اما با وجود انتقاداتی که در خصوص آثار منفی گردش گری بر فرهنگ و اجتماع وجود دارد ، مطالعه دیدگاه های ساکنان ، نشان دهنده برخی منافع و آثار مثبت اجتماعی - فرهنگی توسعه این صنعت بر جوامع میزبان است .(besculides,2002,p165)
مطالعات انجام گرفته در ایران مؤید این واقعیت است ، به طوری که اکثریت قریب به اتفاق کسانی که از ایران دیدن کرده اند ، پس از سفر دیدگاهشان درباره مردم و فرهنگ این سرزمین کاملاً تغییر کرده و ایرانیان را مردمانی خون گرم ، مهمان نواز و صمیمی می شناسند.(ستاری، ۱۳۷۹،ص ۲۰)
شکل شماره ی ۵ : تأثیرات اجتماعی – فرهنگی گردش گری در چهارچوب محیط گسترده جامعه
منبع : Ratz , 2002 , p 38
شکل (۲/۱) حاکی از این است که فعالیت های گردش گری در خلأ صورت نمی گیرند ، بلکه محیط های طبیعی اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و فنی آن را احاطه کرده اند . تعاملات جامعه میزبان و مهمان ، که لازمه شکل گیری و استمرار گردش گری است ، با توجه به ویژگی های دو طرف و هم چنین بر اساس تفاوت های اقتصادی و فرهنگی بین آن ها و خصوصیات گردش گری در مقصد ، تأثیراتی در طرفین ایجاد می کند .
۳-۱۱- آثار محیطی توسعه گردش گری
از اوایل دهه ۷۰ میلادی ، مطالعات مربوط به آثار محیطی گردش گری گسترش روزافزون یافت . (p 132 , 2001 , Hall) از جمله عواملی که موجب اهمیت بررسی این آثار شده است می توان به نقش محیط در توسـعه ایـن صـنعت اشـاره کـرد ؛ زیـرا بدون وجـود محیطـی جذاب ، نمی توان امیدی به توسعه گردش گری داشت . (Mathieson , 1982 , p 97)
بیشتر تحقیقات محیطی به بررسی آثار گردش گری بر حیات وحش و پوشش گیاهی پرداخته اند و پیامدهای آن بر خاک ، آب و هوا کمتر مورد توجه بوده است ؛ به عبارت دیگر تمرکز این مطالعات عمدتاً مربوط به عناصری از محیط است و محیط به عنوان یک کل ، کمتر بررسی شده است . بنابراین، وجود روشی برای بررسی آثار گردش گری بر مجموعه اکوسیستم ضرورت دارد . برخی از مشکلات روش شناختی موجود در این زمینه عبارتند از : (همان ، ۱۹۸۲ ، ص ۹۴)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
الف) تفکیک آثاری که گردش گران و غیر گردش گران در محیط ایجاد کرده اند دشوار است ؛
ب) معمولاً اطلاعات کافی درباره تعداد ، انواع و تغییرات در گونه های گیاهی و جانوری مقصدهای گردش گری وجود ندارد ؛
ج) توجه محققان بر منابع خاص طبیعی ، از جمله سواحل ، دریاها و کوه ها متمرکز شده است که از لحاظ اکولوژیک حساس اند .
با توجه به مشکلاتی که در مطالعه روابط بین گردش گری و محیط وجود دارد ، شناسایی و درک این تعاملات و عوامل مربوط به آن ، به طور قابل ملاحظه ای آسیب ها و تهدیدهای محیطی مربوط به فعالیت های این صنعت را کاهش می دهد . (Edington, 1986 , p 2)
به طور کلی ، می توان آثار گردش گری بر محیط را به دو دسته تغییرات مثبت و منفی تقسیم کرد . گزارش های ارائه شده غالباً آثار منفی را معرفی و بر آن ها تأکید کرده اند و کمتر به آثار مثبت آن پرداخته اند . نبود توازن مورد اشاره ناشی از این واقعیت است که معمولاً هـر نوع تغییری که انسان در محیط طبیعی ایجاد می کند ، مضر و گاهی اوقات تهدیدی برای کل اکوسیستم تصور می شود . البته در بررسی پیامدهای پدیده گردش گری ، ارزش های قضاوتی افراد تا حد زیادی در نتایج ارزشیابی ها اثر گذار است .(holden,1998,pp145-152)
۱۲- توسعه پایدار
«توسـعه پـایدار» نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل های بعدی برای برآوردن نیازهایشان ، تأمین می کند . این مفهوم ، بر رهیافتی بلندمدت دلالت دارد که علاوه بر مسائل زیست محیطی ، منابع انسانی و عوامل فرهنگی ، عرضه مواد غذایی انرژی صنعت و توسعه شهری در سطح جهانی را مد نظر قرار می دهد .
۱۳- اجزای توسعه گردش گری
شناخت اجزای توسعه جهان گردی و روابط متقابل بین آن ها برای فهم برنامه ریزی گردش گری یک موضوع بنیادی است . این اجزا به شکل مقوله های مختلفی در ادبیات مربوط به جهان گردی آورده شده اند . این اجزا به شرح زیر دسته بندی و تشریح شده اند :
* جاذبه ها و فعالیت های گردش گری .
* تأسیسات اقامتی ، هتل ها و امکانات رفاهی آن ها برای استراحت و اقامت گردش گران.
* سایر تسهیلات و خدمات لازم برای توسعه گردش گری شامل رستوران ها و سایر انواع تأسیسات غذاخوری ، فروشگاه های صنایع دستی ، سوغات ، کالاهای مخصوص و محصولات در دست رس و سایر تسهیلات و خدمات مالی و پولی ، دفاتر اطلاعات گردش گری ، تسهیلات امنیت عمومی و خدمات پلیس و اطفای حریق و تسهیلات ورود - خروج گمرک و مهاجرت .
* نظام حمل و نقل و انواع تسهیلات و خدمات مرتبط با حمل و نقل زمینی آبی و هوایی.
* سایر زیرساخت های ضروری ، مشتمل بر تأمین آب ، نیروی برق ، دفع زباله و فاضلاب ، ارتباط راه دور : تلفن ، تلگراف و تلفکس ، در سطح ناحیه توسعه یافته ، زهکشی نیز از مهمترین زیر ساخت های مورد نیاز است .
* عناصر سازمانی . عناصر سازمانی لازم برای توسعه مدیریت گردش گری ، مشتمل بر برنامه ریزی نیروی انسانی و برنامه های آموزش و پرورش ، راهبردهای بازاریابی ، ساختارهای سازمانی گردش گری در بخش خصوصی و عمومی ، قانون گذاری و ضوابط مرتبط با جهان گردی ، سیاست های سرمایه گذاری بخش خصوصی و عمومی و برنامه های اقتصادی زیست محیطی و اجتماعی – فرهنگی و کنترل اثرات می شود .
شکل شماره ۶ : مهمترین اجزای برنامه ریزی توسعه جهان گردی
منبع : کاظمی ، ۱۳۸۶ ، ص ۳۵
شکل شماره ی ۱۰ این اجزا را در چارچوب محیط طبیعی و اجتماعی - اقتصادی که اقتباس شده از آن هستند ، بازارهای بین المللی و داخلی گردش گران که تحت خدمت رسانی قرار می گیرند و استفاده ساکنین از این تسهیلات و جاذبه ها و خدمات و زیر ساخت ها را نشان می دهد . این اجزا به صورتی عمیق تر در فصول آینده این کتاب مورد بررسی قرار خواهند گرفت . (کاظمی ، ۱۳۸۶ ، ص ۳۵)
۱۴- جهان گردی
برنامه ریزی برای جهان گردی مستلزم درک تعریف جهان گرد و مفهوم جهان گردی است . علاوه براین تعاریف در سراسر فرایند برنامه ریزی به صورتی مداوم مورد استفاده است .
کنفرانس بین المللی ملل متحد که در سال ۱۹۶۳ درباره جهان گردی و مسافرت برگزار شد ، جهان گرد را به گونه زیرتعریف کرده است :
هر بازدید کننده ای که یک کشور غیر از محل اقامت معمول خود را به هر دلیلی غیر از جستجوی شغل و کسب در امد در کشور مقصد بازدید کند جهان گرد نام دارد.(سازمان جهانی جهان گردی، ۱۹۸۱ ، ص ۱۵)
شکل شماره ی ۷ :دسته بندی مسافران
منبع : سازمان جهانی جهان گردی ، ۱۹۸۱ ، ص ۱۵
۱۵- نظام جهان گردی
با وجود پیچیدگی ، چند بخشی و چند جزیی بودن ، باید به جهان گردی به عنوان یک نظام واحد که متشکل از اجزای مرتبط است ، نگریسته شود .
