در اینجا مراد از فتنه، آن مهر و محبت افراطی به فرزند است که والدین را از مسیر حق و خیر و انجام دستورات الهی بازمیدارد.[۶۶۹]
اگر انسان از این امتحان با موفقیت بیرون آید، دارای اجری عظیم خواهد بود؛ هم اجر دنیوی و هم اجر اخروی؛ زیرا با تربیت صحیح فرزند است که او میتواند، کمک کار و یاور پدر و مادر باشد، چنانکه امام سجاد۷میفرماید: «مِنْ سَعَادَهِ الرَّجُلِ أَنْ یَکُونَ لَهُ وُلْدٌ یَسْتَعِینُ بِهِمْ؛ از نشانههای سعادت مرد، داشتن فرزندی است که کمک کار او باشد».[۶۷۰]
خداوند متعال در سوره فرقان، یکی از ویژگیهای بندگان راستین را توجه خاص به تربیت فرزند و خانواده خویش و احساس مسئولیت در برابر آن ها میداند. چنانکه میفرماید:*( وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛ و کسانى که مىگویند: پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان!)*فرقان /۷۴
اما باید توجه داشت که ثروت و فرزند، زینت زندگى دنیوى است که با زایل شدن آن، از بین مىروند[۶۷۱]: *(الْمَالُ وَ الْبَنُونَ زِینَهُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا…؛ دارایى و فرزند پیرایههاى این زندگانى دنیاست….)* کهف /۴۶
از محمدبنکعب روایت شده است که: «لیس شیئى اقر لعین المؤمن من ان یرى زوجه و اولاده مطیعین اللَّه عز و جل؛ هیچ چیز چشم مؤمن را چنان روشن نمیکند که ببیند همسر و اولادش مطیع و فرمانبردار خداوند هستند».[۶۷۲]
همچنین پیامبر اکرم۶میفرماید: «الْوَلَدُ الصَّالِحُ رَیْحَانَهٌ مِنَ اللَّهِ؛ فرزند نیکوکار گلی از گلهای بهشت است».[۶۷۳]
امام صادق۷نیز میفرماید: «مِیرَاثُ اللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ الْمُؤْمِن ولدٌ یَعْبُدُهُ مِنْ بَعْدِهِ؛ میراثی که خدا از بنده مؤمنش میبرد، فرزندی است که پس از مرگ مؤمن، خدا را عبادت کند».[۶۷۴]
یعنی در واقع عبادت فرزند، چونان ارث خدا از بنده تلقی شده است.
از سوی دیگر اگر والدین به وظایف خود درباره فرزندان عمل نکنند وآن را درست تربیت نکنند؛ هم به سقوط و انحراف آن ها از مسیر حق کمک کردهاند و هم خود، از شرّ آن ها در دنیا و آخرت در امان نخواهند بود؛ زیرا نخستین کسانیکه از فرزند تربیت نشده، زیان میبینند، والدین هستند و گاه ممکن است فرزند تربیت نایافته، پدر و مادر را وادار کند تا برای تأمین خواستههای او، به هر کار غیر شرعی دست بزنند.[۶۷۵]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
قرآن کریم در این باره میفرماید: *(یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَ أَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَّکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ…؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید! بعضى از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آن ها بر حذر باشید)* تغابن /۱۴
یعنی برخی همسران و اولاد شما، دشمن شما هستند. البته دشمنى آن ها، مجرد عداوت ظاهری نیست که نسبت به شما اذیت و ظلم کنند؛ بلکه بسا از شما توقعاتى دارند که شما را از به جا آوردن واجبات الهى مانند نماز، زکاه، خمس، حج، هجرت براى تحصیل علم دین و سایر واجبات و اعمال صالحه منع میکنند.[۶۷۶]
