۱۳۸۹). در دهه ۱۹۷۰ شواهد علمی و نگرانی های فزاینده عمومی نسبت به تبعات گرم شدن زمین منجر به تشکیل یک سری از نشست های بین المللی و منطقه ای شد در این زمان نگرانی های جوامع محیط زیستی به خاطر افزایش تجارت و تاثیرات آن( ریزش باران اسیدی، سوراخ شدن لایه اوزون، تغییرات آب و هوایی جهانی) چه در سطح محلی و چه در برون مرزی افزایش یافت(ماچادو^[۱] و دیگران،۲۰۰۱). در این خصوص ایجاد توافقنامه هایی از جمله پروتکل کیوتو که به عنوان اولین توافقنامه ای است که در جهت توقیف انتشار گازهای گلخانه ای به صورت رسمی تلاش می کند، کشور های صنعتی را ملزم کرده که به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در سطح ملی(تولید داخلی) مبادرت ورزند. از سویی دیگر تجارت بین المللی مکانیزمی را به مصرف کنندگان ارائه می دهد که افراد، محصولات آلاینده بر را از مرزهای خارج از کشور تهیه کنند، و با واردات محصولات میزان انتشار گازهای گلخانه ای را در سطح ملی کاهش دهند. به منظور ارزیابی کاهش سرمایه طبیعی(تخریب محیط زیست) که دراثر روابط تجاری کشور ها ایجاد می شود، صاحب نظران عرصه اقتصاد محیط زیست با بررسی شاخص های مختلف پایداری از جمله ردپای بوم شناختی منابع طبیعی و co2 مجازی یا محتوای co2 به بررسی مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در روابط تجاری کشور ها با یکدیگر پرداختند.
با توجه به این که ایران در زمره ی کشورهای در حال توسعه قرار دارد دیر یا زود به مرحله ای خواهد رسید که صرف نظر از اقدامات پیشگیرانه ای که باید در قبال مردم خویش به انجام برساند، با الزامات بین المللی برای کنترل یا کاهش میزان آلاینده های هوایی از جمله انتشار گازهای گلخانه ای(co2) روبرو خواهد شد. از این رو، انجام مطالعه ای که بتواند تا حدودی سهم و نقش بخش های مختلف اقتصادی را در میزان محتوای انتشار دی اکسید کربن از طریق تولیدات داخلی، صادرات و واردات کشور، بررسی کند می تواند برای مقاصد سیاست گذاری چه در زمینۀ انتخاب تکنولوژی مناسب چه در زمینۀ وضع مقررات زیست – محیطی، برقراری روابط تجاری با دیگر کشور ها و موارد دیگر مفید واقع گردد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بدین منظور مطالب تحقیق حاضر در پنج فصل سازماندهی شده است. در فصل اول (فصل حاضر) به کلیاتی درباره پژوهش شامل تبیین موضوع، اهمیت و ضرورت موضوع، پرسش های پژوهش، اهداف تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و داده ها، جامعه آماری و روش نمونه گیری، تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق پرداخته می شود. فصل دوم نیز شامل ادبیات و مبانی نظری پیرامون تحقیق می باشد، به طوری که علاوه بر اثر تجارت بر محیط زیست و مرور اجمالی بر سیاست گذاری های بین المللی در خصوص مسائل زیست محیطی، انواع شاخص های پایداری، مفهوم محتوای مستقیم و غیرمستقیم انتشار co2، و همچنین وضعیت انتشار co2 در جهان و ایران به طور کامل تشریح می گردند در قسمت انتهایی فصل دوم به پیشینه تحقیق که مجموعه ای از برخی پژوهش های صورت گرفته پیرامون محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در جهان و ایران به منظور شناسایی خلاء پژوهشی موجود در ایران است، اشاره می گردد. در فصل سوم ضمن بیان روش شناسی مورد استفاده در سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 که برگرفته از روش شناسی اصلاح شده بیکنل و همکاران(۱۹۹۸) توسط فرنگ(۲۰۰۱) است، برای معرفی بهتر روش مذکور، مثال عددی در قالب یک جدول فرضی داده – ستانده سه بخشی ارائه می گردد. در فصل چهارم نیز پایه های آماری مورد استفاده در این پژوهش به طور کامل تشریح شده و با بهره گرفتن از داده های بدست آمده و جدول داده – ستانده بهنگام شده سال ۱۳۸۵، محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار Co2 در اثر تولیدات داخلی، صادرات و واردات ایران و تراز تجاری محتوای مستقیم و غیر مستقیم co2 در ۲۷ بخش اقتصادی مورد تجزیه تحلیل قرار می گیرد. در پایان، در فصل پنجم جمع بندی مطالب صورت گرفته، ضمن نتیجه گیری نهایی، پیشنهاداتی به منظور برنامه‌ریزی بهتر در سیاست گذاری های کلان و بخشی به منظور حفظ بیشتر منابع طبیعی و محیط زیست ارائه می گردد.
