شکل ۴- ۲۲- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
چم پولیور و مرین در سال ۱۹۹۶ گزارش نمودند که تنش خشکی ممکن است عملکرد را تا ۵۰ درصد کاهش دهد که کاهش مذکور ناشی از سقط جنین و کاهش غلاف در بوته می‌باشد. فتحی و قلی زاده در سال ۱۳۹۰ در پژوهشی کاهش ۳۰ درصدی عملکرد دانه کلزا را در اثر تنش خشکی گزارش کردند. دین و همکاران نیز در سال ۲۰۱۱ و شعبانی و همکاران در سال ۱۳۸۹ اثر معنی‌دار تنش خشکی در مرحله گلدهی بر عملکرد کلزا در سطح ۱ درصد را تأیید کردند.
شکل ۴-۲۳- اثر رقم بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
سالیسیلیک اسید به‌عنوان فاکتور فرعی فرعی مورد آزمایش در این پژوهش، تأثیر معنی‌داری در سطح احتمال ۱ درصد بر روی عملکرد دانه نشان داد (جدول ۴-۵). بین تیمارهای سالیسیلیک اسید تیمار شاهد با۱/۴۸۶ گرم در متر مربع کمترین و تیمار ۵/۱ میلی مولار با ۴/۵۳۷ گرم در متر مربع بیشترین میزان عملکرد دانه را تولید کردند (شکل ۴-۲۴). اثر متقابل تنش خشکی و سالیسیلیک اسید نیز برای این صفت معنی‌دار شد (جدول ۴-۵) بدین صورت که نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب تیمار ۱ میلی مولار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرده و پس از آن با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید در تیمار های ۵/۱ و ۲ میلی مولار عملکرد دانه کاهش معنی داری داشته است ولی در شرایط تنش خشکی همگام با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید عملکرد نیز افزایش یافت و تیمار ۲ میلی مولار بیشترین عملکرد دانه را در شرایط تنش خشکی تولید کرد (شکل ۴-۲۵).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۴- ۲۴- اثر تیمارهای سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
مطالعات انجام شده توسط گونس و همکاران در سال ۲۰۰۷ نشان داد که کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید در گیاهان تحت تنش، رشد و میزان محصول را به‌طور معنی‌داری افزایش می‌دهد. کیارستمی و همکاران در پژوهش خود در سال ۱۳۹۰ گزارش کردند که سالیسیلیک اسید باعث بهبود رشد و افزایش محصول کلزا تحت شرایط تنش شوری شده است.
ازمن و همکاران در ۲۰۰۳ اظهار داشتند که کاربرد برون‌زای تنظیم‌کننده‌های رشد باعث بهبود رشد و افزایش عملکرد در اکثر گیاهان زراعی می‌شود. آرفان و همکاران در سال ۲۰۰۶ افزایش محصول گندم را در شرایط تنش در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید گزارش کردند. لازم به ذکر است که در پژوهش حاضر اثر متقابل هر سه فاکتور مورد بررسی نیز بر روی عملکرد دانه در سطح احتمال ۵ درصد معنی‌دار شده است (جدول ۴-۵). شکیروا و همکاران هم در سال ۲۰۰۳ افزایش عملکرد گندم را در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید گزارش کردند. گومز و همکاران در سال ۱۹۹۳ گزارش کردند که سالیسیلیک اسید عملکرد اقتصادی گندم را تحت شرایط تنش خشکی افزایش داده است. بالجانی و شکاری در سال ۱۳۹۱ در پژوهشی گزارش کردند که پیش تیمار سالیسیلیک اسید عملکرد دانه گلرنگ را تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل افزایش داده است. آن‌ ها همچنین گزارش کردند که علت افزایش عملکرد در گیاه در اثر کاربرد سالیسیلیک اسید به دلیل افزایش توسعه سطح برگ در گیاهان پیش تیمار شده می‌باشد.
شکل ۴-۲۵- اثر متقابل تنش خشکی و سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که هر دو رقم پاسخ تقریبا مشابهی به سالیسیلیک اسید هم در شرایط آبیاری مطلوب و هم در شرایط تنش خشکی داشته اند. در شرایط آبیاری مطلوب، در رقم ساری گل بیشترین عملکرد را تیمار ۱ میلی مولار سالیسیلیک اسید تولید کرده است (۹/۶۴۳ گرم در متر مربع) و در رقم RGS تیمار ۵/۱ میلی مولار بیشترین عملکرد (۹/۶۹۳ گرم در متر مربع) را تولید کرده است که با میزان عملکرد تولیدی در تیمار ۱ میلی مولار (۷/۶۵۱ گرم در متر مربع) تفاوت معنی داری نداشته است (شکل ۴-۲۶). پس می توان گفت که هر دو رقم پاسخ مشابهی به سالیسیلیک اسید در شرایط آبیاری مطلوب داشته اند.
شکل۴-۲۶- اثر متقابل رقم و سالیسلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا در شرایط آبیاری مطلوب. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
در شرایط تنش خشکی نیز هر دو رقم پاسخ مشابهی به سالیسیلیک اسید داشته‌اند به‌گونه‌ای که در هر دو رقم در شرایط تنش خشکی با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید میزان عملکرد نیز افزایش یافت و در تیمار ۲ میلی مولار به حداکثر میزان خود رسید (شکل ۴-۲۷). ولی به‌طور کلی رقم RGS هم در شرایط آبیاری مطلوب و هم در شرایط تنش خشکی نسبت به رقم ساری گل عملکرد بالاتری را تولید کرد پس می‌توان به‌عنوان رقم برتر از بین دو رقم استفاده شده معرفی گردد.
شکل۴-۲۷- اثر متقابل رقم و سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه کلزا در شرایط تنش خشکی انتهای فصل. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.

۴-۹- عملکرد بیولوژیک:

نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که هر سه فاکتور مورد بررسی (تنش خشکی، رقم و سالیسیلیک اسید) بر عملکرد بیولوژیک اثر معنی‌داری اعمال کرده‌اند (جدول ۴-۷). مقایسه میانگین نشان داد که تنش خشکی در مرحله گلدهی باعث کاهش ۳۵ درصدی عملکرد بیولوژیک شده است و عملکرد بیولوژیک را از ۵/۲۲۲۴ گرم در متر مربع در تیمار آبیاری مطلوب به ۲/۱۳۲۳ گرم در متر مربع در شرایط تنش کاهش داد (شکل ۴-۲۸). سید احمدی و همکاران نیز در سال ۱۳۹۰ در پژوهشی کاهش معنی‌دار عملکرد بیولوژیک را در اثر تنش خشکی انتهای فصل در گیاه کلزا را گزارش کرده‌اند. جنسن و همکاران در سال ۱۹۹۶ در گزارشی بیان کردند که عملکرد بیولوژیک در کلزا در شرایط تنش خشکی در مرحله گلدهی نسبت به تیمار آبیاری کاهش معنی‌داری داشته است.
شکل۴-۲۸- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیک کلزا. ستون های با حروف مشابه بر اساس آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد تفاوت معنی‌داری ندارند.
جدول ۴- ۷: جدول تجزیه واریانس صفات گیاهی دو رقم کلزا در رژیم‌های مختلف آبیاری و غلظت‌های متفاوت سالیسیلیک اسید.