رسانه‌ها دربردارنده پیام‌های ایدئولوژیکی و ارزشی هستند: پیام‌های رسانه‌ای تا اندازه زیادی تبلیغاتی بوده و ارزش ها و باورهای اساسی معینی را بصورت مداوم، ساخته و یا منتقل می‌کنند. روند کلی رسانه‌ها، تصریحاً یا تلویحاً پیام‌های ایدئولوژیکی؛ مثل روح مصرف‌گرایی، نقش زنان و وطن‌پرستی بی‌ چون و چرا را منتقل می‌کند.
رسانه‌ها بار سیاسی و اجتماعی دارند: رسانه‌ها بر مسائل سیاسی و تغییرات اجتماعی تأثیر زیادی دارند و در پس نقاب آزادی‌گرایی، منافع سیاسی اجتماعی دولت های صاحب سلطه را تأمین می‌نمایند.
هر رسانه شکل زیباشناختی خاصی دارد: اصل سواد رسانه‌ای ما را قادر به درک ویژگی‌ها و مشخصات منحصر به فرد هر رسانه می‌کند. به این ترتیب می‌توانیم نحوه ارتباط شکل و محتوا را جستجو و درک کرده و علاوه‌بر درک مفهومی پیام رسانه، نحوۀ گفتن و بیان رسانه را نیز دریابیم.»( قاسمی۱۳۶۸: ۹۳- ۹۰وکانسیداین،۱۳۷۹: ۱۳-۱۰).
در واقع رسانه های جمعی آن طور که می خواهند از مسائل زندگی و دنیا پیام هایی را برای مخاطبان خود تولید می کنند، بر اساس این پیام ها و تولیدات مخاطبان دنیای خود را می سازند. در واقع مخاطب با توجه به پیام هایی که رسانه جمعی تولید می کنند، برنامه های خود را انتخاب می کنند، و بر اساس این امر رسانه های جمعی به پالایش مخاطب خود می پردازند. همچنین این تولیدات و پیام ها در بردارنده بینش و نگرشی است که بر ساختار رسانه حاکم است، و این نگرش و چشم انداز از طریق پیام ها و برنامه های خاص به مخاطب آموزش می دهد، و به نوعی این فرایند با کارکرد اقناع و ترغیب رسانه های جمعی همراه است. با توجه به چنین اصولی می توان پیوند تنگاتنگی بین ساختار رسانه جمعی و حاکمیت برقرار کرد؛ که رهبران و کارگزاران رسانه ای از این بینش حاکم برای تولیدات سواد رسانه ای استفاده می کنند، این بینش و نگرش شکل زیبا شناختی معناداری را به مخاطبان القاء می کند، که بر ساختار رسانه حاکم است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۸ سطوح سواد رسانه ای:

سواد رسانه‌ای قدرت درک نحوه کارکرد رسانه‌ها و معنی سازی در آنهاست. سواد رسانه‌ای را می‌توان دسترسی، تجزیه و تحلیل و تولید ارتباط در شکل های گوناگون رسانه‌ای و مصرف انتقادی محتوا دانست مهمترین سطوح سواد رسانه ای عبارتند از:
الف) ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه ای و یا به عبارت بهتر، تعیین میزان و نحوه مصرف غذای رسانه ای از منابع رسانه ای گوناگون.
ب) آموزش مهارت های مطالعه یا تماشای انتقادی.
ج) تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست. در واقع سواد رسانه ای امروزی تر، به دنبال مقابله با کارکردهای رسانه های بزرگ غالب است که هدف آن ها تأمین هژمونی فرهنگی، تعمیم فلسفه سیاسی و حفظ قدرت هایی است که خود این رسانه ها محصول آن ها هستند» ( شکرخواه : ۲۹ و ۳۰)
به نظر می‌رسد که سواد رسانه‌ای به عنوان دافعه این فضا و در ستیز با گفتمان غالب رسانه‌های بزرگ در شرایط اشباع رسانه‌ای، در اینترنت نسبت به سایر رسانه‌ها سریع‌تر رشد کرده و به نوعی می‌توان آن را نوه دیجیتال نقد رسانه‌ای کلاسیک به حساب آورد.البته تسلط به یک زبان خارجی، مهارت استفاده از کامپیوتر و مهارت های استفاده از فضای سایبرنتیک می‌توانند هم به بهره‌وری مناسب‌تر از مباحث سواد‌ رسانه‌ای در اینترنت منجر شوند و هم به طور کلی خودشان جزو مهارت های سوادرسانه‌ای به شمار می‌آیند. از آن‌جا که بدون سواد رسانه‌ای، نمی‌توان گزینش های صحیح از پیام های رسانه‌ای داشت، به گمان من نهادهای آموزشی، مدنی و انتشاراتی باید به این امر کمک کنند.
نهادهای آموزشی مثل آموزش و پرورش، دانشکده‌ها و آموزشگاه های مختلف می‌توانند مفهوم سواد رسانه‌ای را در کتب درسی ارائه کنند و نهادهای انتشاراتی هم می‌توانند مفاهیم ساده شده‌ای از این بحثها را در دستور کار خود قرار دهند. نهادهای مدنی و صنفی که هر یک جمعی تخصصی را نمایندگی می‌کنند نیز می‌توانند اعضای خود را تحت آموزش مستمر در زمینه سواد رسانه‌ای قرار دهند. به عنوان نمونه روزنامه‌نگاری که از راه تجربی این حرفه را آموخته با روزنامه‌نگاری که آموزش آکادمیک را نیز به این تجربه اضافه کرده، از جنبه سواد رسانه‌ای و مقهور‌سازی مخاطب، تفاوت های عمده‌ای با یکدیگر دارند.
پس بین فردی که مسلح به مطالعات سواد رسانه‌ای است با فردی که بهره‌ای از سواد رسانه‌ای نبرده، تفاوت زیادی وجود دارد به نظر دکتر شکرخواه. «سواد رسانه‌ای همچنین کمک می‌کند تا قضاوتهای صحیح‌تری از محیط پیرامون خود داشته باشیم.پارامترهایی که سواد رسانه‌ای در اختیار می‌گذارد باعث می‌شود تا درک عمیق‌تری از آنچه می‌بینیم، می‌شنویم و می‌خوانیم داشته باشیم. به‌طوری‌که افراد بی‌بهره از سوادرسانه‌ای را می‌توان طعمه‌های اصلی در فضاهای رسانه‌ای به شمار آورد. یکی دیگر از اهداف سواد رسانه‌ای نشان دادن اضافه بار اطلاعاتی است. در شرایط اشباع رسانه‌ای و در فضای موجود افراد در معرض حجم بالایی از اطلاعاتی هستند که به هیچ وجه به برخی از آنها نیازی ندارند. به عنوان مثال امروزه بسیاری از نوجوانان مارک ها و علائم تجاری جهان را به خوبی می‌شناسند، اما این اطلاعات در هیچ زمینه‌ای به کار آنها نمی‌آید؛ نه قدرت خرید دارند و نه قدرت مصرف ولی چون در معرض آگهی های پیاپی قرار دارند، در این زمینه اطلاعات دارند. پس باید از پیام ها و اطلاعات اطرافمان براساس نیازهایمان استفاده کنیم تا دچار سردرگمی نشویم. سوادرسانه‌ای این امکان را هم در اختیار می‌گذارد.»( www.tebyan.net)

۲-۱-۹ اهداف سواد رسانه ای:

به نظر دکتر شکرخواه، هدف اصلی سواد رسانه ای می تواند این باشد که براساس آن بتوان به نوعی شناخت از محصول نهایی یک رسانه از این جنبه رسید که آیا بین محتوای یک رسانه به مثابه یک محصول نهایی با عدالت اجتماعی رابطه ای وجود دارد یا خیر.بدین ترتیب، اگر زمانی به نقطه ای از تعارض با یک رسانه برسیم، سواد رسانه ای می تواند مانع قطع ارتباطی با رسانه شود و ارتباط با رسانه های متفاوت و تبدیل رابطه یکسویه و انفعالی به رابطه فعال تر را توصیه کند. اصلی ترین هدف سواد رسانه ای این است که نوعی استفاده مبتنی براگاهی و فایده مندی از سپهر اطلاعاتی اطراف داشته باشیم و اضافه بار اطلاعاتی را در شرایط اشباع رسانه ای تشخیص دهیم.(شکرخواه، ۱۳۸۵: ۲۹ به نقل از ایرانپور)
کارشناسان مهم ترین هدف سواد رسانه ای را رشد و گسترش تفکر انتقادی و دادن قدرت کنترل به افراد در استفاده از برنامه های رسانه، فهم و تفسیر صحیح پیام های رسانه ای، تجزیه و تحلیل آن ها و آماده سازی افراد برای زندگی در جوامع دموکراتیک و کمترین توجه سواد رسانه ای را یادگیری در باره تاریخ رسانه می دانند.(Fedorov.2003:17) نظام رسانه ای دارای ساسله مراتب است و اجزای آن قابلیت تعقیب و شناسایی دارد. همچنین، هر رسانه ای دارای محصول نهایی است؛ یعنی مانند یک کارخانه تمام اجزای آن اعم از زیر ساخت ها، نرم افزارها، نیروهای انسانی و غیره دست به دست هم می دهند تا یک تولید و محصول نهایی را با اهداف از پیش تعیین شده، تحویل مصرف کننده دهند. محصول نهایی یک رسانه می تواند در خدمت تثبیت یک طبقه یا در خدمت قدرت حاکمه باشد؛ طبقه و قدرتی که رهایی بخش و آزادی بخش نیست. بنابراین، محصول نهایی رسانه ای نمی تواند در خدمت عدالت اجتماعی قرار گیرد، بلکه در خدمت نیروهایی است که درصدد کمرنگ کردن عدالت اجتماعی هستند. به بیان دیگر(به واسطه سواد رسانه ای) می توان پرسید که ایا آگاهی و اطلاعاتی که از رسانه ها به دست می اوریم، صلاح اجتماع را دارد یا اینکه صرفا در خدمت یک طبقه است. بنابراین، هدف سواد رسانه ای این است که به مردم کمک کند تا به جای انکه مصرف کنندگانی فرهیخته باشند، شهروندانی فرهیخته شوند. سواد رسانه ای، به دنبال راهی به سوی گسترش مردم سالاری در جامعه است که مفهوم مردم سالاری در آن جامعه به طور مبسوط، تعریف و نوشته شده باشد. به طور خلاصه سواد رسانه ای چیزی بیش از تجربه و تحلیل صرف پیام هاست: یعنی شناخت و درک چرایی پیام های خاص، برای درک اهمیت رسانه های کنونی، باید فلسفه تولید هر پیام، شرایط و محدودیت های حاکم بر انها و حتی سازنده هر کدام از پیام ها را بشناسیم. اما اهداف رسانه های جمعی و بویژه رسنه های تله ماتیک که زیر ساخت های گسترده تر ماهواره ای و شبکه های رایانه ای را برای مخاطبان خود دسترس پذیر کرده اند، همیشه شفاف و روشن نیست!
در واقع کانال های ارتباط جمعی، دو جنبه متفاوت دارند. آن ها یک ورودی متغیر دارند که بدین وسیله حتی فرایند تصمیم گیری سیاست خارجی را تحت نفوذ قرار می دهند و همزمان به محیط رسانه به مثابه یک خروجی، خدمات رسانی می کنند. یک “وسیله پخش"، از این نظر سخنگوی کار دولت هاست که رهبران را وادار می سازد تا تصمیماتشان را در آن بازگو کنند. شاید به همین دلیل است که سواد رسانه ای، در تحلیل نقش های رسانه، اهمیتی دو چندان می یابد؛ زیرا این تاثیرات دوگانه و همزمان عمدتا از برجسته سازی و شکل گیری دیدگاه های سیاسی در رسانه ها ناشی می شوند که د درک ان ها برای مخاطبی که به سواد رسانه ای مجهز نیست، ناممکن به نظر می رسد. همچنین، در شرایط اشباع رسانه ای، برای مثال زمانی که در بزرگراه های اطلاعاتی حرکت می کنیم، سواد رسانه ای می تواند به ما بگوید چه مقدار از وقتمان را در چه سایت هایی_ اعم شناخته شده و نا شناخته_ و چه مقدار از آن را به فرض در چت روم ها بگذرانیم. بنابراین می توان گفت، هدف سواد رسانه ای تنظیم یک رابطه منطقی و مبتنی بر هزینه_ فایده است: در برابر رسانه ها چه چیزهایی را از دست می دهیم و چه چیزهایی را به دست می آوریم و به عبارت بهتر؛ در مقابل زمان و هزینه ای که صرف می کنیم، چه منافعی در نهایت به دست می آوریم. شاید بتوان گفت، اصلی ترین هدف سواد رسانه ای این است که نوعی استفاده آگاهانه و مبتنی بر فایده مندی از سپهر اطلاعاتی اطراف داشته باشیم. درست مثل غذذایی که مراقب کلسترول، ویتامین و مواد دیگر موجود در آن ها هستیم، در فضای رسانه ای هم باید دانست چه مقدار باید در معرض رسانه های مختلف اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری بود و چه چیزهایی از آنها فرا گرفت. (پاتر، جیمز، ۲۰۰۵: ۲۸-۲۵)
هدف اصلی سواد رسانه ای این است که به ما قدرت کنترل بیشتری نسبت به تعابیر پیام ها می بخشد. واقعیت این است که همه پیام های رسانه ای، تعابیر و تفاسیر مختلفی دارند. روزنامه نگاران به ما تعابیر خودشان را از این که چه چیزی و چه کسی مهم است، ارائه می دهند، برنامه سازان برنامه های سرگرمی نیز تعابیر خود را از مفاهیمی چون انسانیت، آشتی، جنگ و خوشبختی نشان می دهند. صاحبان آگهی نیز سعی می کنند ما را متقاعد سازند که مشکلاتی داریم و این که کالاهای آنها است که می تواند ما را در غلبه بر این مشکل یاری کند(نصیری،۱۳۸۸: ۲۸). البته ما نیز به عنوان مخاطب می توانیم تعابیر خودمان را از این پیام ها داشته باشیم. چه ما آگاهی لازم را کسب کنیم یا نه، فرایند تاثیر رسانه ها ادامه دارد. زمانی که ما بتوانیم کنترل بیشتری نسبت به رسانه ها و تعابیر آنها داشته باشیم، می توانیم به تاثیرات مثبت ناشی از آنها قوت بخشیده و از تاثیرات منفی آنها بکاهیم.
به عبارتی سواد رسانه ای پاسخی ضروری، غیر قابل اجتناب و واقع نگر نسبت به محیط الکترونیکی پیچیده و دائما در حال تغییر و تحول اطراف ما است. با وجودی که سواد رسانه ای پرسش های انتقادی را در خصوص تاثیرات رسانه ها مطرح می سازد، اما باید گفت که این فرایند یک جنبش ضد رسانه ای نیست. بلکه هدف اصلی آن این است که از طریق مهارت هایش به همه افراد به ویژه کودکان و نوجوانان که در برابر محیط خشونت بار رسانه ای عصر حاضر بسیار آسیب پذیر هستند کمک کند تا در خصوص انواع رسانه ها حالتی کار آمد، دقیق و با سواد پیدا کنند به طوری که بتوانند کنترل تعبیر آنچه را که می خوانند، می شنوند و می بینند در دست گیرند نه این بگذارند این تعبیر، کنترل آنها را در اختیار گیرد.(ببران، ۱۳۸۲:۱۱)
در هر حال هر چه مخاطب آگاه تر باشد، امکان تاثیر پذیری کورکورانه او از رسانه کاهش بیشتری می یابد. سواد رسانه ای مبحث جذابی در ارتباطات است که می کوشد خواندن سطرهای نانوشته رسانه های نوشتاری، تماشای پلان های به نمایش در نیامده و یا شنیده صداهای پخش نشده از رسانه های الکترونیک را به مخاطبان بیاموزد. سواد رسانه ای قدرت درک نحوه کار رسانه و معنی سازی در آنها است. این که چگونه سازماندهی می شوند و چگونه از آنها استفاده می شود. به عنوان مثال، مخاطبی که دارای سواد رسانه ای است، از اهداف و میثاق های رسانه های مختلف خبر دارد و از آنها به طرزی آگاهانه ( و نه انفعالی) استفاده می کند. به فرض او از نقش صدا، موسیقی و سایر جلوه های ویژه برای القای فضا و معنی در تلویزیون و سینما با خبر است و می داند که چرا و چه طور یک پیام واحد در تلویزیون، سینما، روزنامه ها، مجلات، رادیو، ویدئو، تابلوهای بزرگ تبلیغاتی( بیلبورد) یا بازی های رایانه ای می تواند تاثیرات متفاوتی از خود به جا بگذارد.( نصیری،۱۳۸۳: ۳۰)
علاوه بر اهدافی که برای سواد رسانه ای در بالا بیان شد می توان اهداف سواد رسانه ای را از دیدگاه جیمز پاتر نیز عنوان کرد: هدف سواد رسانه ای دادن قدرت کنترل برنامه های رسانه به افراد است. تک تک افراد به خودی خود تاثیر زیادی بر تغییر روش رسانه های جمعی در ساخت پیام هایشان ندارند. تک تک افراد هرگز نمی توانند بر آن چه به علوم عرضه می شود کنترل زیادی داشته باشند، اما می توانند اعمال کنترل به روش برنامه ریزی ذهن خود را بیاموزند. بنابراین هدف سواد رسانه ای این است که به مردم نشان دهد چگونه کنترل را از رسانه ها به خود معطوف کنند. اولین گام در تغییر کنترل رسانه ها به شخص این است که دریابند چگونه رسانه ها آنان را برنامه ریزی می کنند. برنامه سازی رسانه ای دائما در قالب چرخه ای دو مرحله ای که مدام تکرار می شود، انجام می گیرد. یکی از مراحل چرخه مذکور محدود کردن انتخاب ها است و مرحله دوم تحکیم تجربه است. (پاتر، ۲۰۰۵:۲۲)
محدود کردن انتخاب ها رسانه ها چنان برای ما برنامه ریزی می کنند که باور کنیم که انتخابهای زیادی پیش رو داریم. اما می دانیم که گستره این انتخابها بسیار محدود است. با آن که ظاهرا تفاوت هایی میان انتخابهای پیام ها وجود دارد، این تفاوت ها در مقایسه با شباهتها بی اهمیت است. رسانه ها چنان برنامه ریزی می کنند که فکر می کنیم حق انتخاب داریم حال آنکه در واقع دایره انتخابمان به شدت محدود است. اگر در گستره بالقوه علایق مخاطبان تعادلی در انتخاب وجود داشت این محدود سازی انتخاب کم خطرتر می شد. اما دست اندرکاران حرفه رسانه، این محدودیتها را می سازند تا به اهداف اقتصادی خود دست یابند. یعنی آنها تنها خدماتی را فراهم می کنند که بیشترین درآمد را ایجاد می کند و در عین حال هزینه هایشان را تا حد ممکن پایین نگه می دارد.( پاتر، ۲۰۰۵:۲۲)
تحکیم تجربه الگوهایی که انسان بر اساس آنها در معرض رسانه ها قرار می گیرد به تدریج در جریان تجارب گذشته وی با رسانه برنامه ریزی می شود. تا وقتی که تجارب مذکور رضایت بخش و عاری از احساس منفی، شکست یا نفرت بوده باشند، قرار گیری در معرض رسانه ها تقویت می شود. آدمی دائم به همان نوع پیام ها رجوع می کند که مطمئن است باز هم تجارب رضایت بخشی مشابه تجارب گذشته اش خواهد داشت. به راحتی می شود به وضعیت غیر ارادی لغزید و به اطمینان رسید که انتخاب های از پیش تعیین شده، انتخاب هایی قابل قبول هستند. با گذشت زمان عادات قوی تر و آزمودن چیزهای تازه بسیار دشوارتر می شود.( پاتر، ۲۰۰۵: ۲۳)

۲-۱-۱۰ مراحل کسب سواد رسانه ای:

تومن (۱۹۹۵) برای کسب سواد رسانه ای کافی به چهار مرحله اساسی اشاره کرده است:
داشتن آگاهی کامل در خصوص استفاده از رسانه ها در این مرحله سواد رسانه ای شامل کسب هوشیاری و حساسیت نسبت به میزان و شرایط مواجهه افراد با انواع پیام های رسانه ای است. فعالیت های مورد نظر در این مرحله عبارتند از: اندازه گیری میزان استفاده افراد از رسانه ها، کشف رضامندی های کسب شده از پیام های رسانه ای و یادگیری راهبردهای لازم برای مدیریت استفاده از رسانه ها.
برخورد منتقدانه با محتوای رسانه ها در این مرحله فرد می آموزد که با پیام های رسانه ای برخورد انتقادی داشته باشد و مهارتهای لازم را برای تماشای منتقدانه کسب کند. تحلیل انتقادی، از طریق کشف لایه های درونی پیام های رسانه ای، مجموعه مهارت ها و توانایی های فرد را برای مفهوم پردازی اطلاعات و پیام های ارائه شده به چالش فرا می خواند. نحوه بازنمایی واقعیت های اجتماعی در رسانه های مختلف می تواند تاثیر زیادی بر شکل گیری مفهوم شهروندی و رفتارهای مدنی داشته باشد. کشف لایه های درونی پیام های رسانه ای و جهت دهی آنها به ادراک مخاطبان، فرد را یاری می دهد تا از اغراض و اهداف پنهان، انگیزه ها، نگرش ها، ساز و کارهای تاثیر گذاری و نحوه استفاده پیام رسان از امکانات و تمهیدات رسانه ای، آگاهی یابد(رضایی بایندر، ۱۳۸۲:۱۳۹). تحلیل زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی محیط رسانه این مرحله در برگیرنده کسب دانش کافی درباره زمینه های تاریخی،اقتصادی و سیاسی رسانه ها و منافع و علایق آنها در این حوزه هاست. بی تردید رسانه های مختلف، اهداف، سیاست ها و برنامه های خود را بر حسب منافع و اولویت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و بویژه اقتصادی تدوین و اجرا می کنند. این مسئله در حوزه رفتارهای مدنی و ارزش های سیاسی مانند دموکراسی اهمیت فراوانی پیدا می کند. اگر بینندگان دانش و مهارت کافی برای کشف و پیگیری زمینه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پیام های رسانه ای داشته باشند، به گونه ای فعال آنها را پردازش کرده و از پذیرنده منفعل به گزینش گر فعال تبدیل می شوند.
جانبداری از رسانه و استفاده از آن برای تغییرات اجتماعی این مرحله از سواد رسانه ای شامل مشارکت فعال افراد در بسیج افکار عمومی برای تدوین سیاست ها و خط مشی های کلی اصلاح رسانه ها و استفاده از راهبردهای رسانه ای ویزه برای تاثیر گذاری بر مسائل و مشکلات اجتماعی است. در این مرحله فرد به حدی از مهارت می رسد که می تواند در سیاست گذاری های رسانه ای فعالانه شرکت جوید. یکی از نمونه های شاخص در این گستره، اقدام دو هزار و پانصد نفر از معلمان و دانش آموزان دبیرستان ها و کالج های ماساچوست در استفاده از ظرفیت و توانایی رسانه های گروهی برای مبارزه با مصرف دخانیات بود که در سال ۱۹۹۴ صورت گرفت. این عمل را می توان در حوزه های مختلف فرهنگ شهر نشینی و رفتارهای مدنی نیز به کار بست(همان منبع: ۱۴۰).

۲-۱-۱۱ سواد رسانه ای؛ تفکر انتقادی:

تفکر انتقادی عبارت است از تصمیم گیری عاقلانه مبنی بر این که چه کاری انجام دهیم یا چه باوری داشته باشیم.(نوریس، ۱۹۸۵:۴۰) تعریف دانشگاهی و جامع تر نیز، تفکر انتقادی را چنین تعریف می کند:«فرایند نظام مند ذهنی مربوط به مفهوم آفرینی، کاربرد، تحلیل، ترکیب و ارزیابی فعالانه و ماهرانه اطلاعات جمع آوری شده یا تولید شده از طریق مشاهد، تجربه، تامل، استدلال یا ارتباطات به عنوان راهنمایی برای باور و عمل». همزمان با ورود به قرن ۲۱، سیستم های اطلاعاتی و ارتباطاتی به طور فزاینده ای دچار پیچیدگی و همه جانبه گرایی شده اند. این پیچیدگی ها موجب شده اند تا پیام های تولید شده توسط رسانه ها، مخاطبان خود را در گوشه و کنار جهان دچار نوعی سردرگمی و تردید در انتخاب پیام ها کنند.(بصیریان، ۱۳۸۵:۳۴) به عبارت دیگر، در عصر ارتباطات و فن آوری های اطلاعاتی، تلفیق عمودی سیستم های بین المللی رسانه ای، همگرایی رسانه ها، ارتباطات متقابل فرهنگی، و افزایش خروجی های رسانه ای از مباحثات جدی پیرامون گسترش مهارت های مدیریت و مهارت های اطلاعاتی مطرح شده است. آگاهی یافتن درباره استفاده ها و سوء استفاده های ممکن، مزایا و مشکلات مربوط به رسانه ها می تواند به مخاطبان در تعیین تاثیر پیام های رسانه ای یاری رساند. (همان منبع:۳۵) در واقع در دنیای امروز که رسانه ها یکی از اجزای اصلی جوامع بشری هستند، لذا سواد رسانه ای به معنای تحقیق، تحلیل، آموزش و آگاهی از تاثیرات رسانه ها(رادیو، تلویزیون، فیلم و سینما، موسیقی، نشریات ادواری و اینترنت) بر افراد و جوامع است(کمالی پور،۱۳۸۵:۴۷).
هدف اصلی از آموزش سواد رسانه ای کسب مهارت در مدیریت اطلاعات، شناخت تاثیرات ممکن در استفاده از رسانه ها، افزایش پتانسیل جهت انجام گفتمان دموکراتیک است(بصیریان، ۱۳۸۵:۳۴). همر تاکید می کند که «رسانه ها، روابط اجتماعی را تولید و باز تولید می کنند؛ بنابراین شناخت رسانه ها و داشتن سواد رسانه ای به مخاطبان کمک می کند تا محیط پیرامون خود را رمز گشایی کنند»(همان منبع:۴۶).
می توان گفت، افراد با سواد رسانه ای، در برابر اطلاعات رسانه ای، آسیب پذیری کم تری دارند زیرا پیام هایی را که به منظور تاثیرگذاری بر آنها طراحی و ارسال شده -در سطوح مختلف- مورد شناسایی قرار دهند. با آگاهی یافتن نسبت به چگونگی ایجاد اطلاعات توسط رسانه ها، حتی کودکان نیز قادر خواهند بود خودمختاری بیشتری داشته باشند. به علاوه معلمان و استادانی که مهارت های سواد رسانه ای را کسب می کنند، می توانند به اشاعه دهندگان اطلاعاتی تاثیر گذاری تبدیل شده و فاصله میان برنامه های آموزشی و برنامه های اجتماعی را بردارند تا نهایتا به مصرف کنندگان(مخاطبان) منتقد و تیز بینی با تفکر انتقادی تبدیل شوند
بر این اساس، تفکر انتقادی به عنوان یکی از اجزای اساسی در موضوع سواد رسانه ای مطرح می شود. تفکر انتقادی به تمامی اشکال ارتباطی توجه دارد. براون معتقد است اشکال اولیه ارتباطات چاپی(مثل کتاب)، اشکال گوناگون رسانه های جمعی ارتباطات چاپی(مثل روزنامه و مجله) و ارتباطات تصویری( مثل تصاویر متحرک)، طی سال ها مورد مطالعه و بررسی منتقدانه قرار گرفته تا از این رهگذر شناخت بهتر و کامل تری نسبت به محتوای پیام آنها و چگونگی آفرینش شان فراهم شود(براون، ۱۹۹۱:۵۲).

بخش دوم: سبک زندگی:

۲-۲-۱ تاریخچه سبک و سبک شناسی: “سبک^[۲۰]” در لغت عربی به معنی گداختن و ریختن زر و نقره است و سبیکه پاره نقره گداخته را گویند، ولی ادبای قرن اخیر سبک را به معنی « طرز خاصی از نظم و نثر» استفاده کرده اند و تقریباً آن را در برابر ستیل (style) اروپائیان نهاده اند. ستیل (style) در زبانهای اروپایی از لغت «ستیلوس» یونانی گرفته شده است
(stylus) در یونانی قدیم به “آلتی فلزین یا چوبین یا عاج” گفته می شده که به وسیله آن در زمان های قدیم حروف و کلمات را بر روی الواح مومی نقش می کرده اند، ولی در لاتین معنی آن گسترش یافت و از آن هنگام تا چندی پیش، به معنی ویژگی خاص یک نوشته است از نظر خوبی و بدی آن. به این مناسبت به تعبیراتی مانند سبک خوب یا بد و سبک عالی یا نازل زیاد برمی خوریم. در فارسی هم وقتی می گوییم قلم کسی خوبست به همان معنی لاتین «استیلوس» است. برای سبک تعریف های بسیاری است؛
سبک انحرافی است از کلام منطقی (شارل بالی)
سبک انحرافی است از زبان معیار.
سبک آرایش روی اندیشه است که قابل تفکیک میباشد.
سبک امور اظهاری زبان است از نظر محتوای عاطفی آن و سبک شناسی مطالعه این امور است.
سبک عبارتست از انتخابی از منابع مختلف زبان
سبک چهره بیرونی ذوق و قریحه شاعر است (شوپنهاور)
سبک خود انسان است (بوفن)
سبک چهره روح است.
سبک تداوم است.
سبک مجموعه جریان هایی است که نویسنده ای برای بیان فکر و اندیشه خود بکار می بندد.

شکل ۴-۳۹ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان مشارکت سیاسی ۱۴۳
شکل ۴-۴۰توزیع فراوانی پاسگویان دانشگاه اصفهان بر حسب میزان مشارکت سیاسی ۱۴۴
شکل ۴-۴۱توزیع فراوانی پاسخگویان دانشگاه نجف آباد بر حسب میزان مشارکت سیاسی ۱۴۵
ک
مقدمه
محدودیت مشارکت در نظامهای استبدادی و تمرکزگرا که دوران زیادی از تاریخ بشر را در برمیگیرند باعث شده است تا دانشمندان و نظریهپردازان سیاسی بحث مشارکت مردم در سرنوشت خویش را بطور جدی دنبال کنند. امروز نیز بحث مشارکت درحکومتهای مردم سالار اندیشمندان را به سوی شیوه ها و راه های آن کشانده است و این امر باعث شده است تا نظریههای مختلفی در ارتباط با قبض و بسط مشارکت و راهکارهای متفاوت آن ارائه گردد. مشارکت سیاسی یکی از مباحث جامعهشناسی سیاسی است و یکی از شاخصهای توسعه سیاسی در کشورها به شمار میرود. توسعه سیاسی خود یکی از ابعاد توسعه همه جانبه است. از این رو پرداختن به مقوله به مشارکت سیاسی میتواند روشنگر یکی از ابعاد توسعه یافتگی باشد.
همچنین از ابتدای تشکیل جوامع بشری تا پیدایش دولتشهرهای آتن و نیز شکلگیری و ایجاد دولت -
ملتهای امروزی مسأله مشارکت مردم در امور حکومت و کشورداری و نیز شیوه ها و چگونگی این مشارکت مورد توجه اندیشمندان سیاسی بوده است. بسته به اوضاع و شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همینطور نوع حکومتها در دوره ها و مکانهای مختلف، میزان و شکل مشارکت تفاوتهای زیادی را نشان میدهند. در طول تاریخ بشر، نظامهای مختلفی شکل گرفتهاند که شیوه های عمل هر کدام با دیگری متفاوت است و نیز در مورد مشارکت مردمی هرکدام مسیرخاصی را دنبال کردهاند. موضوع مشارکت به عنوان یکی از رهیافتهای نوین در مباحث توسعه مطرح است و صاحبنظران مباحث توسعه پس از تجربه چندین دهه برنامههای توسعه به این نتیجه رسیدهاند که یکی از موثرترین راه های رسیدن به توسعه واقعی و بادوام، همان جلب مشارکت مردم در فرایند توسعه از مرحله تصمیمگیری تا اجرا و همچنین با صرفهترین و پایدارترین روش است. تحقیق حاضر که به منظور مطالعه تطبیقی میزان مشارکت سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان و دانشجویان دانشگاه آزاد واحد نجف آباد صورت گرفته، در پنج فصل تدوین شده است: فصل اول کلیات تحقیق، شامل بیان مسئله، اهداف، اهمیت و ضرورت تحقیق، تعریف مفاهیم و محدودیت و مشکلات تحقیق می‌باشد. فصل دوم که ادبیات تحقیق است دربرگیرنده مباحثی نظیر انواع مشارکت سیاسی، سطوح مشارکت سیاسی، تئوری‌های مشارکت سیاسی، مروری بر تحقیقات پیشین، چارچوب نظری تحقیق، فرضیات تحقیق و مدل نظری خواهد بود. فصل سوم را روش‌شناسی تحقیق تشکیل می‌دهد که در آن مباحثی نظیر روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه‌گیری، تعریف نظری و عملیاتی متغیرها و … ارائه خواهد شد. فصل چهارم، تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌باشد که در آن یافته‌های توصیفی و آزمون فرضیات خواهد آمد. بالاخره فصل پنجم، نتایج و پیشنهادات است.
ل
فصل اول
کلیات تحقیق
۱- ۱ تعریف و بیان مسئله
مشارکت^[۱] در لغت به معنای همکاری کردن، شرکت داشتن و شریک شدن است. مشارکت در واقع شرکت داوطلبانه گروهی از مردم در برنامهها و طرحهای سیاسی، اجتماعی است که در توسعه ملی نقش اساسی را دارند. مشارکت برانگیختن حساسیت مردم و در نتیجه افزایش درک و توان آنها برای پاسخگویی به طرحها و برنامههای توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی میباشد. در مشارکت حدود دخالت مردم در فرایند تصمیمگیری تا آنجاست که بر زندگی آنان تأثیر میگذارد یعنی این حق مداخله باید موجب حل مشکلات خود و جامعه شود. با این وصف مشارکت میتواند به عنوان ابزاری برای رونق بخشیدن به فعالیتهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در نتیجه شتاب دادن به آهنگ توسعه و بسط عدالت اقتصادی و اجتماعی باشد. مشارکت ابزار افزایش و توزیع فرصتهای شرکت جستن مردم در تصمیمگیریهای جمعی، همیاری و دیگریاری در توسعه و پیشرفت کشور می باشد (کلانتری، ۱۳۷۵ : ۱۷).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یکی از انواع مشارکت، مشارکت سیاسی^[۲] است که به معنای شرکت در امور سیاسی و گزینش رهبران سیاسی توسط مردم است. در مواردی مشارکت سیاسی فقط از طریق رأی تحقق مییابد لیک در بسیاری موارد، بعضی بدان قناعت نمیکنند و در تبلیغات سیاسی یا شرکت در احزاب ایفای نقش مینمایند (ساروخانی، ۱۳۷۵: ۱۵۶). مشارکت سیاسی در اصطلاح به معنای همکاری سازمانیافته شهروندان برای انتخاب رهبران خویش، شرکت موثر در فعالیتها و امور اجتماعی و سیاسی و تأثیرگذاشتن بر ترکیب هدایت سیاسی دولت است. فرهنگ سیاسی مشارکتی به این معناست که افراد از نفوذ نظام سیاسی برخود و میزان تأثیرگذاری خود بر نظام سیاسی آگاهی دارند و با علم به تأثیرگذاری متقابل آن دو بر یکدیگر نسبت به ساخت سیاسی، اداری و روند تصمیمگیری و امر اجرایی حساسیت نشان میدهند و تلاش میکنند در خطیمشی و تصمیمات نظام سیاسی تأثیر بگذارند. پس داشتن فرهنگ سیاسی و فرهنگ سیاسی مشارکتی در امور، برای مشارکت امور امری ضروری است. بنابراین احساس مسئولیت کردن نسبت به سرنوشت و اداره امور مملکتی یک وظیفه و تکلیف شرعی برای همه مردم است و اما عقل نیز بر این ضرورت تاکید میکند. انسان بالطبع اجتماعی است و زندگی اجتماعی بر اساس روابط انسانها با یکدیگر امکان پذیر میشود. در این فرایند فرد و جامعه بر هم تأثیر میگذارند و بر افراد جامعه لازم است نقش خود را در این تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بدرستی ایفا کنند. مسائل سیاسی و امور مربوط به حکومت از اهم مسائل هرجامعه است. افراد باید با مشارکت فعال خویش در سرنوشت خود و جامعه دخالت کنند و در سیاستگذاریها، تصمیمات و چگونگی اداره امورکشور تأثیرگذار باشند. چرا که اگر در تعیین سرنوشت خود مشارکت نورزند بر اساس کششهای موجود در عالم خلقت دیگران با سلطه بر آنها برای آنان تصمیمگیری خواهند کرد، آنها را به دنبال خود میکشانند و چه بسا به ورطه هلاکت میاندازند. پس مشارکت سیاسی برای حیات فکری و زندگی با عزت امری ضروری است.
یک مفهوم عمومی از مشارکت، در قالب بسیج مردم برای بر عهده گرفتن طرحهای توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی اشاره دارد. تعبیر دیگری در مورد مشارکت آن را به عنوان پدیده یا فرایند اختیاردادن به جدا افتادگان و محرومان میشناسد. در تعریف دیگری، مشارکت، شرکت مؤثر همه افراد در امور جمعی، از طریق بسیج کلیه امکانات بالقوه گروهی به منظور استفاده از آنها در فرایند تصمیمگیری و اجرا می باشد (محسنی، ۱۳۶۶: ۹۹).
شرط مهم برای مشارکت سیاسی وجود نهادهای مناسب مشارکتی میباشد که شرایط لازم را برای سامانمند کردن تقاضاها و مشارکت سیاسی افراد و گروه ها را مهیا میسازد. به همین خاطر ورود بیش از حد نیروهای اجتماعی اخلالگر در مسیر نوسازی و توسعه سیاسی در جامعههایی که ثبات سیاسی و نهادها و نهادمندی مناسبی را ندارند به توسعه سیاسی آسیب میرساند، مشارکت سیاسی باید در قالب نهادهای نیرومند سیاسی و مردم از قبیل احزاب سیاسی و گروه های سیاسی و صنفی، انسجام، تعدیل و نظم بپذیرد.
منظور از مشارکت سیاسی در این پژوهش:«تمامی فعالیت های قانونی یا غیرقانونی شهروندان غیر حکومتی که به صورت داوطلبانه و در قالب یک سازمان یا خارج از آن، درسطح ملی یا محلی به منظور تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم بر انتخاب کارگزاران حکومتی و یا تعیین سیاستها و خطمشیهای آنان انجام گرفته، چه این فعالیتها با موفقیت همراه شود یا به شکست بیانجامد است»
تمامی جوامع جهت تحقق توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جریان نوسازی بامسائل و تضادهای ذاتی مواجه میشوند. در حوزه توسعه سیاسی یکی از بحرانهایی که جوامع درمسیر نوسازی با آن روبرو میشوند بحران مشارکت است که حل آن مستلزم فراهم نمودن شرایط مناسب جهت مشارکت عمومی در امر حکومتی است. مشارکت سیاسی هم نتیجه وجود آزادی و توسعه سیاسی در جامعه و هم عامل استقرار و حفظ بقای آنها است و بدین لحاظ هم شرط لازم برای توسعه اجتماعی و سیاسی یک جامعه است و هم نتیجه آن. به نظر میرسد که در کشور ایران نیز بسان دیگر کشورهای در حال توسعه به دلیل اینکه تجربه طولانی از دموکراسی ندارند و چند دهه بیش نیست که از نظام دیکتاتوری فاصله گرفتهاند به همین خاطر هنوز راه های زیادی وجود دارد تا بتوان مشارکت سیاسی را در جامعه ایران نهادینه کرد و طرح مسئله مشارکت سیاسی هر چند به کرات، شاید بتواند در دست یافتن به این مهم، کمک شایانی کند. و همچنین باید گفت که جامعه ایران به خصوص در صد سال اخیر دچار تحولات اساسی شده است که به تعبیری ناشی از قدم گذاردن به مرحله مدرنیسم است. همزمان با درگیر شدن هرچه بیشتر جامعه با پیامدهای مدرنیسم برخی مفاهیم و دستاوردهای آن مانند انتخابات آزاد، قانون اساسی و حکومت قانون نیز وارد عرصه های زندگی اجتماعی و سیاسی ایرانیان شد. این ارزشها در تقابل جدی با ارزشهای پدرسالارانه و اقتدارگرایانهی قرار گرفته است که ناشی از سنت دیرینه حکومتهای مطلقه از نوع استبداد شرقی است. از این رو، بحث مشارکت سیاسی یکی از مباحث مهم در جامعه ایران میباشد (وثوقی و هاشمی، ۱۳۸۳: ۱۶۲).
همچنین کشور ما ایران با پشت سرگذاشتن یک انقلاب وهشت سال جنگ با عراق (۶۷-۱۳۵۹) اکنون در جریان نوسازی و توسعه با مسائل عدیده ای روبروست که ازجمله آنها میتوان مشارکت شهروندان در سیاست و حیات سیاسی کشور را بیان کرد. و از طرف دیگر تمایل به کنش آگاهانه و میل به مسئولیت پذیری واخلاق مسئولیت از عالیترین تمایلات نظم شخصیت فرد و از مهمترین نشانه های توسعه سیاسی جامعه محسوب می شود.احساس مسئولیت به شخص این امکان را می‏دهد که به طور هم زمان فعال باشد، برای کسب موفقیت کوشش کند و در عین حال نسبت به جامعه ای که در آن زندگی می کند احساس تعلق عاطفی داشته باشد،بدین ترتیب مشاهده می شود که مشارکت در جامعه سیاسی متاثر از لوازم وملزوماتی است که بدون در نظر گرفتن آن امکان مشارکت برای آحاد جامعه فراهم نمی شود.دانشگاه به عنوان مهمترین نهاد و دانشجویان به عنوان قشر متخصص، روشنفکر و آگاه به مسائل سیاسی می‏توانند نقش بسیار مهمی در توسعه همه جانبه سیاسی، اجتماعی،اقتصادی جامعه داشته باشد. دانشجویان درانتخابات همواره جزءگروههایی بوده که میزان مشارکت بالایی داشته اند .لذا شناخت عوامل موثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان حائز اهمیت بیشتری است .دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد نیز از این قضیه مستثنی نیست.و همین امر باعث شده است تا در این پژوهش ضمن پاسخگویی به این سوال که: چرا میزان مشارکت دانشجویان در فعالیتها در مسائل سیاسی از فردی به فرد دیگر متغیر است به بررسی راهکارهای افزایش مشارکت سیاسی دانشجویان نیز پرداخته شود.
۱-۲ ضرورت و اهمیت تحقیق
ضرورت خاص این تحقیق، اهمیت بحث مشارکت سیاسی در جامعه ما می‌باشد. جامعه‌ای که به لحاظ جمعیتی جوان است. لذا باید با شناخت عوامل موثر بر مشارکت سیاسی افراد در این زمینه، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات بهتری انجام داد. مشارکت سیاسی علاوه بر القائ حس شرافت و منزلت برای افراد آنها را با وظایف و مسئولیت هایشان آگاه می‏سازد و فهم وشعور سیاسی آنها گسترش می‏یابد. انسان زمانی به کمال اخلاقی می‏رسد که در فرایند اقتدار خویش را از دست خواهند داد مواجه می‏شود..
همچنین اغلب کشورهای دنیا به سمت توسعه سیاسی روز افزون پیش میروند و در کشور ما نیز تلاشهایی در این زمینه صورت گرفته است. سخن راندن از توسعه سیاسی بدون پرداختن به مشارکت سیاسی مفهومی نخواهد داشت. امروزه مشارکت سیاسی مردم، زیربنا و بنیاد توسعه سیاسی کشورها را تشکیل میدهد. این مشارکت به ویژه در نظامهای مردمسالار از اهمیت زیادی برخوردار است. مشارکت سیاسی برای حکومت دارای منافع عملی ویژهای است که فقدان آن به سامان سیاسی و اهداف بلند مدت آن زیان وارد میکند. اگر نظام سیاسی زمینه لازم به منظور حضور گستردهتر و واقعیتر مردم را (به ویژه در راستای کاهش هزینه های ناشی از این حضور) فراهم نکند، قدرت به سمت شخصی شدن میل پیدا میکند و نظام مردم سالاری رو به افول خواهد گذاشت.
یکی از مهمترین شاخصهای توسعه سیاسی میزان مشارکت همه جانبه مردم در انواع گروه ها و برنامه های اجتماعی، سیاسی بویژه انجمنهای داوطلبانه و سازمانهای غیردولتی است، زیرا بیتوجهی به این موضوع میتواند موجب تضعیف شکلگیری مفهوم شهروند فعال و همچنین علایق عمومی و هویت اجتماعی افراد گردد و این امر خصوصاً درکشورهای جهان سوم که در معرض فشارهای مضاعف در روند جهانی شدن قرار دارند از اهمیت بسیاری برخوردار است. در جوامعی که زندگی گروهی در آنها زمینه گسترش زیادی ندارد، نوسازی اجتماعی همه جانبه معمولاً با کاهش مشارکت سیاسی همراه است، به عبارت دیگر فرد تنها و منزوی در این جوامع با افزایش قدرت دولت بیشتر احساس ضعف و بیقدرتی میکند (رضایی، ۱۳۷۵: ۵۴). آلموند و وربا معتقدند اگر یک انقلاب سیاسی در سراسر جهان امروزی جاری باشد این انقلاب را میتوان انقلاب مشارکت نامید، در همه ملل جهان این عقیده که انسان معمولی باید درگیر مشارکت در نظام سیاسی باشد عقیدهای عام و گسترده است (Almond and verba,1963:4). پس گرچه دولتها دارای حق انحصاری استفاده از قدرت در جوامع هستند لیکن افراد باید آزاد باشند تا در مسائل حکومتی و سیاسی مشارکت کنند، مسئولیت بپذیرند و در شکل دادن به زندگی خود نقش بازی کنند و این فعالیت فرد را از حالت رعیت به شهروند ارتقاء میدهد. این دگرگونی به برکت مشارکت حاصل شده و زمینه را برای اخلاق مدنی و احساس مسئولیت شهروندان آماده میسازد. مشارکت سیاسی مردم، کارایی نظام سیاسی و حکومتی را افزایش میدهد وکانالهای مشارکت، افکار عمومی را در جهت کارایی نظام سیاسی و حکومتی از طریق انتقال خواسته ها تجهیز میکند.
امروزه مشارکت سیاسی هم به عنوان یک ارزش سیاسی مهم مطرح است و هم به عنوان وسیله کارآمدی برای توسعه اجتماعی و توسعه انسانی. «در مروری بر ادبیات توسعه سیاسی روشن می شود که - به جز چند مورد استثنایی- توسعه با واژه های مشارکت، دموکراسی و برابری تعریف شده است . . . نویسندگان ادبیات توسعه سیاسی و نوسازی یکی پس از دیگری دموکراسی، برابری و مشارکت را اصول برگشت ناپذیر وابسته به صورتهای معین تحول اجتماعی و سیاسی قلمداد کرده اند» (گن ذیر، ۱۳۶۹ : ۲۵۲ – ۲۵۱).
بنابراین مشارکت سیاسی هم نتیجه وجود آزادی و توسعه سیاسی در جامعه و هم عامل استقرار و حفظ بقای آنهاست، و بدین لحاظ هم شرط لازم برای توسعه اجتماعی و سیاسی یک جامعه است و هم نتیجه آن.
لذا مطالعه و تحقیقات در این زمینه ضروری به نظر می‏رسد تا درحد امکان این مقاومت کاهش یابد و با فراهم سازی زمینه‏های تغییر و در گرگونی سازمان سیاسی جامعه زمینه رشد فکری و ساختارهای مشارکتی جدید نیز فراهم آید
۱-۳ اهداف تحقیق
- تعیین رابطه بین سن و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین پایگاه اقتصادی - اجتماعی افراد و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین میزان دینداری و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین نگرش سیاسی والدین و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین عضویت در تشکلهای سیاسی و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین اعتماد به دولت و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین احساس بیقدرتی سیاسی و میزان مشارکت سیاسی.
- تعیین رابطه بین احساس اثربخشی سیاسی و میزان مشارکت سیاسی.
۱-۴ تعریف مفاهیم
مشارکت سیاسی^[۳]: «مشارکت سیاسی، درگیر شدن فرد در سطوح مختلف فعالیت در نظام سیاسی از عدم درگیری تا داشتن مقام رسمی سیاسی است» (راش، ۱۳۸۱: ۱۲۳). و در دایرهالمعارف علوم اجتماعی این تعریف به چشم میخورد: «مشارکت سیاسی عبارتست از آن فعالیت داوطلبانهای که اعضای یک جامعه در انتخاب حکام به طور مستقیم یا غیرمستقیم و در شکلگیری سیاستهای عمومی انجام میدهند» (McClosky, 1972 : 252).
پایگاه^[۴]: موقعیت اجتماعی و جایگاهی که فرد در گروه یا در مرتبه اجتماعی یک گروه در مقایسه با گروه های دیگر احراز می‌کند. پایگاه حقوق و مزایای شخص را تعیین می‌کند (کوئن، ۱۳۷۶: ۸۳).
رسانه‌های جمعی^[۵]: وسایل ارتباط جمعی، مجموع فنون، ابزار و وسایلی را می‌رساند که از توانایی انتقال پیام‌های ارتباطی، حسی و اندیشه‌ای در یک زمان به شمار بسیاری از افراد مخصوصاً در فواصل زیاد برخوردار است (بیرو، ۱۳۷۰: ۲۱۹).
دینداری^[۶]: پذیرش تمام یا بخشی از عقاید، اخلاقیات و احکام دینی به نحوی که شخص دیندار خود را ملزم به تبعیت و رعایت از این مجموعه بداند» (حشمت‌یغمایی، ۱۳۸۰: ۱۹۰).
احساس بیقدرتی: از نظر لوین^[۷] احساس بیقدرتی سیاسی اعتقاد فرد به این است که عمل او بر تعیین سیر وقایع سیاسی تأثیر ندارد در این حالت فرد به این باور رسیده که جامعه به وسیله گروه کوچکی از افراد قدرتمند اداره میشود که صرفنظر از هر نوع فعالیت یا عمل او همچنان قدرت خود را حفظ میکند و فرد در چنین حالتی کل فرایند سیاسی را توطئهای مخفیانه که هدف آن بهرهبرداری از مردم و بازی کردن با آنها است میداند (محسنی تبریزی، ۱۳۷۵: ۸۹).
نگرش سیاسی: نگرش سیاسی آمادگی درونی برای انجام عمل به نحوی خاص در برابر پدیدهای سیاسی است. خواه این پدیده یک ایدئولوژی باشد، خواه یک نیرو، مسأله و یا امر مرتبط به احزاب یا افراد سیاسی باشد (بیرو، ۱۳۷۰: ۷۲).
اعتماد نهادی: اعتماد نهادی یکی از اشکال اعتماد اجتماعی است. به تعبیر کلمن اعتماد تسهیل کننده مبادلات در فضای اجتماعی است و هزینه مذاکرات و مبادلات اجتماعی را به حداقل میرساند و برای حل مسائل مربوط به نظم اجتماعی نقش تعیین کننده دارد (کلمن، ۱۳۷۷: ۲۹۷). اعتماد اجتماعی بر انتظارها و تعهدهای اکتسابی و تأیید شده به لحاظ اجتماعی دلالت دارد که افراد نسبت به یکدیگر و نسبت به سازمانها و نهادهای مربوط به زندگی اجتماعیشان نشان میدهند و با روابط متقابل تعمیم یافته قرین است (ازکیا، ۱۳۸۰: ۹).
نگرش سیاسی: نگرش سیاسی آمادگی درونی برای انجام عمل به نحوی خاص در برابر پدیدهای سیاسی است. خواه این پدیده یک ایدئولوژی باشد، خواه یک نیرو، مسأله و یا امر مرتبط به احزاب یا افراد سیاسی باشد (بیرو، ۱۳۸۱: ۷۲).
۱-۵ تاریخچه مشارکت سیاسی در جهان
برخی از نویسندگان و به ویژه کسانی که در حوزه مشارکت سیاسی قلم زده اند سخنانی را مطرح کرده اند که گویا مشارکت و به ویژه مشارکت سیاسی نزدیک و یا برابر با دموکراسی است:«آلکسی دوتوکویل^[۸]» غالبا حکومت دموکراسی را رژیمی توصیف میکند که در آن« مردم کم و بیش در حکومت خود مشارکت دارند، و معنای آن با ایده آزادی سیاسی ارتباط نزدیک دارد» (باتامور، ۱۳۸۰: ۲۸).
«تا آنجا که به سیاست مربوط میشود، مسئله مشارکت به قدمت طرح مفهوم دموکراسی است» (قدیمی، ۱۳۸۰: ۹). و برخی نیز دموکراسی را خویشاوند نزدیک مشارکت سیاسی دانستهاند. «مشارکت و عموزاده سیاسیاش دموکراسی، هنگامی به اوج تحول میرسد که گروههایی از کارگران اصلی و شهروندان قاطعانه در فکر احیای زمینی باشند که رویش زندگی میکنند» (مک لکان، ۱۳۷۷: ۱۳).

۲-۵-۱ پژوهش­های انجام گرفته در خارج از ایران
وانگ و همکاران (۲۰۱۳)، نقش کیفیت گزارشگری مالی در تعدیل اثر محدودیت سیاست تقسیم سود روی تصمیمات سرمایه ­گذاری را بررسی کرده اند. شواهد آن­ها نشان می­دهد که کیفیت بالای گزارشگر به طور چشمگیری اثر منفی تقسیم سود سهام را بر سرمایه ­گذاری ها به ویژه سرمایه ­گذاری تحقیق وتوسعه کاهش می­دهد. علاوه بر آن، این نقش کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت­های دارای رشد نسبت به سایر شرکت ها بیشتر است.
جفری و فانگ^[۱۱۹](۲۰۱۱) رابطه­ کیفیت اطلاعات حسابداری و ریسک نقدینگی را بررسی کردند..نتایج پژوهش آنان نشان می دهد، کیفیت اطلاعات حسابداری منجر به کاهش ریسک نقدینگی و هزینه ی سرمایه می شود. همچنین، راجگوپال و نکاتاچالام^[۱۲۰] رابطه کیفیت گزارشگری مالی و پراکندگی بازده غیرعادی سهام را بررسی کردند. نتایج پژوهش آنان نشان داد، کاهش در کیفیت گزارشگری مالی باعث افزایش پراکندگی بازده غیرعادی سهام (ریسک سرمایه گذاری) شرکت ها می شود.
لی و همکاران^[۱۲۱] (۲۰۱۰)، رابطه کیفیت گزارش­گری مالی و کارایی سرمایه ­گذاری را در چین مورد بررسی قرار دادند . با بهره گرفتن از معیار های ترکیبی برای کیفیت گزارشگری مالی ، نتایج نشان داد که بین کیفیت گزارشگری مالی و سرمایه ­گذاری بیش ازحد رابطه منفی وجو دارد که اثرات کیفیت اقلام تعهدی و هموار سازی سود بر سرمایه ­گذاری بیش از حد و کمتراز حد با اهمیت است .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
بیدل، هیلاری و وردی (۲۰۰۹) در پژوهشی پیرامون ارتباط کیفیت گزارشگری مالی با کارایی سرمایه ­گذاری ، به تبیین این موضوع پرداختند که کیفیت گزارشگری مالی کارایی سرمایه گذاری در اقلام سرمایه­ای را بر اثر کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و در نتیجه ، عواملی چون ، گزینش نادرست یا خطر اخلاقی، افزایش داده، به کاهش سرمایه ­گذاری بیشتر و کمتر از حد منجر می­گردد. یافته­های آن­ها موید این مطلب بود که همبستگی مثبت یا منفی میان کیفیت گزارشگری مالی و سرمایه ­گذاری در شرکت­هایی که محیط عملیاتی آن­ها مستعد سرمایه ­گذاری کمتر از حد یا سرمایه­گذار بیشتر از حد است. این نتایج بیانگر آن است که وجود مکانیسمی میان گزارشگری مالی و کارایی سرمایه ­گذاری می ­تواند اصطکاک میان دو موضوع را که عمدتا نشات گرفته از خطر اخلاقی و گزینش نادرست بوده، کارایی سرمایه ­گذاری را مختل می­نماید، کاهش دهد. در نتیجه یافته­های آن­ها نشان داد که کیفیت گزارشگری مالی با سرمایه ­گذاری کمتر وبیشتر در ارتباط است. یعنی رابطه­ علی میان کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه ­گذاری وجود دارد و بین کیفیت گزارشگری سرمایه ­گذاری کمتر و بیشتر رابطه­ معنادار برقرار است.
بتی وهمکاران(۲۰۰۷) نقش کیفیت اطلاعات حسابدرای در کاهش عدم کارایی سرمایه ­گذاری در شرایط وجود اطلاعات اختصاصی را بررسی نمودند. آن­ها انتظار داشتند،دست­یابی به اطلاعات اختصاصی و اعمالی محدودیت­های مستقیم بر سرمایه ­گذاری بتواند با افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری ، کارایی، کارایی سرمایه ­گذاری را افزایش دهد.
بیدل وهیلاری (۲۰۰۶)، در بررسی رابطه کیفیت حسابداری و سرمایه ­گذاری در سطح شرکت­ها دریافتند که کیفیت بالاتر اطلاعات حسابداری، کارایی سرمایه گذاری را با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و تامین کنندگان خارجی سرمایه تقویت می­نماید. آنان همچنین بیان نموده ­اند که در کشورهایی که تامین مالی عمدتا” از طریق معاملات در شرایط عادی (بازار سرمایه) انجام می­ شود، در مقایسه با آن­هایی که تامین مالی بیشتر از طریق اعتبار دهندگان (مانند بانکهای دولتی) انجام می­ شود، رابطه بین کیفیت حسابدرای و کارایی سرمایه گذاری بیش تر خواهد بود.
وردی (۲۰۰۶)، در بررسی کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه ­گذاری، دریافت که کیفیت گزارشگری مالی بالاتر با بیش سرمایه گذاری وکم سرمایه گذاری رابطه منفی دارد .به­علاوه او نشان داد که رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و کم سرمایه­گذار ی در شرکت­هایی که با محدودیت­های تامین مالی روبه­رو هستند و نیز رابطه بین کیفیت گزارشگری و بیش سرمایه ­گذاری در شرکت­های که دارای مانده­ی وجه نقد عمده هستند، قوی­تر است. وی بیان نمود که رابطه بین کیفیت گزارشگری و کارایی سرمایه ­گذاری درشرکت­هایی که محیط اطلاعاتی ضعیف­تری، دارند قوی­تر می باشد.
چن^[۱۲۲](۲۰۰۵)، نشان داد حساسیت سرمایه ­گذاری در اقلام سرمایه ای در برابر سودهای شناسایی نشده(سودهای آتی) در شرایطی که شرکت دارای سودهای با کیفیت بالا باشد، بیشتر است.
پژوهش پرسشنامه­ای بریو و دیگران(۲۰۰۵)، نشان از شواهدی مبنی بر توجه مدیران به نقدشوندگی بازار] سهام هنگام تصمیم برای کاهش سود نقدی دارد.
فرانسیس و همکاران^[۱۲۳] (۲۰۰۵)با بررسی نحوه قیمت گذاری کیفیت ارقام تعهدی، نشان دادند که هرچه کیفیت ارقام تعهدی شرکت ها پایین تر باشد، هزینه بدهی و سرمایه در آن شرکت ها بالاتر می رود. علت این امر آن است که کیفیت پایین اقلام تعهدی باعث افزایش ابهام در اطلاعات گردیده، متعاقب آن،ریسک سرمایه ­گذاری بالا می رود. نتایج این پژوهش نشان داد شرکت­هایی که از کیفیت اقلام تعهدی پایین تری برخوردارند، نسبت هزینه بهره به بدهی بهره­دار در آن ها بالاتر و نسبت بدهی(نسبت بدهی به کل دارایی ها) پایین تر است.
روکا و همکاران) ^[۱۲۴]۲۰۰۴)،مشکلات منتج به سرمایه ­گذاری کمتر(بیشتر) از حد را بررسی نموده، نشان دادند که تقابل بالقوه موجود میان مدیریت، مالکیت و وام­دهندگان بر ساختار سرمایه، حاکمیت شرکتی و سیاست­های سرمایه گذاری شرکت اثرگذاشته، به افزایش اتخاذ تصمیمات ناکارا توسط ­مدیریت و انجام سرمایه گذاریهای غیر بهینه که هر دو از عوامل اصلی سرمایه گذاری کمتر و بیشتر از حد هستند منجر می شود.
پژوهش­های فاما و فرنچ(۲۰۰۲) ،مؤید این مطلب است که شرکتهایی با سودآوری بالا و فرصت­های سرمایه ­گذاری کمتر، نسبت پرداخت سود نقدی بالاتری دارند.
بوشمن و اسمیت ( ۲۰۰۱ )، سه راه را شناسایی نموده اند که ممکن است ابهام در سود، بازار سرمایه را متاثر گرداند. اول اینکه؛ اطلاعات حسابداری بهتر به سرمایه ­گذاران کمک می کند سرمایه ­گذاری های خوب و بد را تشخیص دهند که این موضوع ریسک برآورد و در نتیجه هزینه سرمایه را کاهش می دهد. دوم اینکه؛ اطلاعات حسابداری بهتر، سرمایه ­گذاران را در تمیز دادن مدیران خوب وبد کمک می کند و این مسئله هزینه های نمایندگی و در نتیجه هزینه سرمایه را کاهش می­دهد. سوم اینکه؛ ابهام در سود، با تضعیف رابطه سود حسابداری گزارش شده و سود اقتصادی، موجب افزایش عدم تقارن اطلاعاتی می شود. تامین کنندگان منابع نقدی در چنین بازارهایی خودشان را با افزایش قیمت فروششان و کاهش قیمت خریدشان محافظت می کنند.
حال برای اینکه نمای بهتری از پیشینه پژوهش در خارج از کشور داشته باشیم آن را در یک نگاره به شرح صفحه بعد نشان می­دهیم
نگاره‌ ( ۲-۱) خلاصه‌ی پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور

۱ min
۱ min

Final extention

۱

۷۲°c

۱۰ min

محصول PCR در دستگاه الکتروفورز با ژل آگارز ۲ درصد و به مدت ۶۰ دقیقه قرار داده شد، و پس از رنگ آمیزی به مدت ۱۵ دقیقه با رنگ فلورسنت SYBR safe ، زیر نور دستگاه تابش ماورای بنفش^[۶۶] مشاهده شد.
فصل چهارم
نتایج
۴-۱: نتایج روش های تشخیص عمومی
۴-۱-۱: نتایج نیاز غذایی
از تعداد ۳۰ نمونه کشت داده شده در حضور دیسک های نیاز غذایی تمام نمونه ها در حضور دیسک XV رشد داشت.
شکل ۴-۱: رشد باکتری در حضور دیسک XV و عدم رشد در حضور دیسک X و V
۴-۱-۲: نتایج رنگ آمیزی گرم
تعداد ۳۰ نمونه دریافت شده از بیمارستان میلاد تهران از طریق رنگ آمیزی گرم مورد بررسی قرار گرفت. در مشاهدات انجام شده در رنگ آمیزی گرم تمام نمونه ها کوکوباسیل گرم منفی تشخیص داده شد.
شکل ۴-۲: رنگ آمیزی گرم نمونه ها نشان دهنده کوکوباسیل های گرم منفی
۴-۲: نتایج آزمون PCR
۴-۲-۱: تایید هموفیلوس آنفلونزای کپسول دار بودن نمونه ها
ابتدا PCR توسط ست پرایمر A (HI1-HI2) انجام شد.
پرایمر HI-3 یک پرایمر داخلی بوده و منطقه ای درون محصول HI-1, HI2 را شناسایی می کند. این پرایمر به همراه HI-2 (ست پرایمر B)جهت تایید محصول ساخته شده توسط ست پرایمر A استفاده شد. برای این منظور محصول PCR اول به عنوان DNA الگو برای PCR دوم مورد استفاده قرار گرفت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این پرایمرها جایگاه ژن bexA موجود در منطقه I جایگاه تولید کپسول را شناسایی می کنند که در تمام سوش های کپسول دار هموفیلوس آنفلونزا (a-f) مشترک است و برای تولید کپسول ضروری می باشد (۲۶).
در هر بار تعداد ۵ نمونه به همراه کنترل مثبت و منفی در دستگاه PCR^[67] قرار داده می شد.
نکته: Streptococcus pneumonia به عنوان کنترل منفی و ATCC به عنوان کنترل مثبت در تمام تست ها استفاده شد.
در مجموع برای برای هر ست پرایمر ۶ مرحله واکنش PCR انجام شد.
نتایج به دست آمده از الکتروفورز محصولات PCR نشان دهنده این بودکه از ۳۰ نمونه دریافت شده تعداد ۱۲ نمونه فاقد ژن bexA و ۱۸ نمونه دارای این ژن بودند (جدول ۴-۳).
بر این اساس از ۳۰ نمونه دریافت شده فقط ۱۸ نمونه هموفیلوس آنفلونزا بود، ۱۲ نمونه دیگر سوش های بدون کپسول هموفیلوس آنفلونزا یا گونه های غیر از هموفیلوس بود.
۳۰۰۰
۱۰۰۰
۵۰۰
۱۰۰
۳۴۳ bp
۱ ۲ ۳ ۴ ۵ P N
۱۰۰۰
۳۰۰۰
۵۰۰
۱۰۰
۱۸۱ bp
شکل ۴-۳: نتایج PCR برای پرایمرهای ست پرایمر A (بالای تصویر) و ست پرایمر B (پایین تصویر)مربوط به نمونه های شماره ۱،۲،۳،۴،۵
۴-۲-۲: تایید تیپ b بودن نمونه ها
برای تایید تیپ b بودن نمونه ها ابتدا PCR توسط ست پرایمر C (b1-b2) انجام شد.

تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق
۴-۱- مقدمه
یک از مراحل روش علمی تحقیق، تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده است. در هر تحقیق، تجزیه و تحلیل اطلاعات برای بررسی صحت و سقم فرضیات از اهمیت خاصی برخوردار است و از اصلی ترین و مهم ترین بخش های تحقیق محسوب می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تا به اینجای کار و در فصل ۱ و ۲ کلیات تحقیق و ادبیات نظری موضوع موردبررسی یعنی اثر سرمایه اجتماعی بر روی بهره‌وری خدمات شهری، مشخص شدند. مؤلفه‌های اعتماد و مشارکت از میان مؤلفه‌های سنجش سرمایه اجتماعی انتخاب و در فصل ۳ تصمیم گرفته شد برای سنجش سرمایه اجتماعی از پرسشنامه، سنجش بهره‌وری از روش تحلیل پوششی داده‌ها و در انتها برای کشف رابطه بین سرمایه اجتماعی و بهره‌وری خدمات شهری از آماره آزمون آنالیز واریانس استفاده شود. در این فصل در پی فصول قبلی به‌منظور پاسخ به سؤالات پژوهشی و فرضیه‌های مرتبط با آن، تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در ۴ بخش زیر پیگیری می‌شود.
بررسی عوامل ارتقاء سرمایه اجتماعی
سنجش بهره‌وری خدمات شهری
سنجش سرمایه اجتماعی کارکنان شهرداری و شهروندان
در این بخش داده های گرداوری شده توسط پرسشنامه با بیان آمارتوصیفی مورد بررسی قرار می گیرند. بخش آمار توصیفی به بررسی متغییرهای جمعیت شناختی پاسخ دهندگان شامل سن، جنسیت، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل مورد بررسی قرار می گیرند.
۴- بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر بهره‌وری خدمات شهری
بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر بهره وری خدمات شهری تحت یک فرضیه اصلی و دو زیر فرضیه فرعی از طریق آنالیز واریانس مورد بررسی قرار می گیرد.
۴-۲- عوامل ارتقاء سرمایه اجتماعی در جامعه موردبررسی (شهر قم)
همان‌طور که در فصل دو در بخش عوامل ارتقاء سرمایه اجتماعی عنوان کردیم، عوامل نهادی بسیاری هستند که منجر به ارتقاء سرمایه اجتماعی می‌شوند که از مهم‌ترین آن‌ ها می‌توان به نهادهای دین، فرهنگ و نهادهای مدنی اشاره کرد. آنچه که مسلم است برای به نتیجه رسیدن استفاده از این عوامل نهادی برای تقویت و ارتقاء سرمایه اجتماعی و صدالبته ظهور و بروز آن در جامعه و بهره‌گیری از فواید آن باید ابتدا جامعه موردنظر از منظر اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار گیرد و سپس با توجه به شرایط و ویژگی‌های بومی آن منطقه، شهر یا کشور به ارائه راهکار عملیاتی مختص آن پرداخت.
با توجه به آنکه جامعه موردبررسی ما شهروندان شهر قم هستند و ما به دنبال افزایش سرمایه اجتماعی میان این شهروندان با شهرداری شهر قم هستیم بهتر آن است که ملاحظات زیر را در نظر بگیریم.
۱- شهر قم به علت وجود بارگاه حضرت معصومه (س) یکی از قطب‌های مذهبی کشور به‌حساب می‌آید.
۲- وجود حوزه علمیه قم سبب شده است که این شهر به یکی از کانون‏های اصلی تربیت و پرورش شخصیت‏های بزرگ شیعه محسوب ‏شود.
پس می‌توان چنین نتیجه گرفت که جامعه شهری قم از دیرباز با دین، فرهنگ و هویت دینی ارتباطی تنگاتنگ داشته است. با توجه به روند شکل‌گیری سرمایه اجتماعی در سازمان، از چند مجرا می‌توان برای افزایش مشارکت میان شهروندان با شهرداری اقدام کرد.
ارزش‌های درونی
جریان اطلاعات + بهینه یابی
اعتماد + پاسخ مناسب
۴-۲-۱- ارزش‌های درونی
ارزش‌های درونی نقطه شروع و مهم‌ترین مجرا و صدالبته سخت‌ترین راه برای ایجاد سرمایه اجتماعی است. چنانچه در جامعه‌ای تعهد، صداقت، اعتماد و مشارکت به شکل ارزش‌های درونی دربیاید، آن جامعه در برخورد با مشکلات با کمک روحیه جمع‌گرایی معضلات کمتری داشته و مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در بستری مناسب و با سرعت و سهولت بیشتری رفع رجوع خواهند شد.
استان قم با جمعیتی حدود یک‌میلیون نفر و صدها سال سابقه تاریخی یکی از استان‏هایی است که ازلحاظ فرهنگی, اجتماعی در تاریخ و تمدن ملت ایران و توسعه فرهنگ دینی از سهم بسزایی برخوردار است. و در حال حاضر نیز، استان قم به لحاظ مذهبی و هویت دینی یکی از کانون‏های اصلی تربیت و پرورش شخصیت‏های بزرگ شیعه محسوب می‏شود. حضور هزاران طلبه فاضل و صاحب‌نظر در حوزه دین در این استان مؤید این مطلب است. این‌ها همه نشان از توان بالقوه این استان برای افزایش و تقویت سرمایه اجتماعی از مجرای دین است، که نیاز به یک اهتمام برای استفاده از این ویژگی و سوق دهی آن در جهت افزایش مشارکت میان مردم و شهرداری دارد
چنانچه در جامعه‌ای تعالیم دینی به شکل ارزش در درون افراد شکل‌گرفته باشد، نتایج و فواید حاصل از آن در جامعه نمود پیدا می‌کند. برای اینکه مشخص شود شهر قم باوجود توان بالقوه خود در شکل‌دهی و ایجاد ارزش‌های درونی اسلامی تا چه میزان در بالفعل کردن آن‌ ها موفق بوده است از آمار و داده‌های مربوط به جرم و جنایت که توسط سازمان آمار کشور به‌صورت سالانه گزارش داده می‌شود استفاده‌شده است.
در زیر داده‌های مربوط به آمار جرم و جنایت در شهرهای از کشور که دارای جمعیت ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ هستند مربوط به سال ۱۳۹۱ به‌صورت نموداری آورده شده است.
نمودار ۴-۱- آمار جرم و جنایت در شهرهای منتخب در سال ۱۳۹۱
نمودار ۴-۲- آمار سرقت در شهرهای منتخب در سال ۱۳۸۹
همان‌طور که مشاهده می‌کنید شهر قم در سال ۱۳۹۱ در ضرب‌وجرح بین شهرهای برگزیده (دارای جمعیت مشابه) دارای رتبه ۲ و در سال ۱۳۸۹ در سرقت انواع وسیله نقلیه رتبه ۱ را دارا است. برداشت‌های مختلفی از داده‌های گرداوری شده می‌توان داشت، باکمی اغماض می‌توان چنین برداشت کرد که در شهر قم آن‌چنان‌که باید تعالیم اسلامی به ورطه ظهور درنیامده‌اند و احتیاج به فعالیت بیشتر در این زمینه است. اما برای بیان کامل‌تر و برداشت قطعی باید عوامل بیشتری را مدنظر قرارداد زیرا که شهر قم یک شهر زیارتی و مهاجرپذیر است که هردوی این عوامل می‌توانند اثر بسیاری روی مقوله موردبررسی داشته باشند. ۴-۲-۲- جریان اطلاعات
شهرداری‌ها برای جلب اعتماد مردم نیاز به ارتباط تنگاتنگ با مردم دارند، تا از این طریق جریان اطلاعات بین مردم و شهرداری‌ها شکل بگیرد و مشکلات شهری با سهولت بیشتری حل شود. برای آگاهی دادن به شهروندان راه‌های مختلفی وجود دارد ازجمله مرکز ارتباطات مردمی ۱۳۷، پورتال جامع شهرداری، صداوسیمای شهر و دیگر رسانه‌ها و همچنین تبلیغات شهری می‌توانند درزمینهٔ اطلاع‌رسانی و ارتباط با مردم به‌خوبی عمل نمایند.
مرکز ارتباط مردمی ۱۳۷ شهرداری قم از تاریخ ۱/۱/۱۳۹۱ تا تاریخ ۱/۱/۱۳۹۲، ۱۱۱۹۱۴ تعداد تماس از سرتاسر مناطق ۸ گانه شهر قم داشته است. در جدول زیر اهم محور تماس‌ها و تعداد آن‌ ها در حوزه خدمات شهری به تفکیک مناطق آمده است.
جدول ۴-۱- اهم محور تماس‌ها به ۱۳۷ در حوزه خدمات شهری شهرداری قم