(ب)
(الف)

شکل(۲-۱): ساختار شیمیایی ویولت کوواسول (الف) و ۱- هیدروکسی-۴-(پارا-تولوئیدینو) آنتراکینون (ب)
در سال ۱۹۸۰ در ایالت متحده آمریکا، ویولت کوواسول به مقدار بیش از ۱۰^۳×۵/۴ کیلوگرم توسط سایمن و همکارانش تولید شد(سیگمن و همکاران، ۱۹۸۵).
ویولت کوواسول به وسیله کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالای فاز معکوس جفت یون و از طریق دتکتور UV-Vis قابل شناسایی است. کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) و با بهره گرفتن از دتکتور UV-Vis برای اندازه ­گیری رنگ­های آلی در محصولات آرایشی مورد استفاده قرار گرفت. ۱۲۶ رنگ مشخص شد، توسط زمان بازداری آنها در سیستم HPLC با فاز معکوس جفت یون با شستشوی گرادیان و طیف UV-Vis آنها با یک آشکارساز آرایه دیود (DAD) ثبت شد. این روش برای آنالیز ۴۵ نمونه آرایشی، سریع و کارآمد نشان داده است(ویگنر^[۷۲] و همکاران، ۱۹۸۷).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
روشی بر اساس کروماتوگرافی مایع با کارایی بالای فاز معکوس جفت یون(HPLC) با شناسایی در چهار طول موج بین ۴۰۰ و ۶۰۰ نانومتر برای جدایی و شناسایی رایج­ترین رنگ­های سنتزی افزودنی در محصولات آرایشی گزارش داده شده است. کروماتوگرافی بر روی یک ستون C₈ پیوند داده شده با سیلیکای فشرده، با ۶۰ دقیقه تغییر شیب از ۱۰ تا ۹۵% استونیتریل در آب حاوی سدیم پرکلرات ^۲-۱۰ مولار (با pH 3.0) به عنوان فاز متحرک (سرعت جریان ۲٫۵ میلی­لیتر بر دقیقه) انجام شد. حد تشخیص در محدوده ۲۰ تا ۱۰۰ نانوگرم برای همه رنگ­ها بررسی شده است(گاگلیرادی^[۷۳] و همکاران، ۱۹۸۷).
کاربرد ویولت کوواسول در محصولات آرایشی به عنوان Colorant می­باشد(ونینگر^[۷۴] و همکاران، ۲۰۰۰).
به پنج گروه موش نر به منظور سم­شناسی، ویولت کوواسول (خلوص ۸۴%) با دوزهای ۱۰۰، ۲۱۵، ۴۶۴، ۱۰۰۰، ۲۱۵۰ یا ۴۶۴۰ میلی­گرم بر کیلوگرم به عنوان ۱۰% یا ۲۵% وزنی- حجمی در محلول متیل سلولز ۵/۰ درصد تزریق شد. پس از هفت روز مرده­نگاری انجام شد. بیشترین رنگ مدفوع از دو گروهی که بالاترین دوز مصرف در ۲۴ ساعت داشتند، و بیشترین رنگ ادرار برای حیوانات با بالاترین دوز مصرف در ۴ ساعت، مشاهده شد. هر سه گروه این حیوانات که یکی از دوز­های ۴۶۴، ۲۱۵۰ و ۴۶۴۰ میلی­گرم بر کیلوگرم را داشتند، دانه­هایی را در طحال خود ظاهر کردند و در دوز ۴۶۴۰ میلی­گرم بر کیلوگرم جمع­شدگی کلیه نیز مشاهده شد(موسسه آزمایشگاهی هازلتون^[۷۵]، ۱۹۶۲).
به گروهی از سگ­های نر و ماده، ویولت کوواسول با دوز­های ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم تزریق شد. پس از هفت روز برای مرده­نگاری کشته شدند. همه حیوانات تا زمان مطالعه سالم بودند به جز چند لکه در مدفوع آنها مورد خاصی مشاهده نشد(موسسه آزمایشگاهی هازلتون، ۱۹۶۳).
به یک گروه خوکچه هندی از نژاد آلبینو با دوز ۵۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم ویولت کوواسول تزریق شد. بعد از سه هفته برای مرده­نگاری کشته شدند. هیچ یک از حیوانات در طول مطالعه نمردند. نشانه­ های مسمومیت معنادار و یا سوزش یا حساسیت پوستی مشاهده نشد. همچنین نشانه­ های خاصی از التهاب در اجزای آنها، کبد و کلیه مشاهده نشد(شرکت سیانامید آمریکا^[۷۶]، ۱۹۶۶). در این تحقیق رنگ ویولت کوواسول برای اولین بار به عنوان ردیاب در مسائل آب و خاک و آب­های زیرسطحی استفاده شد.
۲-۶ - تحقیقات انجام شده پیرامون رنگ­های خوراکی و رنگ پانسیو ۴-آر
۲-۶-۱- رنگ­های خوراکی
ازآنجا که رنگ محصولات خام کشاورزی و دامی در اثر فرآیندهای تولید غذا و روند نگهداری ممکن است تغییر کند یا از بین برود، متخصصان در تولید محصولات مختلف، انواع رنگ­ها را به کار می­برند. اﻓﺰودﻧﯽﻫﺎ ﯾﺎ ﭼﺎﺷﻨﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﮐـﺮدن، ﺧﻮش ﻃﻌﻢ ﮐﺮدن، ﺷﮑﻞ­دادن و ﺧـﻮش رﻧـﮓ ﮐـﺮدن ﺑـﻪ ﻏـﺬاﻫﺎ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )هینتون^[۷۷]، ۲۰۰۰). رﻧﮓﻫﺎی ﺧﻮراﮐﯽ ﮔﺮوﻫﯽ از اﻓﺰودﻧﯽﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﯾﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ و ﺗﺄﺛﯿﺮ­ﮔﺬار در ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻇﺎﻫﺮی و ﺑﺎزار ﭘﺴﻨﺪی ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ محسوب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﻬﺖ زﯾﺒﺎ ﻧﻤﻮدن، ﯾﮏ ﺷـﮑﻞ ﮐـﺮدن و ﮔـﺎﻫﯽ ﻣﺨﻔــﯽ ﮐــﺮدن و ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺟﻠﻮه دادن ﻋﯿﻮب و تقلب در ﻓﺮاوردهﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﯽروﻧﺪ (حسینی^[۷۸] و همکاران، ۲۰۰۹). رﻧﮓ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮش رﻧﮓ ﺗﺮ ﮐﺮدن ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽ­ﺷﻮد، ﺑﻠﮑﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری از اﻗﻼم ﻏﺬاﯾﯽ از ﻧﻈﺮ ﺳﻼﻣﺘﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑـﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﺼﺮف رﻧﮓ در ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ روز ﺑﻪ روز رو ﺑـﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ. محققان از ۳۰ سال پیش تاکنون مشغول بررسی اثر رنگ های غذایی صنعتی بر سلامت افراد هستند و نتیجه این تحقیقات همیشه ضد و نقیض بوده است اما سازمان غذا و دارویی آمریکا، به محض اثبات اثر مخرب هریک از این مواد بر ارگان­های مختلف بدن، آن­ها را از فهرست افزودنی­های مجاز خوراکی حذف می­ کند. سرطان زایی، حساسیت زایی، التهاب پوست و استفراغ در اثر مصرف این رنگ­ها گزارش شده و مورد بررسی قرارگرفته­اند (پراتیما و سودرشان^[۷۹]، ۲۰۰۸).
۲-۶-۱-۱- انواع رنگ­های خوراکی
رنگ های خوراکی به سه دسته ی طبیعی، مشابه طبیعی یا سینتتیک (مصنوعی) تقسیم می شوند :
۲-۶-۱-۱-۱- رنگ­های طبیعی^[۸۰]
این رنگ­ها مستقیما از گیاهان و رنگ دانه­ی بدن جانوران به دست آمده و در طبیعت به وفور یافت می­شوند. دارای سه منشأ گیاهی، حیوانی و معدنی می­باشند که به برخی از آن­ها در پایین اشاره شده است:
الف) کاروتنوئیدها^[۸۱]
یک خانواده از رنگ‌ دانه‌های زرد و نارنجی هستند که در بیشتر ارگانیسم‌های فوتوسنتز کننده یافت می‌شوند. بیش از ۲۰۰ کاروتنوئید بطور طبیعی شناخته شده‌اند، اما تنها تعداد محدود به طور تجاری در دسترس هستند، که شامل بتا- کاروتن^[۸۲] و کانتاگزانتین^[۸۳] می‌باشد. دو گروه بزرگتر در این خانواده کاروتن‌ها (نارنجی یا قرمز-نارنجی) و گزانتوفیل ها (زرد) هستند. در واقع گزانتوفیل‌ها، کاروتن‌های اکسیژنه شده‌اند و گروهی از گزانتوفیل ها عبارتند از لوتئین^[۸۴]، کانتاگزانتین، زی گزانتین^[۸۵] و شناخته­ترین منبع کاروتن^[۸۶] هویج است (بسری^[۸۷] و همکاران،۲۰۱۰).
ب) کلروفیل^[۸۸]
کلروفیل یکی از بزرگترین رنگزارهایی است که گیاه برای دریافت انرژی نور خورشیدی از آن استفاده می‌شود. یک مولکول کلروفیل تشکیل شده است از یک سر پورفیرینی (چهار حلقه پیرون در برگیرنده نیتروژن در یک آرایش حلقه مانند در اطراف یون منیزیم) و یک دم هیدروکربنی طولانی، دم هیدروکربنی محلول در چربی است. این رنگ از منابع طبیعی (اسفناج، یونجه و ذرت) استخراج می‌شود و به طور گسترده در جوهرهای رنگی، رزین‌ها، صابون‌ها، واکس‌ها، چربی‌های خوردنی، وسایل آرایشی، روغن‌های مالشی، محلول‌های ضدعفونی کننده و عطر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پ)لیکوپن^[۸۹]
این رنگ دانه جزو دسته­ی کاروتنوئیدها و از خانواده­ی کاروتن­ها است. به عنوان یک پیشرو در بیوسنتز در کنار بتاکاروتن است. طیف رنگی آن قرمز است. شناخته­ترین منابع آن گوجه فرنگی، هندوانه، پاپایا^[۹۰]و گوآوا^[۹۱] می­باشد. در اتحادیه­ی اروپا و ایالات متحده­ی آمریکا به عنوان یک رنگ ماده­ غذایی مجاز شناخته شده است.
ت)بیکسین^[۹۲]
این ماده از پوشش دانه­ی آناتو^[۹۳] که در مناطق گرمسیری می­روید به دست می ­آید و به رنگ پرتقالی می­باشد. بیکسین در حالت طبیعی خود در چربی نامحلول است. اما در جریان استخراج آن در اثر حرارتی که روی آن اعمال می­گردد، در ساختار مولکولی آن تغییر به وجود می ­آید که در نتیجه به صورت محلول در روغن با غلظتی حدود ۵-۳ درصد به بازار عرضه می­گردد. از بیکسین با pH خنثی برای طمع­دار کردن شیر و رنگ در نوشابه­ها استفاده می­ شود.
ث)گاردینا^[۹۴] (یاسمن)
از میوه­ی خشک درختچه­ای به نام گاردینا – جاسمی نوئیدس^[۹۵] که بومی جنوب شرقی آسیا رشد و نمو می­ کند، استخراج می­ شود. میوه­ی آن حاوی کروسین^[۹۶] می­باشد و دارای کاروتنوئیدها زرد و محلول در آب است. در اصل همان رنگ دانه­ای است که در زعفران وجود دارد. اما می­توان آن را از زغفران تشخیص داد. برای رنگ کردن ماهی­های سفید دودی مطلوب می­باشد. یاسمن آبی، سبز، زرد و قرمز به صورت تجاری در دسترس است. هیچ یک از رنگ­های مصنوعی یاسمن در اروپا و آمریکا مجاز به استفاده نیست.
ج)بتانین^[۹۷] (چغندر قرمز) ^[۹۸]
دارای ماده­ رنگ کننده­ بتالائین^[۹۹] است، از ریشه­ چغندر استخراج می­ شود. بتالائین متشکل از دو رنگدانه قرمز ارغوانی و زرد رنگ هستند که هر دو در آب محلول­اند. در اروپا و آمریکا رنگی مجاز است.
چ)کارامل^[۱۰۰]
محصولی رنگی که از حرارت دادن شکر در بالای نقطه ذوب آن بدست می ­آید. در نوشابه­های الکلی، صنایع قنادی، فرآورده ­های شیر، بستنی و شوری و ترشی بکار می­رود.
ح)آنتوسیائین ها^[۱۰۱]
یکی از مهم­ترین گروه ­های رنگ­های طبیعی محلول در آب است. این رنگ­ها عامل جذابیت رنگ­ها­ی قرمز، ارغوانی و آبی بسیاری از گل­ها و میوه­ ها و سبزیجات است. آنتوسیائین ها معرف­های طبیعی هستند که در محیط­های اسیدی قرمز بوده ولی به محض تغییر pH به تدریج آبی می­شوند. کاربرد آن­ها در نوشابه­های الکلی و فرآورده ­های حاولی ژلاتین و صنایع قنادی می­باشد.
خ) کورومین (زرد چوبه)^[۱۰۲]
زرد چوبه از ساقه­های زیر­زمینی گیاه کورکومالونگا^[۱۰۳] به دست می ­آید که پودر زرد رنگی با بوی مخصوص و تند که ماده رنگی آن کورکومین است.
د) کارتاموس^[۱۰۴] (گلرنگ)
از گیاه کارتاموس تنکتوریوس^[۱۰۵] به دست می ­آید که شامل دو ماده رنگین می­باشد که یکی به رنگ زرد و دیگری به رنگ زرد پرتقالی می­باشد.
ذ)روبیا^[۱۰۶] (روناس)
روناس از ساقه زمینی گیاه روبیاتینکتوروم^[۱۰۷] به دست می ­آید. ماده رنگی آن به مقدار بیشتر آلیزارین^[۱۰۸] و به مقدار کمتر پورپورین^[۱۰۹] است. روناس تولید رنگ قرمز مایل به زرد می­ کند.