مراجعه اجمالی به سیره معصومان نشان میدهد که خود آنان به تربیت دینی فرزندان خود اهمیت میدادند و یاران و پیروان خود را نیز به این امر سفارش میکردند. یکی از اصحاب پیامبر۶نقل میکند: من با گروهی از طایفه خود که همگی در سن جوانی بودیم، نزد پیامبر۶رفتیم و بیست روز نزد ایشان ماندیم. پیامبر۶مهربان و دلسوز بود. زمانیکه اشتیاق ما به خانوادههایمان را دید، فرمود: «به سوی خانوادههایتان برگردید، در میان آنان بمانید. آنان را امر به نماز و سایر دستورهای دینی کنید، به آنان آموزش دهید و به همانگونه که دیدید من نماز میخوانم، نماز بخوانید».[۶۷۷]
۳-۱-۱- ضرورت مسئولیت تربیت دینی والدین
برای اثبات لزوم ضرورت مسئولیت تربیت دینی والدین میتوان به سه دلیل اشاره کرد:
نخست: والدین برای عهدهدار شدن این مسئولیت و نیز پرداختن به این کار و تحمل مشقّات آن، از دیگران انگیزه قویتری دارند. انگیزه والدین هر چند شخصی است، اما مادی نیست و در اکثر موارد، انگیزه آنان، موضوعاتی مانند خوشنامی، برجای ماندن نام نیک و خلف صالح است. به علاوه، در اکثر موارد، والدین، سعادت، خوشبختی و رفاه خود را سعادت و خوشبختی و رفاه فرزندان خود میدانند و حتی فرزند خویش را نه فردی دیگر بلکه نسخهای دیگر از وجود خویش میدانند.
دوم: یکی از عوامل مؤثر در تأثیربخشی فعالیتهای تربیتی، مدت زمانی است که مربی همراه مترّبی است. فرزندان در سنین اولیه زندگی خود –که حساسترین و مهمترین دوره به لحاظ تربیتی است ـ بیشتر اوقات خود را در کنار والدین میگذرانند. به نظر میرسد اجتماع این دو ویژگی –یعنی طول زمان تربیت و قرار داشتن فرزندان در دوره حساس تربیتی ـ دلیل خوبی برای واگذاری مسئولیت تربیت دینی فرزندان به والدین است؛ چرا که در این صورت کارایی و اثربخشی فعالیتهای تربیتی بسیار بیشتر از سایر گزینهها خواهد بود.
سوم: والدین از مزیّت دیگری نیز برخوردارند و آن اینکه، آنان اهرمهای زیادی برای تأثیرگذاری بر رفتار فرزندان خود دارند؛ به خصوص تا زمانیکه آنان، زندگی مستقلی را شروع نکردهاند.[۶۷۸]
۳-۱-۲- وظایف والدین برای تربیت دینی کودکان بر اساس آیات قرآن و روایات
در مبانی تعلیم و تربیت الهی، برای رشد و شکوفایی شخصیت کودکان، مراقبتها و وظایف خاصی لحاظ گردیده است که برخی از آن ها را که در لابهلای آیات قرآن و روایات، جلوهگر شده، از نظر میگذرانیم:
۳-۱-۲-۱- دعا نمودن برای طلب فرزند و ذریّهای پاک
برای تربیت و اصلاح فرزندان، حتی پیش از انعقاد نطفه، باید به فکر بود و با دعا و مناجات به در گاه خدا، فرزندان و ذریّهای پاک، طلب کرد.[۶۷۹] همچنانکه حضرت ذکریا۷با دلی خاشع از درگاه الهی چنین درخواست میکند که: *(وَ إِنىِّ خِفْتُ الْمَوَالِىَ َمِن وَرَاءِى وَ کَانَتِ امْرَأَتِى عَاقِرًا فَهَبْ لِى مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا(۵)یَرِثُنِى وَ یَرِثُ مِنْ ءَالِ یَعْقُوبَ وَ اجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا؛ و من از بستگانم بعد از خودم بیمناکم (که حق پاسدارى از آیین تو را نگاه ندارند)! و (از طرفى) همسرم نازا و عقیم است تو از نزد خود جانشینى به من ببخش … (۵) که وارث من و دودمان یعقوب باشد و او را مورد رضایتت قرار ده!)* مریم/۵-۶
