عالی معمولی

۲

عالی پیشرفته

عالم

۲

این پایه معادل لیسانس علوم انسانی و پایان دوره سطح حوزه است.

عالم ممتاز

۲

این پایه معدل فوق­لیسانس علوم انسانی است.

تجدیدعالی

۱

یکی دیگر از فرق مذهبی مؤثر در ایجاد پدیده طالبان پاکستانی ، فرقه وهابیت می­باشد. پس از استقلال پاکستان چند عامل مهم در ترویج اندیشه وهابی در پاکستان مؤثر افتاد که مهمترین آن­ها رابطه با عربستان بود. این روابط از دوره حکومت ذو الفقار علی بوتو وارد مرحله نوینی شد و در دوره ژنرال ضیاء الحق به اوج خود رسید. در زیر به تشابهات جنبش طالبان و وهابیت پرداخته می­ شود.
۳-۱۳- مشابهت ­های طالبان و فرقه­ی وهابیت:
طرز تفکر و اندیشه­ی گروه طالبان، در بسیاری از موارد، با نوع اندیشه­ی فرقه وهابیت مشابهت دارد. ذیلاً به چند مورد اشاره می­گردد:
۳-۱۳-۱- تصاحب قدرت:
تشکیل حکومت و به دست گرفتن قدرت، یکی از اهداف اساسی بود که از طرف گروه طالبان اعلام شد و در تحقق آن، از تمام امکاناتی که در اختیارداشت، استفاده نمود تا این که آن خواسته را عملی کرد. در اندیشه­ی وهابیت نیز، رسیدن به حکومت جایگاه خاص خود را دارد (رجایی،۱۳۸۸: ۱۷۲). از طرفی هر دو نهضت توانستند مردان زیادی را بسیج کنند که آمادگی آن را داشتند برای اهدافی مثل فتح کشور، براندازی حکومت­هایی که به نظرشان غیراسلامی بودند و ایجاد دولت اسلامی، از بذل جان نیز دریغ ورزند (پیترمارزدن ،۱۳۷۹: ۸۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۱۳-۲-اجرای شریعت:
ویژگی دیگری که گروه طالبان داشتند، این بود که خود را به اجرای شریعت ملزم می­دانست. درست همانند وهابیون. هر دو گروه، جرایم و جنایات زیادی را مرتکب شدند؛ به نام اجرای شریعت. بسیاری از رفتارهای غیرانسانی و ضدبشری خود را، به عنوان اجرای شریعت توجیه نمودند؛ در حالی که هیچ ربطی؛ به شریعت و اسلام نداشتند (رجایی،۱۳۸۸: ۱۷۲). هر دو نهضت ادعامی­کنند که فقط تفسیر آنان از اسلام، تفسیر درستی است. حق اجتهاد که توسط وهابیون به شدت تأکید و حمایت می­شد، به صورت عامل تفکیک ناپذیری از آیین طالبان درآمد. تعصب شدیدی که در ایدئولوژی وهابیون در اجرای مناسک مذهبی و ممنوعیت موسیقی و رقص متجلی شده بود، در طالبان نیز به چشم می­خورد (پیترمارزدن ،۱۳۷۹: ۸۸).
۳-۱۳-۳- حکومت ازآن خدا است:
طالبان و وهابیان، معتقد هستندکه حکومت، مطلقاً، از آن خدا است. همانطور که خداوند سبحان می­فرماید: ان الحکم الاالله در همین اساس بود که گروه­طالبان، در نظام حکومتی خود، هیچگونه اساسنامه و یا آیین نامه­ای نداشتند؛ چون، قانونگذاری و تدوین هرنوع آیین­ نامه را حرام و دخالت در کار خدای می­دانستند.
۳-۱۳-۴- برگشت به سیره سلف:
اندیشه برگشت به سیره سلف، با تفسیرخاصی که فقط، به وهابیت مربوط می­ شود، اعتقاد مشترکی است که هر دو گروه، به آن باور داشته و اصرار می­ورزند. بر اساس همین باوراست که وهابیون و طالبان بسیاری، از رفتارها و حتی استفاده از وسایلی چون: تلویزیون، گرفتن عکس و… را حرام می­دانند و استدلالشان این است که چنین رفتارهایی در زمان سلف وجود نداشته؛ از این رو، بدعت و حرامند.
۳-۱۳-۵- تکفیر مخالفان:
چنانکه وهابیت، تمام کسانی را که با رفتار و منش آنان مخالف باشند، کافر و مشرک­شان می­داند، گروه طالبان نیز، تمامی مخالفان خود را به کفر و شرک متهم نموده و دشمن اسلام و خدا قلمدادمی­کنند (رجایی،۱۳۸۸: ۱۷۳). و بالاخره همان طور که وهابیها در عربستان سعودی مخالف نهادهای مدنی، مانند احزاب، مطبوعات و رسانه­های آزاد و برگزاری انتخابات هستند، طالبان نیز خواهان اجرای همین الگوبودند و همین راه را در پیش گرفتند (سرافراز،۱۳۹۰: ۱۱۴).
جمع بندی نهایی ازمطالب گفته شده:
همانگونه که پیشتراشاره گردید، چارچوب نظری این رساله بر اساس جامعه ­شناسی تاریخی است. جامعه شناسی تاریخی مطالعه­ جامعه، پدیده ها و مسایل اجتماعی و تغییرو دگرگونی­های آنها در بسترزمان است. با وجوداین، تحریک طالبان پاکستان، را نمی­ توان بدون یک چشم­انداز تاریخی تحقیق و پژوهش نمود. پس از لحاظ تاریخی تحریک طالبان پاکستان و طالبان افغانستان به هم پیوندخورده­اند. غالب طالبان پاکستان همانند طالبان افغانستان، پشتون­هایی هستند که در مناطق شمال غربی پاکستان، در مرز با افغانستان، زندگی می­ کنند. از مهمترین مواردی که در ایجاد و توسعه طالبان مؤثرافتاده، مسئله­ قومیت و گروه قومی پشتون و هم چنین وجودمدارس مذهبی است، به ویژه این که طالبان پاکستان از مناطق­قبیله ای­پاکستان و قوم پشتون برخواسته اند. جنبش طالبان پاکستان، به عنوان یک جنبش برخاسته از جامعه­ پشتون منطقه­ قبایلی، آن هم از دل­مردمانی روستایی و غیرشهری، که دارای تعلقات سنی و قبیله­ای شدیدتری هستند، نمی­تواند از تأثیرپذیری فرهنگ قبیله­ای به دور باشد. هفت منطقه قبیله نشین در مرزشمال­غرب پاکستان، حوزه زیست قبایل مختلف قوم پشتون محسوب می­ شود. این جغرافیای قومی- قبیله­ای، امروزه پس از قرن ها ساختار سنتی قدرت را هم­چنان حفظ کرده است. مناطق خودمختاری قبیله­ای پاکستان که جمعیت آن بیش از ۵ میلیون نفر برآورد می­ شود، فقط ۲درصد جمعیت پاکستان را داراست. مساحت این منطقه بیش از ۲۷هزار کیلومترمربع (۵/۳درصد خاک پاکستان) بوده و از غرب به خط مرزی دیوراند با افغانستان، از شمال به ایالات­خیبر، ازشرق به ایالت­پنجاب و از جنوب به ایالت بلوچستان محدودشده است. اوضاع نابسامان اقتصادی و فقراقتصادی به عنوان مهمترین چالش­های اقتصادی پاکستان بخصوص در شمال این کشور می­باشدکه تا حدودی نیز از سوءمدیریت نظام سیاسی داخلی هم نشأت گرفته است، به عاملی تأثیرگذارجهت رشد افراطی­گری تبدیل شده است؛ به گونه ­ای که شبه نظامیان طالبان بیشتر در مناطق­مرزی پاکستان با افغانستان که اکثراً توسعه نیافته­اند، مستقرند. در پاکستان هماهنگی کاملی میان آموزه­های رادیکالیسم و بسترهای ایدئولوژیک وجود دارد، به­ طوری که پدیده­ طالبانیسم از ترکیب ایدئولوژی فرقه­های مذهبی دیوبندی و وهابیت ایجاد شده است. پس از تجزیه پاکستان از هند، فرقه دیوبندی توانست در مناطق شمال پاکستان گسترش یابد. از د­یگر فرقه­های مؤثر در ایجاد طالبان پاکستان، فرقه وهابیت می­باشدکه پس از استقلال کشور پاکستان، نقش عربستان­سعودی بسیار پررنگ بوده و این موضوع از دوره حکومت ذوالفقارعلی بوتو وارد مرحله نوینی شد و در دوره ژنرال ضیاءالحق به اوج خود رسید. مدارس مذهبی پاکستان نقش غیرقابل انکار در گسترش افراط­گرایی ایفا می­نماید. آمار موجود نشان می­دهد جمعیت ساکن در مناطق قبایلی دارای سطح سواد پایین و عمدتاً دارای بافت قومی- قبیله ای است. به لحاظ مذهبی در کنار اکثریت مطلق اهل­سنت که عمدتاً پشتون حنفی و پیرومکتب دیوبندی هستند، فقط در حدود ۷ درصد شیعه مذهب می­باشند که عمدتاً در منطقه قبیله­ای کٌرم­ایجنسی به سر می­برند. مذهب حنفی و متعصب ساکنان قبایلی با سنت­های قبایلی پشتون نیز آمیخته شده است. طالبان پاکستان از لحاظ جغرافیایی متعلق به مناطق قبیله­ای خودمختار فتا و ایالت سرحدشمالی هستند، تحریک طالبان پاکستان، یک گروه فراگیر ازجناح­های مختلف طالبان می­باشد. در دسامبر ۲۰۰۷شورایی شامل ۴۰ نفر از رهبران ارشد گروه ­های جنگجو که حدود ۵۰هزار مردجنگی در اختیار داشتند، در پیشاور پاکستان تشکیل این جنبش را اعلام کردند. این شورا تصمیم به متحدشدن تحت پرچمی واحد گرفت. بیت­الله محسود از منطقه وزیرستان­جنوبی به عنوان رییس تحریک طالبان پاکستان، مولانا حافظ گل بهادر از وزیرستان شمالی به عنوان نائب امیر و مولانا فقیرمحمد­ماجور به عنوان فرد سوم در فرماندهی منصوب شدند. این­شورا نه تنها نمایندگی­هایی از هفت گروه قبیله­ای فتا دارد، بلکه در ایالت سرحد، سوات، دیراسماعیل­خان، کوهستان بونر و ملکند نیز نمایندگی­هایی دارد. اجرای شریعت و هم چنین انجام جهاد دفاعی در برابر ارتش پاکستان و اتحاد علیه نیروهای ائتلاف در افغانستان؛ از اهداف این جنبش می­باشد. بعضی ازگروه­ها از جمله لشکرجهنگوی (طالبان پنجاب)، سپاه صحابه، جیش­محمد، القاعده، حرکت­المجاهدین و حرکت­الانصار، لشکرطیبه، جمعیت علمای اسلام، جنبش نفاذشریعت­محمدی (طالبان سواد)، شبکه­حقانی، طالبان­محلی، افراد­فراری­طالبان­افغانستان و…زیر چتر تحریک­طالبان­پاکستان جبهه متحد نظامی تشکیل داده­اند. طالبان، معجونی از تفکر دیوبندی و وهابی می­باشند. عواملی همچون، احیای مدل­خلافت، مبارزه با نوآوریهای­مدنیت­غربی، بازگشت به عصر قبل از تجدد و تفسیر سخت­گرایانه­ی مفاهیم دینی و خودحق پنداری ستیزگرایانه مبانی فکری طالبان و دیوبندی را تشکیل می­ دهند.
