۱-۴ اهداف تحقیق

 

۱-هدف اصلی: ارزیابی فرضیه بازار کارا در بورس اوراق بهادار تهران .

 

۲- اهداف فرعی شامل

 

الف- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازار کارادر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران .

 

ب- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازارکارادرشاخص بازده – قیمت بورس اوراق بهادار تهران .

 

۳-هدف کاربردی:

 

دادن آگاهی و اطلاعات بیشتربه محققین و سرمایه گذاران در خصوص چگونگی روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران.

 

کاربران این تحقیق کارگزاران، سرمایه گذاران، بانک‌ها، اعتباردهندگان و دستگاه‌های قانون گذاری می‌باشد که به نحوی با بورس اوراق بهادار مرتبط هستند.

 

۱-۵ فرضیات تحقیق

 

پس از انتخاب و تعریف مسئله محقق بایستی تصویری از ذهن خود در بارۀ چگونگی متغیرها و روند حرکت و رابطه بین آن ها ارائه دهد تا از صحت و سقم آن ها اطمینان حاصل کند از این نظر به مطرح کردن سؤالات یا فرضیات می پردازد.فرضیه سازی مرحلۀ ای حساس استچرا که نقش راهنما را دارد. فرضیه حدس یا گمان عالمانۀ محقق در بارۀ ماهیت، چگونگی، رابطه پدیده ها یا متغیرهای مورد نظر است. در واقع فرضیه حدس و گمانی است موقتی که درست بودن یا نبودن آن باید مورد آزمایش قرار گیرد. در کار تحقیق هیچ اصراری نیست که فرضیه‌ها حتماً پذیرفته شوند بلکه ما آن ها را آزمون می‌کنیم و گاهی رد فرضیه کمکی علمی به کار تحقیق می‌کند زیرا راه دیگری برای کشف واقعیات نشان می‌دهد.

 

با توجه به اهداف تحقیق فرضیات زیر مطرح می‌شود .

 

۱- درشاخص کل بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.

 

۲-درشاخص قیمت- بازده بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.

 

۱-۶ متغیرهای تحقیق

 

متغیرهای مطرح شده درتحقیق دو دسته هستند .دسته اول متغیرهای اصلی که نقش کلیدی و مهم در بروز پدیده یا حادثه مورد نظر دارند. در فرضیه‌ها آمده‌اند، شامل شاخص کل بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت بازده و فرضیه بازار کارا یا گام تصادفی می‌باشند.

 

دسته دوم متغیر های جانبی که موضوع اصلی تحقیق را تشکیل نمی دهند بلکه در صحنه تحقیق به شکل‌های مختلف حضور دارند که گاهی آن ها را متغیرهای زمینه ساز گویند متغیرهایی هستند که بر روند حرکت بورس اوراق بهادار تاثیر گذارده شامل عوامل اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی می‌باشند که در اینجا به تعریف مفهومی و عملیاتی آن‌ ها می پردازیم. که به عنوان متغیرهای زمینه ساز نام برده می‌شود.

 

تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیر ها

 

۷-۱-۱- شاخص کل^[۷]

 

تعریف مفهومی:

 

شاخص کل اوراق بهادار که در لاتین بهtepixمعروف است روند عمومی قیمت کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان می‌دهد.یاتغییرات قیمت های بورس اوراق بهادار از سال پایه تا سال جاری را نشان می‌دهد(سازمان بورس اوراق بهادار ایران).

 

این شاخص در سال ۱۹۹۰، به طور کلی سهم شاخص قیمتtepix به عنوان شاخص اصلی حرکت قیمت سهم به بازار معرفی شده استtepix. ارزش بازار وزن شده از قیمت تمام سهمی است که در هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران ظاهر شده است و هر دو دقیقه یک بار اندازه می‌شود(مهربانپورودیگران،۲۰۱۱،ص۷۸۵).

 

۷- ۱- ۲- شاخص بازده نقدی – قیمت^[۸]

 

شاخص بازده نقدی –قیمت یا^[۹]این شاخص که به شاخص درآمدی هم معروف است نشانگر چگونگی تغییرات بازده سهام در بورس در یک دوره زمانی است. یا نشان دهنده بازده به دست آمده از سرمایه گذاری‌ها در بازار بورس می‌باشد(ساز مان بورس اوراق بهادار ایران).

 

این شاخص در سال ۱۹۹۸، یک شاخص برای اندازه گیری نرخ بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران معرفی شد.

 

۷-۱-۳- فرضیه بازارکارا یانامانایی^[۱۰]

 

نامانایی یا نا ایستایی زمانی است که حرکت یک متغیر تابع عوامل پیش‌بینی نشده است . یا متغیر حرکتی بر اساس اصول اقتصادی و ساز و کار بازار در طی زمان دارد.نامانایی در بورس زمانی است که قیمت های سهام بر اساس اطلاعات و شرایط رقابتی تعیین می‌شود در حالت نامانایی قیمت های سهام تابعی از ریسک و بازده اوراق بهادار است(تهرانی ،۱۳۸۷).