۳-۱-۲-۲- توجه به آینده فرزندان و منشأ خیر بودن آن ها
والدین دوراندیش، حتی پیش از تولد فرزند خود، به فکر منشأ خدمت بودن او و مفید بودنش برای دیگران هستند.[۶۸۰] همانگونه که همسر عمران (حنّه)، به هنگام بارداری نذر میکند تا فرزند خود را خدمتگزار بیتالمقدس کند و او که آتش عشق فرزند در دلش شعلهور بود و از صمیم دل از درگاه خدا تقاضای فرزندی داشت با وجود این، نذر میکند تا فرزندش که میوهء دل اوست، دامان پر مهر او را رها سازد و به خدمت در معبد بپردازد: *(إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنىِّ نَذَرْتُ لَکَ مَا فِى بَطْنِى مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّىِ إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیم؛ (به یاد آورید) هنگامى را که همسرِ «عمران» گفت: «خداوندا! آنچه را در رحم دارم، براى تو نذر کردم، که «محرَّر» (و آزاد، براى خدمت خانه تو) باشد. از من بپذیر، که تو شنوا و دانایى!)* آل عمران /۳۵
۳-۱-۲-۳- تأثیر نامگذاری نیکو
بر مبنای روایات اسلامی، تعیین نام خوب برای فرزند، از حقوق وی بر پدر محسوب میشود. چنانچه حضرت علی۷میفرماید: « أَوَّلُ مَا یَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أَنْ یُسَمِّیَهُ بِاسْمٍ حَسَنٍ فَلْیُحْسِنْ أَحَدُکُمُ اسْمَ وَلَدِهِ؛ نخستین نیکی انسان به فرزندش، نام زیبایی است که برای او انتخاب میکند».[۶۸۱]
همچنین توصیه شده که نامی برای فرزند انتخاب شود که نشاندهنده عبودیت و بندگی خدا باشد.[۶۸۲]انتخاب نام بزرگان دینی مخصوصاً ائمه معصومین:، علاوه بر احترام به آن بزرگان و آموزش آن به فرزندان، دست کم سه اثر تربیتی دیگر را نیز در بر دارد:
الف) همانندسازی کودکان با آن بزرگان.
ب) آثار معنوی حاصل از برگزیدن نام بزرگان دین برای فرزندان، هر چند که این آثار، برای ما چندان محسوس نیست؛ در این زمینه جابر میگوید: «أَرَادَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الرُّکُوبَ إِلَى بَعْضِ شِیعَتِهِ لِیَعُودَهُ فَقَالَ یَا جَابِرُ الْحَقْنِی فَتَبِعْتُهُ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى بَابِ الدَّارِ خَرَجَ عَلَیْنَا ابْنٌ لَهُ صَغِیرٌ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا اسْمُکَ قَالَ مُحَمَّدٌ قَالَ فَبِمَا تُکَنَّى قَالَ بِعَلِیٍّ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَقَدِ احْتَظَرْتَ مِنَ الشَّیْطَانِ احْتِظَاراً شَدِیداً. إِنَّ الشَّیْطَانَ إِذَا سَمِعَ مُنَادِیاً یُنَادِی یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ ذَابَ کَمَا یَذُوبُ الرَّصَاصُ حَتَّى إِذَا سَمِعَ مُنَادِیاً یُنَادِی بِاسْمِ عَدُوٍّ مِنْ أَعْدَائِنَا