میل و موریسون چهار جزء نظام جهان گردی را به شرح زیر مشخص کرده اند :
۱- بـازار (جهـان گـردها) . ۲- وسیله مسـافرت (حمـل و نقـل) . ۳- مقصـد (جـاذبـه هـا ، تسـهیلات و خدمـات) . ۴- بـازاریـابی (اطلاعـات و تبلیغـات) . هر جز با ظـرافت به صـورت زنجیره ای بـا دیگر اجزای پیوند دارد . شامل پیوند شماره ۴ (بازاریابی) با شماره ۱ (بازارها) .
در برنامه ریزی برای توسعه جهان گردی ، مفهوم جهان گردی ، به عنوان یک نظام یک پارچه مبتنی بر عامل های عرضه و تقاضا برای برنامه ریزی و مدیریت کارامد آن یک مفهوم بنیادی است . در روی کرد توسعه پایدار به برنامه ریزی جهان گردی ، بخش تقاضا یا بازار نباید برای طرف عرضه ، تعیین کننده باشد ، به حدی که انسجام فرهنگی ، اجتماعی و محیطی ساکنین بومی به مخاطره بیفتد و منابع جهان گردی تخریب شوند بلکه لازم است تعادل طرف های عرضه و تقاضا ، در چارچوبی که پشتیبانی کننده هدف های محیطی و اجتماعی باشد حفظ شود . (Gee , 1984 , p 14)
شکل شماره ۸ : نظام جهان گردی : اجزا و محیط
منبع : Gee , 1984 , p 14
شکل شماره ۹ : نظام جهان گردی : اجزا و محیط
منبع : Gee , 1984 , p 14
۱۶- مسافرت و جهان گردی در دوران گذشته
در دوران ماقبل تاریخ ، انسان های اولیه بنا به دلایل ضروری مانند جستجوی غذا ، فرار از دشمنان ، یافتن پناه گاه و مأمن امن ، گریز از فشارهای ناشی از جمعیت اضافی ، توسعه اراضی ، وارد شدن در داد و سـتدهـای پایاپای و شـاید ارضـای حـس کنجکـاوی خـود بـه سـرزمیـن هـای نـاشنـاخته سفر می کردند . آثار مهاجرت های مردمان قدیم را در سراسر قاره ها و مناطق قابل سکونت می توان ملاحظه کرد . این جابه جایی در مسافرت هایی دور و دراز ، نظیر سفر از شمال شرقی آسیا به آمریکا نیز انجام شده است .
در حدود پنج هزار سال قبل با توسعه کشاورزی دست یابی به فن آوری کشتی های اقیانوس پیما و استفاده از پول به عنوان واسطه مبادله ، فعالیت های نظامی ، مدیریت دولتی امپراتوری های بزرگی مانند سومری ها ، پارسیان ، مصری ها ، آشوریان ، یونانیان و امپراتوری روم در مدیترانه و ناحیه خاورمیانه سفر به قصد تجارت ، بیشتر مرسوم بود . فنیقی هاphoenicians در ناحیه مدیترانه ، تجارت را با رفتن از یک مکان به مکانی دیگر به عنوان تاجر به سطح بالایی ارتقا دادند . سفر های تجاری در اقیانوس هند نیز ابتدا از تمدن دره سند و ایندوس و سپس به وسیله تجار گجرات و بعدها به وسیله تاجران عمان و مسقط که به طور مرتب با کشتی به هندو چین رفت و آمد می کردند ، به نحو چشم گیری توسعه یافت و باعث به وجود آمدن داستان های سند باد و ملوان شد . دو هزار سال قبل تاجران هند به جنوب شرقی آسیا سفر می کردند و فرهنگ و مذهب به علاوه کالاهای تجاریشان را به آنجا منتقل می کردند . (ضرغام ، ۱۳۸۷ ، ص ۴۴)
۱۷- توسعه اخیر جهان گردی
جهان گردی از زمان جنگ جهانی دوم ، به واسطه تأثیر چندین عامل به عنوان یک فعالیت اقتصادی – اجتماعی جهان رشد یافته است :
* درآمد قابل هزینه زیادتر برای مسافرت کردن
* کاهش ساعات کار و افزایش تعداد کارمندانی که از تعطیلات همراه مزد و تعطیلات سالیانه استفاده می کردند و بنابراین اوقات فراغت بیشتری برای مسافرت کردن داشتند .
* سطوح بالاتر آموزش و آگاهی بیشتر از نواحی دیگر جهان منجربه تمایل بیشتر برای مسافرت شد .
* توسعه سریع و وسیع اقتصاد منجربه افزایش سفرهای تجاری شد .