۵-۴-۴- ۱-۶- چه کسانی لایق عذاب شدید میباشند؟ ۱۳۴
۵-۴-۴- ۱-۷- ویژگیهای نادان؟ ۱۳۴
۵-۴-۴- ۱-۸- چه کسانی به آرزوهایشان نمیرسند؟ (ناکامی) ۱۳۵
۵-۴-۴- ۱-۹- ویژگیهای انسانهایی که به خود آزار میرسانند (خودآزار) ۱۳۵
۵-۴-۴- ۱-۱۰- سبک شمردن بزرگان و مخدومان ملت ۱۳۵
۵-۴-۴- ۱-۱۱- ویژگیهای انسانهای اسرافکار و باددست ۱۳۶
۵-۴-۴- ۱-۱۲- ویژگیهای انسان هتّاک و جاهل ۱۳۶
۵-۴-۴- ۱-۱۳- ویژگیهای انسان خودشیفته ۱۳۶
۵-۴-۴- ۱-۱۴- ویژگیهای ناشایستهسالاران ۱۳۷
۵-۴-۴- ۱-۱۵- ویژگیهای انسانهایی که بیدلیل خائف و ترسان هستند (مبحثی روانشناسانه) ۱۳۷
۵-۴-۴- ۱-۱۶- ویژگیهای انسانهای افسرده که همیشه از شادکامی بی نصیب هستند ۱۳۷
۵-۴-۴- ۱-۱۷- ویژگیهای انسانهایی که فاقد قدرت تشخیص و تمییزند ۱۳۸
۵-۴-۴- ۱-۱۸- ویژگیهای انسانهایی که فاقد فضایل اخلاقی و محاسن هستند ۱۳۸
۵-۴-۴- ۱-۱۹- چیزهایی که از منظر خردمندان ثقه نیستند ۱۳۸
۵-۴-۴- ۱-۲۰- همنشین های متضاد و نامتجانس ۱۳۹
۵-۴-۴- ۱-۲۱- ویژگیهای انسانهای غیرقابل اعتماد ۱۳۹
۵-۴-۴- ۱-۲۲- ویژگیهای انسانهایی که برای مال ارزشی بیش از جان قائلند ۱۳۹
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۵-۴-۴- ۱-۲۳- دشمنان همیشگی که هرگز با هم جمع نیایند ۱۳۹
۵-۴-۴- ۱-۲۴- ویژگیهای انسانهایی که با یک خطا کارهای نیک تمام عمرشان را باطل میکنند ۱۴۰
۵-۴-۴- ۱-۲۵- باطل کننده فضایل اخلاقی ۱۴۰
۵-۴-۴- ۱-۲۶- کسانی که خردمندان باید از دوستی با آنها دوریگزینند(شش رذیلت را ذکر کرده) ۱۴۰
۵-۴-۴- ۱-۲۷- آزمودن هر کس در جایگاه خویش ۱۴۱
۵-۴-۴- ۲- مرزباننامه ۱۴۱
۵-۴-۴- ۲-۱- حرص و شهوت ۱۴۱
۵-۴-۴- ۲-۲- عادات جاهلان ۱۴۲
۵-۴-۴- ۲-۳- انواع گناه بر حسب درجه ۱۴۲
۵-۴-۴- ۲-۴- قدرت تشخیص و تمییز ۱۴۲
۵-۴-۴- ۳- شیوه خاص تقسیم بندی فضایل و رذایل در مرزباننامه ۱۴۲
۵-۴-۴- ۴- تهیه فهرست مفاهیم اخلاقی که موضوع مباحثات و گفت شنودهای مندرج در کلیله و دمنه (معروفترین موارد آن مباحثه کلیله با دمنه است ) ۱۴۳
فصل ششم: نتیجهگیری
۶- نتیجهگیری ۱۴۴
۶-۱- اهمیت اخلاق در دنیای امروز ۱۴۴
۶-۲- ارزش اخلاقی دو کتاب کلیله و دمنه و مرزبان نامه ۱۴۴
فهرست منابع ۱۴۹
چکیده
اخلاق عملی در کلیله و دمنه و مرزبان نامه
به وسیله‌ی:
زینب فرخان
در این پژوهش، برآنیم با بررسی اخلاق در دو اثر بزرگ ادبی ایران، یعنی کلیله و دمنه و مرزباننامه، بابی تازه از بررسیهای پژوهشی در اخلاق و شواهد آن در ادبیات کهن فارسی بگشاییم. این پژوهش، شامل چهار فصل میباشد. در فصل اول، به کلیات تحقیق (هدف تحقیق، پیشینه تحقیق و روش تحقیق) پرداخته شده است. فصل دوم، شامل تعریف اخلاق و فصل سوم بررسی اخلاق در ادیان و جوامع میباشد. در فصل چهارم اخلاق در ادبیات مورد بررسی قرار گرفته شده است. فصل پنجم شامل بررسی مباحث اخلاقی در کتابهای کلیله و دمنه و مرزباننامه میباشد. فصل ششم، فصل نتیجهگیری و جمعبندی نهایی است. اساس کار نگارنده در این پژوهش، کتابهای اخلاق ناصری، اخلاقیات دوفوشه کور …بوده است.
واژه‌های کلیدی: اخلاق، اخلاق عملی، کلیله و دمنه، مرزباننامه، اخلاق ناصری.
مقدمه
مطالعه در احوال ملل و اقوام مختلف در طول تاریخ و همچنین مطالعه در احوال مردم یک عصر نشان می دهد که در وجدان و عقل و دریافت آدمی احکامی وجود دارد که کلی و مطلق و دائم است، یعنی همگان، یکسان بعضی چیزها را خوب و باارزش میدانند و بعضی چیزها را بد و ضدارزش میشمارند، راستگویی، درستکاری، دستگیری از نیازمندان، احترام به پدر و مادر، سزای نیکی با نیکی، عدل، شجاعت، سخاوت، ایثارگری و … در همه ادوار و زمانها و در نزد تمام مردم دنیا ارزشمند و خوب و صفات متضاد با این اخلاق، ضد ارزش و بد هستند .
اخلاق، رفتاری است که کمال مطلوب دارد و این کمال مطلوب نمیتواند در حدّ سودجویی باشد، سر و کار اخلاق با مسألهی ارزشهاست و ارزش، مستقل از سود و گاهی مغایر و حتی متضاد با آن است و چون انسان از دو بعد انسانی و حیوانی تشکیل شده که بعد انسانی و ملکوتی او سرچشمه ارزشهای متعالی و قدسی اخلاقی است، به اخلاق معنایی فراتر از سود و مصلحت میبخشد و منشأ دوام و جاودانگی آن است، بنابراین با قبول جنبهی متعالی و ملکوتی انسان است که قداست و تعالی ارزشهای اخلاقی اثبات می شود.
ایدههای اخلاقی از پدیده های روانی است که از آغاز تمدنها در تاریخ به وجود آمده، این پدیده از ابزار و اسباب تفسیر و تعبیر آداب و رسوم و سنن امم و اقوام گذشته میباشد که دوشادوش فعالیتهای عقلانی در بین این اقوام رواج داشته است.
از روش های اخلاقی اقوام گذشته میتوان فهمید که این ایدهها از یک واقعیت روانی و اجتماعی نشأت گرفته که گذشت زمان تغییرات اساسی در آنها به وجود نیاورده است. اخلاق عملی در کتابهای ارزشمند کلیله و دمنه و مرزباننامه، نمودهای فراوانی دارد.
در این رساله سعی بر این شده که اخلاق از لحاظ عملی( نه نظری) یعنی اخلاق عملی در کتاب های کلیله و دمنه و مرزبان نامه بحث و بررسی قرار گیرد، اختصاص دادن موضوع به بررسی اخلاق عملی در کلیله و دمنه و مرزبان نامه به خاطر سرچشمه گرفتن این کتاب ها از اعتقادات یا به تعبیر دیگر تأثیر گرفتن از مذهب و اعتقادات یک جامعه در ادوار مختلف است، اخلاق عملی یکی از گونه های اخلاق است که شامل اخلاق کشور داری (سیاست)، اخلاق در خانواده (رفتار با همسر و فرزندان) و … است و لازمهی شناخت اخلاق عملی، شناخت اخلاق به صورت کلی و سپس بررسی آن در کتابهای کلیله و دمنه و مرزبان نامه است.
این دو کتاب وزین ادب فارسی بیشتر به سیاست نامه نزدیکاند تا یک اثر اخلاقی جامع، بیشترین موارد اندرزها و نکات اخلاقی آن خطاب به پادشاه میباشد و در حقیقت سایر موارد اخلاقی نظیر تدبیر منزل و… به صورت جزیی و پراکنده در خلال حکایات ذکر شده است.
در این پژوهش سعی میشود که اخلاق عملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و تأثیر آن در برداشت و نتیجه گیری نویسندگان این کتاب ها مشخص و معلوم گردد.کلیله و دمنه نوعی دایره المعارف جاندار و پر تحرک است که آگاهی های مربوط به حکمت عملی به گونهای سازمان یافته در آن گردآوری شده است که در این بنای استوار به ستایش خرد پرداخته است.
«کلیله و دمنه بنای استواری است که در ستایش خرد بر افراشته شده است و هدف آن آگاهاندن سلطان نسبت به کارکنان دربار است هدف کلیله و دمنه از پرداختن به این کار، آن بوده است که خواننده را به معنای پنهان در قصه ها رهنمون گرداند.» (دوفوشه کور،۱۳۷۷ : ۵۶۶)
مرزباننامه نیز همانند کلیله و دمنه، با زبانی ادیبانه و متکلف تألیف شده که با اندرزها و اقوال بزرگان و قطعات شعر کوتاه، انباشته شده است که وجه اخلاقی آن به خوبی محسوس و مشهور میباشد که میتوان از آن به عنوان مشاور شاهزادگان در امر سیاست نام برد. این دو کتاب سیاستنامهای است در قالب کتابها شناسایی منابع اخلاقی نهفته در کتابهای اخلاقی کاری دشوار و ناممکن است. اما، آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید.
