نسخه: مشهد، آستان قدس رضوی: ۵۷۳۶، نسخ، حسن بن کمال اوالی، ۹۸۳ق.[۸۳۷]
-
- رجال ابن داود
از: حسن بن علی بن داود حلی، تقی الدین (قرن ۸ق)
نسخه: زنجان، امام جمعه زنجان (سید عزالدین): بدون شماره، محمد بن علی اوالی، ۹ ربیع الاول ۹۶۴ ق.[۸۳۸]
-
- الرعایه فی شرح بدایه الدرایه (شرح بدایه الدرایه)
از: زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (شهید ثانی) (م ۹۶۵ ق)
نسخه: قم، مرکز احیاء میراث اسلامی: ۳۶۵۲، نستعلیق، حسن بن احمد بن راشد بن عیسی عریفی اوالی، ۲۷ رمضان المبارک ۹۸۷ ق.[۸۳۹]
-
- شرح نهج البلاغه
از: عبدالحمید بن هبه الله مدائنی معتزلی (ابن ابی الحدید) (م ۶۵۵ق)
نسخه: شیراز: کتابخانه نورالدین هاشمی حسینی: بدون شماره، حسن بن جعفر اوالی نیفی، محرم ۹۸۳ ق.[۸۴۰]
فصل چهارم:
جریانها و رویکردهای حدیثی در بحرین
درآمد
شاید بتوان جریانها و مکاتب فکری در جهان اسلام را در برخورد با اخبار و احادیث، از سه حیث بررسی نمود.
الف. از جهت اصل اعتبار و حجیت حدیث
ب. از جهت شیوه های ارزیابی صدور حدیث
ج. از جهت فهم و تفسیر حدیث[۸۴۱]
در بخش اول مثلاً قرآنیون در اصل اعتبار احادیث شبهه و خدشه میکنند و قرآن را تنها ملاک اعتبار و کشف میدانند. در جهت دوم اشعریها در اهل سنت و یا اخباریها در شیعه به نص اکتفا کرده و خروج و تعدی از آن را برنمیتابند و از قسم سوم هم جریانهای باطنی و تأویلی و یا مکتب تفکیک مثلاً در فهم و تفسیر حدیث مطالبی متفاوت با دیگران عرضه میکنند.
با این مقدمه سه جریان شاخص در بحث جریان فکری حدیثی وجود دارد:
-
- نص گرایان
-
- عقل گرایان
-
- باطن گرایان[۸۴۲]
گروه و جریان اول که به تعبیری «الملتزمون لحرفیه النص» هستند دارای شاخصههایی به این ترتیب میباشند:
۱ـ عقل را در درک معارف دینی ناتوان میدانند.
۲ـ در تعارض عقل و نقل، نقل را مقدم میکنند.
۳ـ تأویل در نصوص را جایز نمیدانند.
۴ـ خبر واحد را در عقاید به طور یکسان حجت میدانند.[۸۴۳]
از این جریان میتوانند ظاهریه، حنابله، اهل حدیث، سلفیها، حشویه و از میان شیعیان اخباریان و شیخیه را نام برد.
گروه و جریان دوم، عقلگرایی است که دارای شاخصههایی چنین است:
-
- عقل را به عنوان یکی از ادله مطرح میکنند.
-
- عقل را بر نقل در تعارض مقدم میکنند.
-
-
-
- با توجه به دو شاخصه قبل، برای تأویل جایگاهی را قائل هستند.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
-
-
-
- خبر واحد را در اعتقادات حجت نمیدانند.[۸۴۴]
از شاخصه های جریان سوم که باطنگرایان هستند نیز میتوان به این موارد اشاره کرد:
-
- گذر از ظاهر به باطن را تجویز میکنند.
-
- به ناتوان بودن عقل در بسیاری از مواطن معتقدند.
-
- راه رسیدن به واقع را صفای نفس میدانند.
در این روش حدیثشناس یا حدیث پژوهی که دارای دید عرفانی و باطنی است، از ظاهر الفاظ عبور کرده و به سوی باطن و یا محتوای عمیقتر و درونیتر میرود و در مدرسۀ عرفان و تصوف شناخت قلبی و شهودی از کاراترین ارکان معرفت و بلکه تنها راه رسیدن به شناخت حقیقی است.[۸۴۵] و [۸۴۶]
الف. رویکرد عقلگرا و صوفیانه
نشانههایی از این دو رویکرد را به صورت مجموعی میتوان در مکتب بحرین و شخصیتهای شاخص آن جستجو کرد. با عنایت به گستردگی بحث، این شاخصهها را در آثار دو حدیثپژوه معروف و بزرگ بحرین یعنی ابن میثم و ابن ابی جمهور احسایی بررسی میکنیم.