۱-۲-تبیین موضوع
کلیه کالاها و خدماتی که در یک اقتصاد تولید می شوند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم با مصرف انرژی و بسته به نوع سوخت مصرفی با انتشار co2 همراه هستند(ماچادو و دیگران،۲۰۰۱). مصرف گستردۀ سوخت های فسیلی، با وجود فراهم کردن زمینۀ مناسب برای رشد سریع اقتصادی، با نشر آلاینده های حاصل از احتراق این سوخت ها در هوا و افزایش غلظت گازهای معروف به گازهای گلخانه ای در جو، زمین را با تغییرات تهدیدآمیز و بعضاً جبران ناپذیری همچون افزایش دمای کره زمین، تغییرات آب و هوایی، بالا آمدن سطح آب دریاها و … مواجه ساخته است که این تغییرات، خود مسبب بروز آسیب های جدّی انسانی و محیط زیستی می باشند دی اکسید کربن به عنوان اصلی ترین گاز گلخانه ای، در درجه ی اول از مصرف نفت، ذغال سنگ تولید می شود. این گاز بعد از انتشار حدود ۱۰۰ سال در اتمسفر باقی می ماند. یعنی اگر امروز یک تن نفت بسوزانیم، دی اکسید کربن ناشی از آن در هوایی که نسل های آینده تنفس می کنند نیز تأثیر خواهد گذاشت براساس پیش بینی مدل های جوّی، دمای کره زمین ۱ تا ۵/۳ درجه سانتی گراد تا سال ۲۱۰۰ افزایش خواهد یافت که این مقدار بیش از تغییرات دمایی ۱۰ هزار سال گذشته است طبق گزارش « هیأت بین الدول تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد»^[۲] از اواسط قرن نوزدهم میلادی به این سو، میانگین غلظت co2 در فضای اطراف زمین از حدود ۲۸۰ ذرّه در میلیون به حدود ۳۷۰ PPM افزایش یافته و پیش بینی می شود چنانچه هیچ اقدام پیشگیرانه ای در این مورد انجام نگیرد غلظت آن تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۴۵۰ -۵۵۰ PPM افزایش یابد (ترابی و وارثی، ۱۳۸۶).
عوامل بسیاری مانند افزایش جمعیت، رشد فعالیت های اقتصادی، تغییرات تکنولوژی، چارچوب های نهادی، سبک زندگی و تجارت بین المللی می تواند انتشار CO2 را تحت تاثیر قرار دهد(فطرس،۱۳۸۹). یکی از مهمترین نگرانی ها می تواند تاثیر تجارت بین المللی بر میزان مصرف انرژی و کیفیت زیست محیطی کشور ها باشد، با توجه به گزارش منتشر شده توسط سازمان تجارت جهانی(WTO) در سال ۱۹۹۵، تجارت بین المللی تحت شکست بازار داخلی، می تواند اثرات مخربی بر محیط زیست به جای بگذارد((ماچادو و دیگران،۲۰۰۱) به این ترتیب که مکانیزمی را به مصرف کنندگان ارائه می دهد تا کالاهای آلاینده بر را از مرزهای خارج از کشور خریداری کنند و با واردات این نوع محصولات، میزان انتشار گازهای گلخانه ای از جمله CO2 را در درون کشور پایین نگه دارند اما این مسئله شاید در سطح داخلی رفتاری عقلایی به نظر آید اما در سطح جهانی هزینه های گزافی از جمله انتشار گاز های گلخانه ای را از خود به جای می گذارد(پیترز و هرتوییچ^[۳]، ۲۰۰۸). محیط زیست، به مثابه موجودی سرمایه طبیعی، خدمات مختلفی در طول زمان ارائه می کند. بهره برداری مفرط از منابع طبیعی موجب فدا شدن محیط زیست به بهای رشد و توسعه اقتصادی و گسترش روابط تجاری می شود. به همین علت، ارزشگذاری منابع طبیعی(محیط زیست) با سرمایه های انسان ساخت متفاوت است از این رو پژوهشگران در صدد برآمدند تا با بهره گرفتن از شاخص بیو فیزیکی به ارزش گذاری کاهش سرمایه طبیعی(محیط زیست) در اثر روابط تجاری کشورها با یکدیگر و انتشار گازهای گلخانه ای در سطح جهانی، بپردازند.
منظور از محتوای انتشار co2 در روابط بین المللی، همان فشاری است که در اثر تولید کالا و خدمات به طور مستقیم و غیر مستقیم در جهت تامین تقاضای نهایی، بر محیط زیست وارد می شود. با این توضیح که، الگوهای مصرفی خانوار، سطح مصرف، فرایند تولید محصولات و تکنولوژی مورد استفاده، ازجمله عواملی است که بر تولید و وضعیت محیط زیست تاثیر گذاشته است(مورادیان^[۴] و دیگران، ۲۰۰۲(بنابراین تولید در جهت تامین مصرف داخلی می تواند آسیب های محیط زیستی را در داخل بر جای بگذارد از این رو با شناسایی منابع انتشار می توان به ایجاد تغییراتی در نوع الگوهای مصرفی داخلی گامی برداشت. علاوه براین، صادرات بیشتر به بهانه توسعه بیشتر نیز می تواند به کیفیت محیط زیست آسیب وارد کند زیرا تامین تقاضای نهایی خارجی با فشار بر منابع طبیعی باعث تنزل کیفیت محیط زیستی در داخل کشور می شود.
از طرف دیگر مصرف به خاطر تجارت در حال گسترش، پیشرفت تکنولوژی و افزایش درآمد حتی با سرعتی بیش از گذشته در حال افزایش می باشد اگر ظرفیت تحمل به صورت حداکثر فشار تحمیل شده توسط افراد بر محیط زیست تعریف شود، مصرف بیش از حد از منابع، می تواند چندین سیستم اکولوژیکی را درگیر کند و به پایداری محیط زیست آسیب برساند با توجه به تاثیر تجارت بین الملل بر محیط زیست بسیاری از کشور ها با برقراری روابط تجاری می توانند منفعت کسب می کنند و بسیاری دیگر متحمل ضرر و زیان می شوند که آن هم به تخصص کشور ها در نوع تولید محصولات و مزیت نسبی که در این خصوص بدست می آورند بستگی دارد به طوری که کشورها با واردات محصولات آلاینده بر، می توانند ظرفیت تحمل خود را ذخیره و در مقابل، بعضی دیگر با صادرات محصولات آلاینده بر، ظرفیت تحمل خود (پایداری اقتصاد اکولوژیکی) را صادر کنند(ماچادو و دیگران، ۲۰۰۱).
