- ۱ عضو از کشورهای مشترک المنافع
اما این ترکیب شورا متعاقب اصلاحیه مجمع عمومی ۱۷ دسامبر ۱۹۶۳ بنابر ماده ۲۳ منشور تغییر یافت و تعداد اعضای غیر دائم شورای امنیت را به ۱۰ عضو افزایش داد بدون آن که بر اعضای دائم آن اضافه شود. این قطعنامه اصلاحی در اول سپتامبر ۱۹۶۵ با تصویب اعضای مجمع عمومی از جمله پنج عضو شورای امنیت لازم الاجرا شد. [۳۹]
براساس این قطعنامه توزیع جغرافیایی اعضای غیردائم بدین صورت انجام می پذیرد:
۵ عضو از میان دولتهای آسیایی و آفریقایی
۲ عضو از میان دولتهای آمریکای لاتین
۳ عضو از میان دولتهای اروپای غربی و دیگران
این تغییر ترکیب شورای امنیت با توجه به تعداد اعضای سازمان ملل متحد که در سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۳ از ۱۱۲ دولت به ۱۳۵ دولت افزایش یافته بود، صورت گرفت. طبق ماده ۲۳ منشور مجمع عمومی در انتخاب اعضای غیر دائم در شورای امنیت باید معیارهای زیر را مورد توجه قرار دهد.
کمک به حفظ صلح و امنیت بین المللی و سایر اهداف سازمان
توزیع عادلانه کرسی های شورا از لحاظ جغرافیایی.
برای انتخاب اعضای غیر دائم رای مجمع عمومی لازم است و اعضای دائم شورا نباید رای منفی بدهند اعضای غیر دائم نمی توانند مجددا انتخاب شوند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
شورای امنیت دارای چهار نهاد وابسته می باشد.
کمیته ستاد نظامی (که فعلا در عمل کاری انجام نمی دهد)
کمیسیون خلع سلاح
کمیته کارشناسان
کمیته پذیرش اعضای جدید
صندوق غرامت جنگ عراق علیه کویت. [۴۰]
مبحث دوم:
نحوه رأی گیری در شورای امنیت
ماده ۲۷ منشور طبق پیشنهاد مورخ ۱۵ دسامبر ۱۹۴۴ ایالات متحده آمریکا تنظیم شد. بر خلاف شورای جامعه ملل که در آنجا تصمیم گیری به اتفاق آراء صورت می گرفت، در شورای امنیت ملل متحد اکثریت آرا ملاک رای گیری قرار گرفت.
بنابر این ماده ۲۷ منشور مقرر می دارد که:
هر عضو شورای امنیت دارای یک رای است
تصمیمات شورای امنیت راجع به مسایل مربوطه به آیین کار با رای نه(۹) عضو اتخاذ می شود.
راجع به سایر مسایل با رای مثبت نه (۹) عضو که شامل آراء تمام اعضای دائم باشد اتخاذ می گردد؛ مشروط بر اینکه تصمیماتی که به موجب مندرجات فصل ششم و بند سوم از ماده ۵۲ اتخاذ می شود طرف دعوی از دادن رای خودداری نماید.
بنابراین ملاحظه می شود که کیفیت ترکیب اکثریت در تمام موارد یکسان در نظر گرفته نشده است.
یعنی کیفیت تصمیم گیری در «مسایل مربوط به آیین کار» و در «سایر مسایل به جز آیین کار » متفاوت است.
قطعنامه های راجع به مسائل مربوط به آیین کار طبق اصلاحیه سال ۱۹۶۲ در مورد بند ۲ ماده ۲۷ منشور که در سال ۱۹۶۵ لازم الاجرا شد با کیفیت ۹ رای مثبت اتخاذ می شود بدون در نظر گرفتن نوع عضویت رای دهنده (دائم یا غیر دائم) که این اکثریت کمی یا عددی است و علیرغم رای منفی عضو دائم در مورد مسایل مربوط به آیین کار، تصمیم گیری در این زمینه می تواند با رای مثبت ۹ عضو غیر دائم شورای امنیت صورت پذیرد. البته منشور ملل متحد مسائل مربوط به آیین کار را مشخص نکرده و در این زمینه ساکت است، لذا بر اساس رویه شورای امنیت موارد زیر را می توان جزو آیین کار به شمار آورد[۴۱]؛ مسایل مربوط به تشکیل جلسات شورا، تعیین دستور کار، انتخاب روسای شورا، شرکت اعضای سازمان در شورا، دعوت یک دولت یا یک شخص برای مشارکت در کارهای شورا، دستور تشکیل مجمع عمومی و دستور تشکیل یک کنفرانس همه جانبه برای تجدید نظر در منشور. [۴۲]
در کنفرانس سانفرانسیسکو یک لایحه تفسیری قرائت شد که مورد تایید اعضای دائم شورای امنیت قرار گرفت، در این لایحه تصریح شده بود که ثبت هر مساله در دستور جلسات شورای امنیت جزو آیین کار محسوب می شود.
بنابراین هیچ یک از اعضای دائم شورای امنیت نمی توانند با استفاده ار حق وتو مانع طرح آن مساله در شورای امنیت شوند.