 

۱-۸ مدل تحقیق

 

با توجه به سوالات و فرضیات مطرح شده و متغیر های اقتصادی،اجتماعی و سیاسی تاثیر گذار بر روند بورس اوراق بهادار که به آن ها اشاره شد . می توان مدلی به صورت زیر تنظیم می‌گردد. مدل در واقع پلی است بین ذهنیت محقق و واقعیات موجود .

 

 

 

(باوندپور، ۱۳۸۹)

 

عوامل اقتصادی

 

عواملی هستند که مکانیزم و ریشه اقتصادی داشته و از ساز و کار بازار یا قانون عرضه و تقاضا پیروی می‌کنند. و باعث تغییر در روند حرکت بورس اواراق بهادار می‌شوند مهم‌ترین آن ها تغییرات نرخ ارز، وضعیت تراز خارجی، نرخ تورم، نرخ بهره، درجه پویایی اقتصاد، قوانین و مقررات و سیاست‌های مالی است.

 

نرخ ارز^[۱۱]

 

ارز در لغت به معنای بهاء و پول خارجی است(فرهنگ عمید ).

 

نرخ ارز عبارت است از نسبت بهای پول خارجی به پول داخلی. اگر پول خارجی را دلار فرض کنیم نرخ ارز عبارت است از نسبت دلار به ریال یعنی در مقابل یک دلار چند ریال پرداخت می‌شود(منوچهر فرهنگ ،۱۳۶۹ ).افزایش نرخ ارز از یک طرف باعث افزایش هزینه واردات مواد اولیه ،کالاهای واسطه ای و سرمایه‌ای می‌گردد که سودآوری واحدهای تولیدی و صنعتی را کاهش می‌دهد و از جانب دیگر بالارفتن نرخ ارز باعث تورم و کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدی شده که باز تاثیر منفی بر فعالیت اقتصادی دارد.

 

تراز خارجی^[۱۲]

 

تراز خارجی به معنای برابری دریافتی های ارزی و پرداختی ها با کشورهای خارجی است. شریطی که ارزش کالاهای صادراتی برابر ارزش کالاهای وارداتی باشد(فرهنگ ، ۱۳۶۹ ). کسری تراز خارجی که دلالت بر وخامت اقتصادی دارد تاثیر منفی بر ارزش سهام گذارده و باعث سقوط بازار سهام می‌گردد .

 

تورم^[۱۳]

 

تورم در لغت به معنای ورم کردن ، آماس کردن و افزایش بی تناسب مقدار پول است(فرهنگ معین ).

 

نرخ تورم عبارت است از درصد افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک دوره زمانی یا تورم عبارت است از تنزل ارزش پول ملی، نرخ تورم از طریق تغییرات سطح عمومی قیمت ها در یک دوره زمانی (از سال پایه تا سال جاری) محاسبه می‌گردد (عظیمی ،۱۳۸۵ ). بالارفتن شاخص قیمت هااز یک طرف باعث افزایش هزینه های تولیدی شده و سود آوری سرمایه گذاری ها را کاهش می‌دهد و از جانب دیگر مانع حرکت سرمایه ها به سمت بازار بورس و هدایت آن ها بسوی فعالیت های غیر تولیدی می‌گردد که این به رکود این بازار منجر می‌شود .

 

نرخ بهره^[۱۴]

 

نرخ بهره به معنای اجاره پول است یا فرصت از دست دادن پول یا بهای است که در ازاء دادن وام به پول تعلق می‌گیرد، اندازه این متغییر توسط بانک مرکزی تعیین می‌گردد از آنجا که نرخ بهره هزینه سرمایه گذاری است تغییرات آن موجب تغییر در سرمایه گذاری ها می‌گردد(فرهنگ ، ۳۶۹ ). هر اندازه میزان آن بالا باشد سود آوری سرمایه ها در بازار بورس کاهش می یابدو سرمایه ها از این بازار روگردان می‌شوند .

 

درجه پویایی اقتصاد^[۱۵]

 

به وضعیتی از اقتصاد اشاره می‌شود که بازارها از رونق و شکوفایی برخوردار و نرخ رشد اقتصادی در حال افزایش است (عظیمی ، ۱۳۸۵ ).در چنین شرایطی شاخص قیمت ها در بازار سهام افزایش و اسقبال مردم از خرید سهام بیشتر است اما زمانی که اقتصاد از پویایی لازم بر خوردار نیست بورس اوراق بهادار همانند دیکر بخش ها رونق چندانی ندارد.

 

قوانین و مقررات^[۱۶]