با توجه به مطالب فوق می توان بیان کرد برقراری روابط تجاری و گسترش واردات و صادرات به منظور تامین تقاضای نهایی می تواند اثرات مثبت و یا منفی را بر محیط زیست بر جای بگذارد. نظر به اهمیت بررسی وضعیت کیفیت محیط زیست(انتشار آلایندگی) در اثر صادرات و واردات محصولات در کشور های در حال توسعه به ویژه ایران، هدف اصلی این مطالعه، بررسی وضعیت ایران به عنوان یکی از کشور های در حال توسعه از نظر میزان واردات و صادرات محصولات آلاینده بر یا محتوای انتشار co2 در صادرات و واردات در راستای تامین تقاضای نهایی داخلی وخارجی و تراز تجاری محتوای co2 در خصوص معرفی ایران به عنوان کشور وارد کننده خالص co2 (وارد کننده خالص محصولات آلاینده) و یا صادر کننده خالص co2 در روابط تجاری می باشد.
۱-۳-اهمیت و ضرورت موضوع
ارتباط تنگاتنگ بین مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای و از سوی دیگر روابط تجاری کشور ها با یکدیگر بیش از پیش انتشار co2 را تحت تاثیر قرار می دهد، افزایش مصرف انرژی و انتشار بیشتر گازهای گلخانه ای به بهانه ی رشد و توسعه بیشتر و گسترش روابط تجاری با سایر کشور ها می تواند تخریب محیط زیست را در پی داشته باشد ایران نیز به عنوان یکی از کشور های در حال توسعه از این امر مستثنی نیست وجود کسری تجاری در بخش های غیر نفتی حاکی از وابستگی شدید ساختار اقتصادی ایران به واردات محصولات است حال پرسشی که مطرح می شود این است که، کسری تجاری در تراز پرداخت های کشور، نسبت بیشتر نیروی کار به سرمایه در (بخش های غیر نفتی) ساختار اقتصادی ایران با وجود عدم محدودیت های زیست محیطی، الگوی تجاری و وضعیت انتشار آلایندگی ایران را در سطح بین المللی را به چه سمت و سویی سوق داده است.
آمار های موجود در سطح بین المللی حاکی از آن است که ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه از لحاظ میزان انتشار آلایندگی در وضعیت مطلوبی در سطح جهان قرار ندارد و یکی از بزرگترین انتشار دهنده co2 در جهان محسوب می شود طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی(IEA)2013، در سال ۲۰۱۱ ایران از منظر میزان انتشار CO2 در بین ۱۴۳ کشور مورد بررسی، در رتبه نهم در جهان قرار گرفته است و طبق تحقیق مشترکی که همه ساله توسط دانشگاه «یال»^[۵]و دانشگاه «کلمبیا» انجام می گیرد و مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا نیز در آن همکاری دارد بر اساس شاخص کارایی زیست محیطی(EPI) در سال ۲۰۱۴، ایران در بین ۱۷۸ کشور جهان در رتبه ۸۳ و بر اساس شاخص پایداری زیست محیطی(ESI) در سال ۲۰۰۵ در بین ۱۴۶ کشور جهان در رتبه ۱۳۲ جای گرفته است.
بنابراین در این پژوهش تلاش می شود تا با محاسبه محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 مشخص شود که ایران در سال ۱۳۸۵ در اثر تولید کالا و خدمات داخلی در راستای تامین تقاضای نهایی داخلی خودش چه میزان CO2 به صورت مستقیم و غیر مستقیم منتشر کرده است و این که چه میزان آلودگی های منتشر شده در داخل در جهت تولید کالا و خدمات صادراتی بوده و با وجود وابستگی کشور به واردات، واردات محصولات آلاینده بر چه سهمی از کل انتشار آلایندگی در روابط تجاری ایران را به خود اختصاص داده است و این که آیا در تجارت بین الملل، ایران از طریق واردات بیشتر، CO2 را به صورت مستقیم و غیر مستقیم در کشور مبدا منتشر می کند یا اینکه از طریق صادرات، به انتشار بیشتر CO2 در داخل دامن می زند؟ در ضمن این تحلیل، به عنوان نخستین بار با بهره گرفتن از جدول داده- ستانده داخلی و ماتریس واردات در این پژوهش مورد استفاده قرار می گیرد.
۱-۴-پرسش‌های پژوهش

• • آثار و تبعات سیاست های توسعه و گسترش تقاضای نهایی داخلی، چه میزان منجر به ایجاد آلاینده در بخش های مختلف اقتصادی می شود ؟

• • میزان محتوای مستقیم و غیر مستقیم co2 در اثر واردات و صادرات محصولات، در کدام یک از بخش های اقتصادی بیشتر است؟

۱-۵-هدف‌ های تحقیق

• • بررسی وضعیت تراز تجاری محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در سطوح بخشی و کل اقتصاد در قالب الگوی داده-ستانده درایران

• • بررسی میزان آلاینده زایی(co2) (محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 در سطوح داخلی، واردات و صادرات) در بخش های مختلف کشور

۱-۶-روش شناسی تحقیق
در این پژوهش برای سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم دی اکسید کربن در اثر تولیدات داخلی و صادرات و واردات ایران از رویکرد داده-ستانده استفاده شده است زیرا جدول داده-ستانده، جریان های تولید کالا و خدمات را به صورت مبدأ و مقصد در سطح بخش های مختلف اقتصادی به تفصیلی ترین شکل ممکن نشان می دهد و به بررسی مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 در سطح بخش های مختلف اقتصادی چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی می پردازد علاوه بر این از روشی که توسط بیکنل و همکاران(۱۹۹۸) بسط داده و توسط فرنگ(۲۰۰۱) تصحیح شده است در راستای سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در تجارت بین المللی ایران استفاده گردیده است. (li et al,2006بودند، شکل گرفتند.حیط زیستضع شدیل هیچ کدام رغبتی در جهت کاهش انتشار بر سعه را مستثنی کرده است شدایشی که در سال ۱۹۹ در این روش، محتوای مستقیم و غیر مستقیم co2 منتشر شده در تولید کالاها و خدمات داخلی، صادراتی، وارداتی (اعم از کالاها و خدماتی نهایی و واسطه ای) و تراز تجاری CO2 مجازی هم در سطح کلان و هم در سطح بخش های اقتصادی محاسبه می شود. البته شایان ذکر است که هر جدول داده-ستانده ای در محاسبه محتوای مستقیم و غیر مستقیم CO2 قابل استفاده نیست، در این محاسبات از جداول داده‌-‌ستانده داخلی استفاده می شود و در آنها انواع واردات واسطه ای و نهایی تفکیک شده و واردات به صورت برداری سطری در قسمت ارزش افزوده لحاظ می گردد. به عبارت دیگر این جدول ماهیتی بومی دارد که مبنای سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 قرار می گیرد.
۱-۷-روش گردآوری اطلاعات و داده ها
برای سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 و همچنین تراز تجاری CO2 در سطح بخش‌های مختلف اقتصاد ایران از دو گروه پایه های آماری به شرح زیر استفاده می گردند:
گروه اول پایه های آماری، جدول داده – ستانده سال ۱۳۸۵ که توسط مرکز پژوهش های مجلس بهنگام شده و حاوی ۴۸ بخش اقتصادی است. گروه دوم، آمار مربوط به انتشار CO2 در سطوح مختلف بخش های اقتصادی است که توسط موسسه مطالعات بین المللی انرژی در وزارت نیرو و در گزارش ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۸۵ گردآوری شده است. به دلیل عدم تطابق بین آمار موجود در میزان انتشار CO2 و تعداد بخش های اقتصادی در جدول داده-ستانده، تعدیلاتی صورت می پذیرد.
۱-۸-جامعه آماری، روش نمونه گیری حجم نمونه
جامعه آماری در سطح ملی است و نمونه گیری وجود ندارد. در این تحقیق از جدول داده - ستانده سال ١٣۸۵ استفاده می شود.
۱-۹-تعریف عملیاتی واژگان کلیدی
محتوای مستقیم وغیرمستقیم دی اکسیدکربن: میزان انتشار دی اکسید کربن که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از طریق تولید کالا و خدمات به منظور تامین تقاضای نهایی در سطح ملی و جهانی رخ می دهد را بررسی می کند.
نظریه تجارت بین الملل: هر کشور کالایی را صادر می کند که در تولید آن نیاز به عامل نسبتاً فراوان و ارزان دارد و متقابلاً کالایی را وارد می کند که تولید آن نیاز به استفاده از عامل نسبتاً کمیاب و گران دارد.
توسعه پایدار: برآوردن نیازهای انسان در زمان کنونی، بدون وارد آوردن خدشه در توانایی نسل های آینده در جهت برآوردن نیازهای طبیعی خودشان تعریف می شود.
جدول داده-ستانده داخلی: با تفکیک واردات واسطه ای و سایر واردات از جدول داده –ستانده متعارف، جدول داده-ستانده داخلی حاصل می شود.
ماتریس واردات: مبادلات واسطه ای بین بخشی را نشان می دهد به طوری که سطرهای آن عرضه کننده خارجی و ستون های آن تقاضا کننده داخلی می باشد.
واردات رقابتی: به واردات کالاها و خدماتی گفته می شود که مشابه آنها توسط بخش های داخلی تولید می گردند.
۱-۹-ساختار تحقیق
در راستای تشریح مسائل، اهداف و سوالات تحقیق، مطالب این تحقیق در پنج فصل زیر طبقه بندی می شود:
فصل اول: کلیات تحقیق شامل تبیین موضوع، اهمیت و ضرورت موضوع، سوال تحقیق، اهداف تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و داده ها، جامعه آماری و روش نمونه گیری، تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق،
فصل دوم: ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق،
فصل سوم: روش شناسی،
فصل چهارم: پایه های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها،
فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات.
فصل دوم
ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق
۲-۱-مقدمه
در سال های اخیر نگرانی های جهانی در خصوص تغییرات آب و هوایی کره زمین، افزایش پیدا کرده است، زیرا افزایش انتشار گاز های گلخانه ای(co2) در اثر احتراق سوخت های فسیلی دیگر مسئله داخلی برای کشور ها به شمار نمی رود بلکه به دلیل جهانی شدن اقتصاد و افزایش مبادلات تجاری در سطح بین المللی، انتشار گازهای گلخانه ای(co2) همانند ردپای بوم شناختی و آب مجازی پدیده ای جهانی محسوب می شود. از این رو بررسی نقش co2 و سنجش آن در روابط تجاری بین کشورها مورد توجه بسیاری از صاحب نظران عرصه اقتصاد محیط زیست قرار گرفته است. هدف اصلی مطالب این فصل بررسی جنبه های مختلف اهمیت انتشار co2 در ارتباط با مسائل زیست محیطی و پیوند آن با تجارت بین المللی است. به این منظور در راستای اهداف و سوالات این پایان نامه، فصل پیشرو در ۶ بخش سازمان دهی شده است. در بخش اول، سیاستگذاری های بین المللی در راستای مبارزه با بحران زیست محیطی در اثر گسترش روابط تجاری از جمله پروتکل کیوتو تشریح می گردد. بخش دوم، مبانی نظری اثر تجارت بر محیط زیست و فرضیات مربوطه مورد بحث قرار خواهد گرفت. بخش سوم، انواع شاخص های پایداری و تعامل بین سیستم اقتصادی و اکولوژیکی به تفضیل بیان می شود. بخش چهارم، مفهوم محتوای انتشار co2 به بحث گذاشته می شود. بخش پنجم، وضعیت انتشار دی اکسید کربن در جهان و ایران مطرح می گردد. بخش ششم، پیشینه تحقیق در جهان و ایران بیان شده و در بخش پایانی نیز مباحث این فصل جمع بندی خواهد شد.
۲-۲- سیاستگذاری های بین المللی برای مبارزه با بحران محیط زیستی
۲-۲-۱- اجلاس های مختلف مربوط به مسائل محیط زیستی
سرآغاز مباحث جدی درباره اثر تجارت بر محیط زیست را باید اوایل دهه ۷۰ میلادی دانست در این دوره به علت بروز برخی بحران های محیط زیستی همچون باران های اسیدی و خطر قطع عرضه منابع سوخت های فسیلی، یک سلسله نشستها و گرد همایی هایی در سطح دولت ها و هم در سطح دانشمندان و کارشناسان برگزار شد که در زیر به آن ها اشاره می شود.
نخستین کنفرانس جهانی آب وهوا در سال ۱۹۷۹، برگزار شد. در سال ۱۹۸۹، هیات بین الدول تغییر آب و هوا(IPCC) تشکیل گشت این هیات در اولین گزارش خود در سال ۱۹۹۰ با شواهد علمی، مسئله تغییر اقلیم را اثبات نموده و بر انسان ساخت بودن پدیده گرمایش جهانی تاکید می کند. IPCC، آمار مهمی ارائه نمود که چناچه بشر به فعالیت های خود به همین روال ادامه دهد، کره زمین تا سال ۲۱۰۰، دمای متوسط سالیانه   افزایش خواهد یافت. این اخطار سبب گردید کنفرانس توسعه و محیط زیست سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ در «ریودوژانیرو» تشکیل شود(رحیمی و بختیار،۱۳۸۵). این کنفرانس که با نام «اجلاس زمین» شناخته می شود بزرگترین کنفرانسی است که تا آن زمان تشکیل شده بود بیش از ۱۷۰ کشور در این کنفرانس حضور داشتند، در کنفرانس ریو محور مباحث صرفاً «محیط زیست جهانی» نبوده بلکه «توسعه» مبحث ناگسستنی دیگری از محیط زیست بوده است. در این کنفرانس گفته شد که دو مقوله «محیط زیست و توسعه» حداقل تا زمان کنونی، دو پدیده متضاد با یکدیگر هستند که روند توسعه مستمر، تخریب محیط زیست را باعث شده است. با الگوهای توسعه که امروزه حاکمند و با تفکر و بینشی که که سران کشور ها بدان مبتلا هستند، احتمال حل مشکل محیط زیست امری بعید است، زیرا الگوهای حاکم توسعه کنونی بیشتر در جهت تخریب و سقوط محیط زیست گام بر می دارند(سیلوا^[۶]،۲۰۰۱). لازم به ذکر است که برای اولین بار رایج ترین تعریف توسعه پایدار^[۷] در این کنفرانس ارائه شد که عبارتند از: تامین نیاز های نسل کنونی بدون به مخاطره انداختن ظرفیت های نسل آتی در برآورد نیازهایشان(حسین زاده،۱۳۸۳).
با توجه به اقدامات IPCC، در سال ۱۹۹۲ بیشتر کشور های جهان که نگران تغییرات آب و هوا بودند برای حمایت از سیستم آب و هوایی زمین در برابر گازهای گلخانه ای و جلوگیری از افزایش گرم شدن کره زمین، با تاسیس «کمیسیون تغییرات آب و هوایی سازمان ملل» (UNFCCC) یا «معاهده اقلیم» موافقت کردند(زیسینگ^[۸]،۲۰۰۱). موضوع تاکید شده در این معاهده این بود; تثبیت غلظت گازهای گلخانه ای در اتمسفر در حدی که از تاثیر فعالیت های خطرناک انسان در نظام آب و هوا ممانعت به عمل آید(سیلوا،۲۰۰۱).