تصمیمات مربوط به «سایر مسایل به جز آیین کار» با اکثریت کیفی یعنی با تعداد اعضاء به طوری که هیچ یک از اعضاء دائم شورای امنیت رای منفی نداده باشند، صورت می گیرد. در چنین مواردی حتی اگر ۱۴ عضو شورای امنیت در مورد خاص رای مثبت دهند و یک عضو دائم رای منفی دهد، تصمیمی در آن مورد اتخاذ نخواهد شد و در واقع به چنین عملی حق وتو گویند.
دیگر مسایل ماهوی که لازمه اجرای آن مستلزم کسب اکثریت کیفی هستند، می توان به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات، اقدامات تنبیهی، مقررات مربوط به تعلیق و اخراج یک عضو سازمان ملل، روابط شورای امنیت با مجمع عمومی و انتخاب دبیر کل را بر شمرد. [۴۳]
مبحث سوم:
آیین کار شورای امنیت:
ماده ۲۸ منشور ملل متحد مقرر می دارد:
شورای امنیت به نحوی تشکیل خواهد شد که بتواند دائما قادر به انجام وظایف خود باشد و بدین منظور هر یک از اعضای شورای امنیت در کلیه اوقات نماینده ای در مقر سازمان خواهد داشت.
شورای امنیت جلساتی به فواصل معین خواهد داشت و هر یک از اعضای شورا در صورتیکه مایل باشد می تواند توسط یکی از اعضای دولت خود یا نماینده ای که مخصوصا بدین منظور تعیین گردیده است در آن جلسات شرکت نمایند.
شورای امنیت می تواند جلسات خود را در جاهایی غیر از مقر سازمان که برای تسهیل انجام وظایف خود مناسب بداند تشکیل دهد.
جلسات شورای امنیت:
جلسات شورای امنیت را می توان به دو نوع ادواری و غیر ادواری تقسیم کرد.
جلسات ادواری: جلسه ادواری شورای امنیت سالی دو بار و در مواقعی که شورای مذکور تعیین می کند برگزار خواهد شد.
جلسه غیر ادواری: جلسه غیر ادواری شورا در هر زمان که شرایط و مقتضیات زمان ایجاب نماید تشکیل خواهد شد که البته این قاعده و اصول همواره مورد رعایت شورای امنیت نبوده است.
جلسات شورا به درخواست هریک از اعضای شورای امنیت و یا توصیه مجمع عمومی یا دبیر کل به دعوت رئیس شورا تشکیل خواهد شد و یا هرگاه اختلاف یا وضعیتی[۴۴] توجه شورا را به آن معطوف نماید، رئیس شورا دعوت به تشکیل جلسه خواهد نمود.
جلسات شورای امنیت علنی است مگر آن که به نحو دیگری تصمیم گرفته شود. البته هرگونه توصیه به مجمع عمومی درباره تعیین دبیر کل باید در جلسات علنی مورد بحث قرار گیرد. [۴۵]
سوابق رسمی جلسات علنی شورا و همچنین اسناد منظم به آن بایستی در اسرع وقت ممکن به زبانهای رسمی منتشر شوند. در خصوص جلسات غیر علنی دبیر کل یک اعلامیه خبری صادر خواهد کرد. نمایندگان اعضای ملل متحد که در جلسات غیر علنی شرکت کرده اند حق دارند در تمام مواقع به سوابق جلسات در دفتر کل مراجعه کنند.
شورای امنیت می تواند در هر زمان اجازه دسترسی به این سوابق را به نمایندگان مجاز سایر اعضای ملل متحد اعطا نماید. دبیر کل باید سالی یک بار لیستی از پرونده ها و اسنادی که تا آن زمان محرمانه تلقی شدهاند را به شورای امنیت تقدیم کند.
شورای امنیت باید تصمیم بگیرد که کدام یک از این مدارک باید در دسترس اعضای ملل متحد قرار گیرد و در چه مدتی باید به اطلاع عموم برسد و کدام یک باید هم چنان محرمانه باقی بماند. [۴۶]
مبحث چهارم:
دستور کار شورای امنیت
دبیر کل بلافاصله توجه کلیه نمایندگان شورای امنیت را به تمامی مراسلات واصله از دولتها، نهادهای ملل متحد و یا خود دبیر کل درباره هر مطلب که قابل بررسی در شورای امنیت طبق مقررات منشور باشد، جلب خواهد نمود. دستور کار موقت برای همه جلسه شورای امنیت توسط دبیر کل تنظیم و به تصویب شورای امنیت خواهد رسید. دستور کار موقت برای هر جلسه باید حداقل سه روز قبل از جلسه توسط دبیر کل به نمایندگان در شورای امنیت ابلاغ شود ولی در شرایط اضطراری می تواند همزمان با اطلاعیه جلسه ارسال شود. اولین موضوع دستور کار موقت هر جلسه شورا تصویب دستور کار خواهد بود. چنانچه هر بندی از دستور کار در جلسه مربوط رسیدگی نشود موضوع به خودی خود در دستور کار جلسه بعدی قرار خواهد گرفت مگر آنکه شورا به گونه ای دیگر تصمیم بگیرد. [۴۷]
مبحث پنجم:
