۳-۲- کارکردهای روحی و روانی…………………………………………………………………………۴۷
۳-۲-۱- عطوفت و همراهی…………………………………………………………………………………۴۷
۳-۲-۲- رشد و تکامل شخصیت……………………………………………………………………………۵۰
۳-۳- کارکردهای اجتماعی………………………………………………………………………………….۵۳
۳-۳-۱- کنترل اجتماعی………………………………………………………………………………………۵۳
۳-۳-۲- جامعه‌پذیری………………………………………………………………………………………….۵۶
۳-۴- کارکردهای تربیتی……………………………………………………………………………………..۵۹
۳-۴-۱- مشروعیت ……………………………………………………………………………………………..۵۹
۳-۴-۲- پایگاه پرورش و تعلیم و تربیت………………………………………………………………….۶۱
۳-۵- کارکردهای اقتصادی………………………………………………………………………………….۶۳
فصل چهارم: راهکارهای ساختن جامعه سالم با تکیه بر نقش خانواده
۴-۱- رعایت حجاب و عفاف………………………………………………………………………………….۶۷
۴-۲- مبارزه با نابرابری‌های جنسیتی…………………………………………………………………………۷۰
۴-۳- اصلاح فرایند همسرگزینی…………………………………………………………………………..۷۳
۴-۴- تقویت دین‌داری………………………………………………………………………………………..۷۵
۴-۵- آگاهی بخشی از پیامدهای طلاق………………………………………………………………….۷۷
۴-۶- فرهنگسازی عفو و بخشش…………………………………………………………………………۷۹
۴-۷- پایبندی به مناسک و شعائر دینی…………………………………………………………………….۸۱
۴-۸- تقویت روحیهی خودباوری………………………………………………………………………….۸۴
۴-۹- تعامل در خانواده……………………………………………………………………………………. ۸۶
۴-۱۰- حاکمیت دانش ………………………………………………………………………………………۸۸
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………۹۱
منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………۹۳
مقدمه
نهاد خانواده یکی از اساسی‌ترین ارکان جامعه بشری و بستر فرهنگ‌های گوناگون و زمینه‌ساز خوش بختی و یا بدبختی انسان‌ها و ملت‌ها است، این نهاد اساس شخصیت انسان و مهم‌ترین عامل تکامل جامعه است. درواقع کلید فهم جامعه‌ی سالم یا ناسالم خانواده است چنانچه خانواده سالم نباشد امکان سلامت جامعه نیز وجود ندارد و سلامت جامعه تا آنجا تأمین می‌شود که خانواده در آن سالم باشد و سلامت آن بسته به میزان سلامت خانواده است پس خانواده و جامعه ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، به‌طورکلی سلامت و اقتدار و استحکام خانواده است که موجب ساختن جامعه‌ی سالم و به‌دوراز انحرافات می‌شود. به همین دلیل اسلام که هدفش برنامه سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه‌ای به‌سلامت، رشد و پویایی این نهاد سرنوشت‌ساز دارد. چنانکه قرآن کریم از آن به میثاق غلیظ یاد می‌کند و می‌فرماید: وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً(نساء/۲۱).
همان‌گونه که پیداست اسلام به‌عنوان مکتبی انسانساز، بیشترین توجه را به والایی خانواده دارد. ازاین‌رو، این نهاد مقدس را کانون تربیت می‌شمرد. نیک بختی و بدبختی جامعه انسانی را نیز به صلاح و فساد این بنا وابسته می‌داند و هدف از تشکیل خانواده را تأمین نیازهای عاطفی و معنوی انسان ازجمله دست‌یابی به آرامش برمی‌شمارد. قرآن کریم می‌فرماید: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها، وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَه (روم/۲۱) و از نشانههاى قدرت اوست که برایتان از جنس خودتان همسرانى آفرید. تا به ایشان آرامش یابید و میان شما دوستى و مهربانى نهاد". جامعهای که از خانواده‌های پایبند به اصول اخلاقی برگرفته مفاهیم قرآنی تشکیل شود، جامعهای سالم و به‌دوراز هرگونه فساد اخلاقی و بی‌بندوباری خواهد بود. قرآن ارتباط سالم و صمیمی زوجین را در چارچوب خانواده از ضروریات نیل به کمال فردی و اجتماعی می‌بیند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
اما متأسفانه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اجتماعی در جامعه کنونی، دعواهای خانوادگی است که ارکان خانواده را سست می‌کند و سلامت روانی اعضای آن را به خطر می‌اندازد. نبود عشق در زندگی زناشویی در کنار دیگر عوامل، زمینه‌ساز پدیده طلاق است. بدون تردید خانواده‌های لجام‌گسیخته و متزلزل جامعه‌ی متزلزل را پدید میآورد، جامعه‌ی که در آن نشان خانوادهی سالم یافت نشود میزان انحرافات در آن زیاد است و کج‌روی در آن جامعه بسیار است. لذا این تحقیق در پی آن است که به این سؤالات پاسخ گوید که اولاً: خانوادهی سالم چگونه خانواده‌ای است ویژگی‌های اصلی این خانواده کدم‌اند؟ ثانیاً: کارکردها یا نقشهای که این خانواده در ساختن جامعه‌ی سالم و به‌دوراز انحرافات دارد، کدم‌اند؟ ثالثاً: چه راهکارهای باعث ساختن جامعهای سالم میشوند؟ که این راهکارها ابتدا در درون خانواده نهادینه میشوند و فرد آن ها را در خانواده می‌آموزد؛ بنابراین این تحقیق در راستای پاسخگویی به این سؤالات در چهارفصل تنظیم‌شده است.
فصل اول به بیان کلیات و مفاهیم پرداخته است که در آن کلیاتی از موضوع بیان‌شده است و همچنین مفاهیم اصلی همانند تعریف خانواده در لغت و اصطلاح و همچنین تعریف جامعه در لغت و اصطلاح پرداخته است.
فصل دوم به بیان شاخص‌های خانوادهی سالم پرداخته است که یک خانوادهی سالم چه شاخص‌های دارد.
فصل سوم به بررسی نقشهای خانواده پرداخته است که خانواده چه نقش یا کارکردهای دارد و خانواده با اجرای این نقشهای خود چه تأثیری می‌تواند برساختن جامعهای سالم داشته باشد.
فصل چهارم به بیان راهکارهای ساختن جامعه‌ی سالم پرداخته که این راهکارها کدم‌اند و خانواده چه نقشی می‌تواند در درونی کردن آن ها در افراد داشته باشد.
فصل اول
کلیات و مفاهیم
بیان مسئله:
ازآنجایی‌که انسان موجودی مدنی است بنابراین تنها راه او جهت رفع این نیاز و ادامه حیات و رسیدن به کمال و سعادت، زندگی در اجتماع است. لذا انسان تنها در سایه زندگی اجتماعی می تواند به هدف خود برسد، بنابراین تأسیس جامعهای آراسته به فضایل انسانی و به‌دوراز هرگونه اذیت یکی از مشغلههای بشر است، به‌گونه‌ای که تئوری جامعهای سالم، کامل، فاضله موضوعی است که در بیشتر مکاتب و ایدئولوژی‌ها دینی و غیردینی مطرح بوده است.
نظام خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی است که اساس و زیرساخت واحدهای بزرگ اجتماعی بشر به شمار می‌آید افرادی که در این واحد کوچک اجتماعی میشوند و رشد میابند و تربیت میشوند به میزان رشد و شکوفایشان سهم در واحدهای اجتماعی بزرگ انسانی دارد، خانواده مهم‌ترین خشت بنای اجتماع است. «رابطه‌ی مناسب در جامعه بر اساس روابط مناسب در خانواده شکل می‌گیرد و هراندازه روابط درون خانواده مناسب‌تر باشد خانواده و به‌تبع آن جامعه از ثبات و استحکام بیشتری برخوردار است»(اعزازی، شهلا،۱۳۸۶، ص ۱۲)؛ و اگر خانواده سالم و متعالی و استوار باشد، می‌توان به داشتن جامعهای سالم استوار و متعالی امیدوار بود.
با بررسی و آسیب‌شناسی خانواده در دنیای امروز و کمتر توجه کردن به آن ضربات شکننده‌ای به جامعه‌ی بشری وارد نموده است و رعایت نکردن اصول و مبانی صحیح زندگی در خانواده باعث جنایات و فساد در جامعه شده است، وقتی خانواده آسیب ببیند حضور افراد این خانواده در جامعه برای معاشرت و زندگی اجتماعی به آرامش و پیشرفت جامعه آسیب وارد می‌کند وزندگی اجتماعی دیگران را با مشکل روبه‌رو می‌کند. «همه مصلحین بر خانواده و اهمیت حیاتی آن برای جامعه تأکید کرده‌اند و هیچ جامعهای بدون داشتن خانواده‌های سالم نمیتواند ادعای سلامت کند و هیچ‌یک از آسیب‌های اجتماعی بی‌تأثیر از خانواده پدید نیامده‌اند»(ساروخانی، ۱۳۷۵، ص ۱۱).
پس برای سالم‌سازی جامعه اصلاح باید از درون خانواده آغاز شود تا اعضای آن بتوانند به‌عنوان افرادی اندیشمند با گفتار و رفتار درست و منطقی و دینی در اجتماع حاضر شوند و جامعه را از آلوده شدن به انواع زشتی‌ها و گناهان دورنگه دارند. پس بنابراین جامعه‌ی سالم و مطلوب را افرادی مؤمن و متعهد تشکیل می‌دهند که تربیت‌شده‌ای خانواده‌های هستند که از اعتقادات و اخلاق درستی برخوردارند و این جامعهای انسانی و موردنظر قرآن است؛ بنابراین ازآنجاکه خانواده مهم‌ترین نهاد جامعه است و منشأ جامعه سالم خانوادهی سالم است وارد شدن هر زوالی و هر افتی به این نهاد و کارکردهای آن از امور مهم و شایسته بررسی است.
۱-۲- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
زندگی بشر از آغاز خلقت یک زندگی اجتماعی بوده است ساختار آفرینش انسان توسط خداوند به‌گونه‌ای است که هیچ انسانی نمیتواند با گوشهگیری و بریدن از اجتماع زندگی کند و به کمال برسد.
اما متأسفانه جامعه‌ی امروز با مشکلات بسیاری روبه‌روست طلاق، اعتیاد، بی‌بندوباری، فقر … باوجود همه مشکلات در کشورها بسیاری از مشکلات ریزودرشت ارتباط مستقیم با دولت‌ها ندارند درواقع دولت‌ها نیز مجموعه‌ای از انسان‌ها هستند بنابراین ضرورت میطلبد اگر بخواهیم جامعه را اصلاح کنیم باید اول فرد و خانواده را اصلاح کنیم، بسیاری از مشکلات جامعه مانند بی‌نظمی، رفتار غیرمؤدبانه، پرخاش، حق کشی، خودخواهی همه‌ی این‌ها قبل از اینکه تقصیر جامعه باشد ناشی از مشکلات درون خانواده است بنابراین بسیاری از مشکلات جامعه ناشی از مشکلات درون خانواده‌هاست که در جامعه ظهور پیداکرده است این‌ها همه ریشه در ضعف تربیتی دارند که در اصلی‌ترین نهاد اجتماع خانواده وجود دارد؛ بنابراین این تحقیق در پی آن است تا با پرداختن به نهاد خانواده به نقش آن در سالم‌سازی و ساختن جامعه‌ی مطلوب بپردازد.
۱-۳- سؤال اصلی پژوهش
نقش خانواده در سالم‌سازی محیط جامعه و راهکارهای تحقق آن از منظر قرآن کریم احادیث چگونه است؟
سؤالات فرعی:
مفهوم خانواده ازنظر لغوی و اصطلاحی چیست؟
مفهوم جامعه‌ی ازنظر لغوی و اصطلاحی چیست؟
شاخص های خانوادهی سالم کدم‌اند؟