اهْتَزَّ وَ اخْتَالَ؛ روزی امام باقر۷ قصد داشت با یکی از شیعیانش دیدار کند. به من فرمود: جابر! با من بیا. وقتی به در منزل وی رسیدیم، فرزند کوچکی از اهل خانه، در را باز کرد. امام نامش را پرسید. گفت: محمد. امام از کنیهاش پرسید. عرض کرد: علی. سپس امام فرمود: به راستی خود را در حصار ضخیمی قرار دادی که از شیطان، پوشیده شده است. شیطان هر گاه بشنود که کسی صدا میزند: یا محمد و یا علی! ذوب میشود چنانکه سرب ذوب میشود و هر گاه بشنود کسی نام یکی از دشمنان ما را میبرد، شاد میشود و بر خود میبالد».[۶۸۳]
ج) نامگذاری فرزندان به نامهای ائمه:، موجب میشود فرهنگ خانواده و جامعه، روح دینی به خود بگیرد و این فرهنگ، در تربیت و هدایت فرزندان مؤثر است.[۶۸۴]
۳-۱-۲-۴- تأثیر گفتن اذان و اقامه در گوش نوزادان
نخستین کاری که پیامبر۶و ائمه:پس از تولد فرزند انجام میدادند، گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ نوزاد بوده است. امام سجاد۷میفرماید: «إِنَّ النَّبِیَّ ص أَذَّنَ فِی أُذُنِ الْحُسَیْنِ بِالصَّلَاهِ یَوْمَ وُلِدَ؛ هنگامی که امام حسین متولد شد، پیامبر در گوش او اذان گفت»[۶۸۵]. هم چنین در روایتی دیگر آمده است: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَذَّنَ فِی أُذُنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ حِینَ وَلَدَتْهُ فَاطِمَهُ؛ هنگامی که امام حسن متولد شد، پیامبر۶، در گوش او اذان گفت».[۶۸۶]
پیامبر اکرم۶نیز در سفارش به علی۷فرمود: «یَا عَلِیُ إِذَا وُلِدَ لَکَ غُلَامٌ أَوْ جَارِیَهٌ فَأَذِّنْ فِی أُذُنِهِ الْیُمْنَى وَ أَقِمْ فِی الْیُسْرَى فَإِنَّهُ لَا یَضُرُّهُ الشَّیْطَانُ أَبَدا؛ یا علی! هر گاه صاحب پسر یا دختری شدی، درگوش راست او اذان و در گوش چپ او، اقامه بگو که اگر چنین کردی هرگز شیطان به او ضرری نخواهد رساند».[۶۸۷]
آثار جسمی و روحی دیگری نیز در روایات برای این عمل بیان شده است؛ از جمله محفوظ ماندن از جنون، پیسی و غش.[۶۸۸]
بنابراین گفتن اذان و اقامه در گوش کودک در آغاز تولد، موجب آرامش روحی و ایمنی کودک از شیطان، جنون و پیسی میشود. البته هر جا اذان گفته شود، شیطان از آنجا دور میشود. از اینرو اذان گفتن برای کودکان، نیز سفارش شده است. چنانچه سلیمان جعفری میگوید: سمعته {الامام الرضا۷}یقول: «أَذِّنْ فِی بَیْتِکَ فَإِنَّهُ یَطْرُدُ الشَّیْطَانَ وَ یُسْتَحَبُّ مِنْ أَجْلِ الصِّبْیَانِ؛ از امام رضا۷شنیدم که فرمود: در خانهات اذان بگو که موجب دوری شیطان میشود و برای کودکان، پسندیده است».[۶۸۹]
این عمل، از نظر علمی نیز توجیهپذیر است. پژوهشگران اثبات کردهاند که یکی از علل آرامش فرزند هنگامی که در آغوش مادر است، انس او با صدای قلب مادر است که پیشتر در رحم، آن را میشنیده است. (ویلیام سیرز) در این باره میگوید: «با کودک {پیش از تولد }صحبت کنید و برایش آواز بخوانید. برای کودکی که در در رحم دارید، خاطرههای خوش ایجاد کنید. بررسیها نشان داده است که کودکان، بعدها به صداهای آشنایی که در دوران زندگی در رحم مادر شنیدهاند و به صدای کسانی که با آن ها صحبت کردهاند و برایشان آواز خواندهاند، عکسالعمل نشان دادهاند».[۶۹۰]
همچنین (هترینگتون) مینویسد: «در یک آزمایش،۵/۶ هفته آخر بارداری، برای تعدادی از کودکان، نوار سرودی که مادرشان خوانده بود، روزی دو بار پخش شد. پس از تولد، کودکان ترجیح میدادند که این سرود را از مادرشان بشنوند تا سرودی دیگر، هرچند آن سرود را هم مادرشان میخواند. در آزمایشی دیگر، کودکان ترجیح میدادند به سرودی که مادرشان خوانده است، گوش دهند تا سرودی که شخص دیگری خوانده است. این هم به این دلیل است که پیشتر با صدای مادر آشنا بودند».[۶۹۱]
بنابراین، گفتن اذان و اقامه در گوش کودک از سه جهت میتواند تأثیر تربیتی داشته باشد: نخست، تأثیرات جسمی و ایمنی از بیماریهایی که ممکن است کودک به آنها دچار شود؛ دوم، تأثیرات معنوی و آرامش روحی که با دوری شیطان برای کودک حاصل میشود؛ سوم، تأثیرات آموزشی، چنانکه کودک با مفاهیم اعتقادی و مذهبی آشنا میشود.[۶۹۲]
۳-۱-۲-۵- تحنیک یا کام برداشتن
از دیگر آدابی که معصومان:در آغاز تولد فرزند رعایت کردهاند، برداشتن کام نوزاد است. کام برداشتن، بدین معناست که مقداری خرما، شیرینی یا چیز دیگری را نرم و ملایم کرده، به صورت مایع درآورند و آن را به حلق کودک بریزند.[۶۹۳]
علی بن میثم میگوید: «لَمَّا وَضَعْتُ ابْنِی عَلِیّاً دَخَلَ إِلَیَّ أَبُوهُ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع- فَنَاوَلْتُهُ إِیَّاهُ فِی خِرْقَهٍ بَیْضَاءَ فَأَذَّنَ فِی أُذُنِهِ الْیُمْنَى وَ أَقَامَ فِی الْیُسْرَى وَ دَعَا بِمَاءِ الْفُرَاتِ فَحَنَّکَهُ بِهِ ثُمَّ رَدَّهُ إِلَیَّ …؛ پدرم از مادرش نقل کرد که از نجمه، مادر امام رضا۷شنیدم که میگفت: وقتی علی بن موسی الرضا۷متولد شد، او را در پارچه سفیدی پیچیده، به امام موسی کاظم۷دادم. امام۷در گوش راست او اذان و در گوش چپش، اقامه گفت و آب فرات طلبید و با آن، کام نوزاد را برداشت و او را به من برگرداند…».[۶۹۴]
بنابراین کام برداشتن، سیره معصومان:است. چنانکه آن بزرگواران، با چیزهای مختلفی از قبیل خرما، آب ـ درصورت امکان آب فرات و پس از آن آب باران ـ[۶۹۵] تربت امام حسین۷، عسل یا هر نوع شیرینی دیگری این کار را انجام میدادهاند. در روایات، برای کام برداشتن با برخی از این چیزها، فوایدی ذکر شده است. برای مثال امام صادق۷، کام برداشتن با تربت امام حسین۷را موجب ایمنی فرزند میداند: «حَنِّکُوا أَوْلَادَکُمْ بِتُرْبَهِ الْحُسَیْنِ ع فَإِنَّهُ أَمَان؛ کام فرزندانتان را با تربت حسین۷بردارید که ایمنیبخش است».[۶۹۶]
مراد از امان، ممکن است ایمنی از شیطان یا بلا و امراض یا هر دو باشد.
همچنین آن حضرت، کام برداشتن با آب فرات را موجب دوستی اهل بیت میداند: «مَا أَظُنُ أَحَداً یُحَنَّکُ بِمَاءِ الْفُرَاتِ إِلَّا أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْت[۶۹۷] یا إِلَّا کَانَ لَنَا شِیعَه[۶۹۸]؛ گمان نمی کنم که کام کسی که با آب فرات برداشته شود مگرآنکه دوستدار اهل بیت باشد، یا از شیعیان باشد».
کام برداشتن با تربت امام حسین۷به دلیل قرب و منزلتی که امام، نزد خدا دارد، آثار روحی و معنوی بسیاری برای آن یاد شده و حتی در شفای بیماران، مؤثر دانسته شده است. افراد بسیاری نیز آن را تجربه کردهاند. همچنین در برخی روایات، آب فرات، از حیث معنوی دارای اهمیت خاصی است.[۶۹۹] این اهمیّت شاید از آن جهت باشد که این آب طعم گوارایی دارد.
باید یادآور شویم که مستحب است کام برداشتن به دست بزرگان دین و افراد صالح و باتقوا انجام پذیرد. این امر، علاوه بر آثاری که در روایات آمده، نوعی تیمّن و تبرک است و چون مستحب است هنگام کام برداشتن برای کودک دعا کنند، دعای بزرگان برای کودک، تأثیرات معنوی فراوانی خواهد داشت. در صدر اسلام به طور معمول، کام کودکان مسلمان را پیامبر۶و ائمه:برمیداشتند و برای آن ها دعا میکردند.
۳-۱-۲-۶- تبریک و دعا به مناسبت تولّد فرزند
از دیگر آدابی که در سیره معصومان:در آغاز تولد کودک رعایت میشده است، تبریک ولادت کودک به پدر و مادر اوست. روزی عبدالله بن عباس در نماز ظهر حاضر نشد. حضرت علی۷فرمود: چرا ابنعباس به نماز نیامده؟ اصحاب گفتند: صاحب پسری شده است. فرمود: بیایید با هم نزد او برویم. پس از اینکه نزد او رفتند، امام به ابنعباس فرمود: «رَزَقَکَ اللَّهُ شُکْرَ الْوَاهِبِ وَ بَارَکَ لَکَ فِی الْمَوْهُوبِ وَ بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ رَزَقَکَ اللَّهُ بِرَّهُ؛ شکر خدای هدیه بخش را به جای آر و هدیه ات (فرزندت)، بر تو مبارک باد».[۷۰۰]
دعا برای کودک، صرف نظر از تأثیرات روحی، معنوی و جسمی، تأثیرات روانی و تلقینی نیز دارد؛ زیرا وقتی کودک با والدینی روبهروست که باور به خدا و استمداد از او را، هر دم زمزمه میکنند، او نیز بدان سو کشیده خواهد شد.
۳-۱-۲-۷- حفظ و صیانت فرزندان از آسیبهای معنوی
نقش خانواده در تربیت دینی و افزایش معرفت و انس آنان با قرآن و هدایت بر کسی پوشیده نیست، چنانچه پیامبراکرم۶وقتی از جانب حق تعالی، مأمور تبلیغ دین میشود، به امر خداوند، قبل از پرداختن به جامعه، مأمور تبلیغ دین در خانه میشود: *(وَ أَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِین؛و خویشاوندان نزدیکت را انذار کن!)* شعراء/ ۲۱۴
لذا ضروری است والدین بیش از هر چیز، به فکر سلامت روحی و اعتقادی فرزندان خود باشند. همانگونه که مادر مریم پس از تولد فرزندش، اولین چیزی که از خدا خواست، آن بود که نوزادش و تمامی فرزندانی که در آینده از او به وجود میآیند از وسوسههای شیطان بر کنار داشته باشد و در پناه لطف خود قرار دهد: *(…وَ إِنىِّ أُعِیذُهَا بِکَ وَ ذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم؛… او و فرزندانش را از (وسوسههاى) شیطان رانده شده، در پناه تو قرار مىدهم. )* آل عمران /۳۶
در آیهای دیگر، خداوند به صراحت، والدین را مسئول خیرخواهی برای اعضای خانواده و تربیت دینی فرزندان میداند: *(یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکَمُْ وَ أَهْلِیکمُْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الحِْجَارَهُ…؛اى کسانى که ایمان آوردهاید خود و خانواده خویش را از آتشى که هیزم آن، انسانها و سنگهاست، نگه دارید)* تحریم/ ۶