فصل چهارم
علل وعوامل مؤثر بر شکل­ گیری طالبان پاکستان
۴-۱- مقدمه:
در فصول گذشته، به مباحث جنبش­های اسلامی، ویژگی­ها، علل و عوامل ظهورآن­ها، مبانی نظری و فکری بنیادگرایی­اسلامی، پیشگامان و چهره­ های شاخص بنیادگرایی اسلامی و تأثیر آموزه­های دیوبندی، سلفی و وهابیگری بر بسترهای فکری طالبان اشاره شد و هم چنین تأکید گردید، در پاکستان هماهنگی کاملی میان آموزه­های رادیکالیسم و بسترهای ایدئولوژیک وجود دارد، به طوری که پدیده­ طالبانیسم از ترکیب ایدئولوژی فرقه­های مذهبی دیوبندی و وهابیت ایجاد شده است. هم چنین، تاریخچه شکل­ گیری جنبش طالبان پاکستان با بهره گرفتن از روش جامعه ­شناسی­تاریخی، یعنی ربط گذشته، حال و آینده؛ انجام مقایسه بین پدیده ­های تاریخی؛ تحلیل و فهم علل وقایع تاریخی و فهم ساختارها و زمینه هایی که وقایع تاریخی در آنها رخ داده است؛ مورد تحلیل قرارگرفت. در این فصل، برای تجزیه و تحلیل شکل­ گیری طالبان در پاکستان می­توان، سه سطح تحلیل را در نظر گرفت: داخلی، منطقه­ای وبین­المللی. شایان ذکر است که طالبان به مفهوم عام کلمه، در جامعه­پاکستان ریشه دوانده و دستکم در ۲۰درصد این جامعه )اهل سنت افراطی) پایگاه اجتماعی دارد. بدیهی است این پشتوانه و این عقبه در کنار حامیان منطقه­ای و بین ­المللی می ­تواند طالبان را به نیرویی قدرتمند تبدیل کند و شکل­ گیری و رشد طالبان نیز در پرتو عوامل داخلی، منطقه­ای وبین­المللی است. از طرفی، بررسی این عوامل بدان علت حایز اهمیت است که طالبان پاکستان از پیچیده­ترین نیروهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی این کشور و حتی جنوب آسیا به شمارمی­روند، که به عنوان پدید­های نسبتاً نوین درباره آنها کمتر گفته و شنیده شده است. هم اکنون امنیت داخلی پاکستان، امنیت منطقه ای و بین ­المللی را تهدید می­ کند. بنابراین، در این فصل، در سطح داخلی به عواملی هم چون، مکتب بنیادگراى دیوبندى و ایدئولوژی وهابیت، گسیختگی فرهنگی، شکست طرح­جامعه اسلامی، نظام­اسلامی؛ قومیت، اختلافات قومی، ساختارفرقه­ای و مبانی اندیشه­ای، افراط­گرایی، وجود مناطق قبیله ای­خودمختار (فتا)، وضعیت نامساعد اقتصادی و بحران­های اجتماعی و مشروعیت پاکستان به­ ویژه در ایالت سرحد شمال غربی و منطقه­قبایلی ، متغیرهای ژئوپلیتیک، نقش­سازمان­اطلاعات­پاکستان در طالبان­گستری ، مدرنیته و نبود مردم­سالاری مطرح می­ گردد. و در سطح­منطقه­ای، نقش کشورهای افغانستان و عربستان­سعودی و در سطح بین ­المللی به حضور غرب و در رأس آن ایالات متحده در افغانستان و پاکستان به بهانه­ی جنگ با روس­ها و به دنبال آن حمایت از طالبان و بعد با تغییر راهبردی مقابله­ی با طالبان؛ پرداخته می­ شود؛ تا سهم هر کدام از این مؤلفه­ ها در تکوین طالبان پاکستان روشن شود.
۴-۲- سطح­داخلی: