حقوق ووظایف زوجین :
در اثر نکاح رابطه بین زوجین برقرار می شود که بدنبال این رابطه یک سری حقوق و وظایف بین زوجین مترتب می شود هر دو (زن و مرد ) درقبال یکدیگر یک سری حقوق و وظایفی دارند که ماده ۱۱۰۲ ق . م به این امر اشاره کرده است به محض وقوع عقد به نحو صحت روابط زوجیت بین طرفین موجود حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار و مترتب می شود ^[۱۵۵]همانگونه که در روایت زیر به حقوق ووظایف زوجین نسبت به هم اشاره شده است «من لایحضر و قال : ایها امراه اذت زوجها بلسا نها لم یقبل الله عزوجل منها صرفا و لاعدلا ولاحسنه من علمها حتی ترضیه و ان صاحت نهارها وقامت لیلها و اعتقت الرقاب و حملت علی صیاد الفیل فی سبیل الله عزو جل و کانت اول من تردالنار و کذلک الرجل اذا کان لها ظالما و قال : الاومن صبر علی خلق امراه سته الخلق و احستب فی ذلک الاجرا عطاء الله ثواب الشاکرین .
رسول اکرم (ص) فرمود : هر زنی که به زبان خود شوهرش را آزار کند قبول نمی کند خداوند متعال از او توبه و فدیه و عمل نیکو را تا زمانی که او را راضی نماید اگر چنانچه این زن روزها روزه گرفته و شبها عبادت کرده و بندها آزاد نموده و برپشت چهار پایان در راه خدا نفقه حمل کند و از نخستین کسانی خواهد بود که وارد دوزخ شود همچنین اگر مردی به زن خود ستم روا بدارد و باز فرمود : آگاه باشید هر مردی که صبر و تحمل بورز د به سوء خلق زن خود آن را به حساب خدا و اجرا الهی آورد خداوند متعال عطا خواهد فرمود او را ثواب و اجرا سپاسگذاران ^[۱۵۶].
وظایف وحقوق زن نسبت به مرد :
۱-۲- تمکین :
مراد از تمکین یعنی تن در دادن تمام و آن واگذاری میان خود و شوهر و تتمع بردن به حدی که مخصوص زمان و مکان خاصی نباشد^[۱۵۷] در واقع هر کاری که به حقوق مرد زیاد نرساند و مانع از استمتاع کامل زوج شود و در این حال عدم تمکین را به همراه دارد به هیچ بهانه ای نمی تواند شوهر خود را از سرخود باز دارد مگر عذرهای شرعی (مثل حیض ،نفاس و یا بیماری خاصی …) حتی در این زمینه مستحب است که زوجه پیش قدم شده و آمادگی خود را اعلام کند .^[۱۵۸]
این مسئله (تمکین نمودن شوهر ) عاملی مهم است که در روایات و احادیث به آن اشاره نموده اند .
لاتطمعو هن صلوتکن لتمنعن ازواجکن … برای این که شوهر با دقت نیازش را از سر وا کند نماز را که بالاترین عبادت است طولانی نکنید^[۱۵۹] .

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲-اطاعت از شوهر :
از دیگر وظایف زن نسبت به زوجه اش این که از او اطاعت نماید حد و حدود اطاعت برای زن رادر مطلق استمتاعات و خروج زوجه از منزل دانسته ان پس زنان صالحه از اطاعت کنندگان خدایند و قیام نمودن به حقوق شوهرانشان و در غیاب آنها نگه دارنده اند^[۱۶۰] اما از نظر فقها و روایات چنین به نظر می رسد که حتی در امور مستحبی نیز اطاعت از شوهر واجب است همانگونه که در روایات ذیل به آن اشاره شده است .
عن النبی (ص) : لاتصوم المراه و زوجها شاهد یوما من غیر شهر رمضان الابادنه .
رسول اکرم (ص) فرمودند : زن در روزهای غیر ماه رمضان روزه نگیرد مگر با اجازه شوهر در صورت یکه شوهرش حاضر باشد نه غایب^[۱۶۱] .
در روایتی دیگر «عین النبی (ص) قال : حق الرجل علی المراه و اناره السراج و اصلاح الطبخ تستقبله عند باب بیتها فترحب به وان تقدم الطت و المندیل و ان تو غسله لا تمنعه نفسها الا من عله . از رسول اکرم (ص) فرمودند : حق مرد به زن این است که چراغ برایش برافروخته و طبخ خوب تهیه نماید ودر حیاط به استقبالش شتابد و به او خوش آمد گوید و طشت و ظرف آب و دست او را بشوید جز به واسطه علتی خود را از او منع ننماید^[۱۶۲] »
درباره حدود اطاعت شوهر بیان شد که حتی زوجه اجازه ندارد بدون اذن وی امر مستحبی یا نذری را انجام دهد یا هر چیزی رادر راه خدا مصرف ماید فقط در زکات واجب نیکی به پدر و مادر و رسیدگی به خویشاوندان نیازی به اجازه شوهر نیست ^[۱۶۳].
اما اگر زوجه همسر خویش را اصلا اجازه بیرون رفتن ندهد و جایی که زندگی می کند مکانی غصبی باشد و زوجه نمی تواند فرائض الهی را انجام دهد در این زمینه حدود اطاعت شوهر به چه صورت است که در سوال ذیل به آن اشاره شده است .
زوج اجازه بیرون رفتن برای ادای نماز را نمی دهد تکلیف چیست ؟
جواب : در این مورد اذن شوهر لازم نیست و باید هر چند که شوهر او را نهی میکند در مکان مباح نماز بخواند و ماندن و تصرف در مکان غصبی به هر نحو حرام است و شوهر نمی تواند زن را الزام به توقف در خانه غصبی بنماید^[۱۶۴] .
۳-۲- حفظ عفت و اموال شوهر :
عفت یعنی پاکدامنی حفظ گوهر پرآفت و گرانبهایی که امانت مرد نزد زن است و نشانه های شخصیت زنانه ی زن است برای پاسداری از عفت و پاکدامنی زن اسلام همه جوانب رادرنظر گرفته است از جمله راحتی و آزادی در برابر همسرش یعنی ترک حجاب و آرایش و زیور و زیبایی خود را برای او بیان کرده است و زن در غیاب شوهر باید مال و آبروی او را حفظ نماید و خیانت در اموال و اسرار شوهر ننماید و زوجه حافظ اموال شوهر نیز می باشد در زمانی که زوج از خانه خارج می شود زن در واقع امانت دار و حافظ اموال اوست ^[۱۶۵].
زنی که خود را برای شوهر بیاراید در واقع نوعی عفت برای خودش در بیرون و در برابر نامحرمان به همراه دارد که در روایت ذیل درباره خود آرائی و آرایش برای غیر شوهر ایشان شده .
«عن ابی عبدالله (ص) قال : قال رسول الله (ص) : ایه امراه تطبیت ثم خرجت من بیتها فهی تلعن حتی ترجع الی بیتها حتی رجعت حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند : رسول خدا (ص) فرمودند : هر گاه زنی خود را معطر سازد و پس از خانه خارج شود همچنان لعن شود تا به خانه باز گردد ^[۱۶۶].
۴-۲-دین و ایمان :
دین و ایمان زوجه از جمله حقوق شوهر است احکام واجب امر شخصی وقلبی بوده که انسان را به خدا وصل نماید و ارتباطی به اشخاص دیگر ندارد اما شوهر در گروه اشخاص دیگر نیست زوج کفو زن است و کسی از مرد به زن نزدیکتر نیست چه از حیث زندگی و ارتباط متقابل در خانواده و چه از لحاظ حفظ حقوق شوهر چرا که از این نظر زن کانون تربیت بچه ها و باید صلاحیت این امر را دارا باشند مثلا خوشگذرانی های افراطی یا هر نوع بی عفتی باعث می شود فرشتگان به خانه پا نگذارند و در واقع حق شوهر را پایمال کرده است .
چنانچه زنی با اعتقادات درست و پایبند باشد از جمله تاثیرات آن فرزندان را درست تربیت می کند .
گرفتاری هایی که معلول گناه افراد خانواده ها می باشد در جوامع به صورت امرطبیعی جلوه می کند اتفاق نمیافتد در چنین شرایطی زوج نمی تواند با خاطر راحتی به امور خارجی در کارش بپردازد .
پس دین و ایمان وپایبندی به فرائض الهی دارای دو جهت می باشد :
۱-از آنجا که به زوجه حیثیت و شخصیت می دهد
۲-به شوهر و حقوق وی مربوط می شود^[۱۶۷] .
حقوق ووظایف مرد نسبت به زن :
۱-۳- تامین نفقه :
از جمله حقوق مسلم که مرد نسبت به زوجه خویش دارد (برای زنی که در اطاعت شوهر ووظایف خویش را به نحو احسن انجام می دهد ) خرج واحتیاجات زوجه را تامین می نماید که این امر از بیان فقها و روایات ثابت می شود در ماده ۱۱۰۶ ق . م به این امر اشاره شده است ) در عقد دائم نفقه زن برعهده شوهر است^[۱۶۸] .
در روایات نیز این مسئله (تامین نفقه ) به چشم می خورد از جمله ( سال اسحاق بن عمار ابا عبدالله (ص) عن حق المراه علی زوجها ؟ قال یسبع بطنها و یکسو جثقها و ان جهلت غفرلها .
اسحاق بن عمار از امام ششم (ع) پرسیدند حق زن برشوهر چیست ؟ فرمود : شکمش را سیر نماید بدنش را بپوشاند و اگر جهالت گرد از اودر گذرد ^[۱۶۹].
روایت دیگری «فعلیکم رزقهن و کسوتهن بالمعروف خوراک و پوشاک زنان به نحو معروف برشما واجب است^[۱۷۰] .
۲-۳-حق مبیت و مضاجعه :
یکی از اهداف زناشویی است که در واقع همبستر شدن و در اسلام به آن سفارش شده است و بیان کرده است که مستحب است که زوج هر چهار شب یک شب جهت آمیزش در کنار همسرش باشد و علاوه براین سعی کند شبها او را مهجور و رها نسازد البته این مسئله درباره کسانی است که یک زن دارند^[۱۷۱] .
۳-۳- خوشرویی و خوشرفتاری :
اگر چه اخلاق نیکو هم وظیفه زن است و هم وظیفه مرد لیکن قانون اسلام آنرا وظیفه خاص مرد دانسته است در حدیثی نیز به این امر اشاره شده است که پیغمبر (ص) فرمودند : برادرم جبرئیل به اندازه ای به ما نسبت به زن سفارش کرده که گمان کردم به اواف هم نمی توان گفت^[۱۷۲] :
۴-۳-حق رفاه و خدمت :
از دیگر تکالیف که در اسلام برعهده مرد گذشته شده تامین رفاه زن است .
زن در اصل موظف به کارهای خانه نیست اگر چه هیچ زنی مایل به ترک یا منع آن نیست و شکنجه روحی بالاتر از این نیست که زن را در اعمال نظر و سلیقه اش منع کرد اسلام با این قانون که هیچ مردی حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند ثابت کرد زن بانوی خانه است که باید خواجه وار بنشیند و مرد خدمت او را بکند و مرد مکلف است که به همسر خویش به چشم هدیه آسمانی بنگرد که به دست او سپرده شده است^[۱۷۳] .
در نتیجه زوجین نسبت به یکدیگر حقوق ووظایفی دارند تا با عمل کردن به آنها خانواده محکم و استوار تر گردد از جمله اینکه زنی که به حقوق خویش جامه عمل می پوشاند مرد موظف به پرداخت نفقه برای اوست اما گاهی اتفاق می افتد که زوجین یا یکی از طرفین به آنچه که در حیطه وظایفشان است عمل نکنند از حد و مرز خویش تجاوز نکند در این صورت (عدم رعایت حقوق ) نشوز برآنها طلاق می شود به تصور عامه نشوز امری یک طرفه است که از جانب زوجه صورت می گیرد در حالی که نشوز در برابر عدم رعایت حقوق می باشد و چون مرد نیز حقوق ووظایفی دارد پس عنوان نشوز برزوج نیز تعلق می گیرد همانگونه که فقها نیز به این امر اشاره نموده اند النشوز قد یکون من الجرل و المراه جمیعا^[۱۷۴] » (نشوز از هر دو طرف مرد و زن صورت می گیرد )
۴-تعریف نشوز :
نشوز نقطه مقابل قانت است زن قانته زنی است که مطیع و متواضع هستند و زنان ناشزه در همان محدوده ی سرکش و عصیان گر است .
و در اصطلاح شرعی عبارت است از خارج شده از اطاعت نه قصد خروج از آن و مراد زنی که سرکش و عصیان کرده باشد از آنچه که واجب است براو^[۱۷۵] و دراصطلاح حقوقی سرکشی و نافرمانی کردن است ^[۱۷۶].