دستمزد آن دسته از کارگرانی است که مستقیما در ارائه خدمات یا تبدیل مواد مستقیم(مواد اولیه) به کالای ساخته شده دخالت دارند و تولید کالا یا ارائه خدمات بدون دخالت مستقیم آنها عملی نیست. این افراد ممکن است به صورت دستی یا به کمک انواع ماشین آلات در تولید محصول یا ارائه خدمات دخالت داشته باشند نیروی کار انسانی مستقیم بخش عمده ای از کل بهای تمام شده دستمزد را تشکیل می دهد(عرب مازار ،۱۳۸۶،ص۱۳).

۲-۱-۲۲دستمزد غیرمستقیم

دستمزد آندسته از کارگران و عوامل انسانی تولید است که در تولید کالا یا ارائه خدمات دخالت دارند اما جز نیروی مستقیم تولید محسوب نمی شوند. کار غیر مستقیم را بر خلاف کار مستقیم نمی توان به سادگی در فرایند تولید یک محصول معین ردیابی کرد و یا اینکه ارزش آن به اندازه ای نیست که بعنوان بهای تمام شده عوامل انسانی موثر در تولید کالای معین در نظر گرفته شود(عرب مازار ،۱۳۸۶،ص۱۳).

۲-۱-۲۳ سربار تولید(بهای تمام شده سایر عوامل)

تمامی اقلام بهای تمام شده که بهای تمام شده محصول را تشکیل می دهند به استثنای مواد مستقیم و دستمزد مستقیم، اصطلاحا سربار تولید خوانده می شود.
مهمترین اجزای بهای تمام شده سربار عبارتند از مواد غیر مستقیم، دستمزد غیر مستقیم، سایر اقلام بهای تمام شده تولید همچون هزینه های عمومی کارخانه نظیر استهلاک ساختمان و تجهیزات کارخانه، عوارض مربوط به دارائی های تولیدی ( کارخانه)، حق بیمه ساختمان و تجهیزات کارخانه، بهای تمام شده گرما، نور، انرژی الکتریکی و هزینه های نظیر آن که در طول یک دوره مالی برای برقراری جریان تولید صرف می شود، در زمره مهمترین اقلام بهای تمام شده سربار تولید است (عرب مازار ،۱۳۸۶،ص۱۷).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در حسابداری موسسات تولیدی برای آنکه رویدادهای مالی فرایند تولید را نشان دهند از حساب کالای در جریان ساخت استفاده می کنند و هزینه های مواد، دستمزد و سربار و کالای در جریان ساخت اول دوره را در بدهکار این حساب منظور می کنند این حساب ماهیت بدهکار دارد و در صورتی که کالایی ساخته شد و فرایند انبار شدن آن آغاز شد عملیات حسابداری انبار کالای ساخته شده را در حساب کالای ساخته شده نشان می دهد یعنی حساب کالای در جریان ساخت بستانکار می شود و حساب کالای ساخته شده بدهکار این حساب نیز ماهیت بدهکار دارد و بابت موجودی کالای ساخته شده اول دوره و کالای ساخته شده طی دوره بدهکار می شود و اگر کالایی فروش رفت بابت قیمت تمام شده کالای فروش رفته بستانکار می شود.

۲-۱-۲۴ بهای اولیه

بهای اولیه عبارت است از حاصل جمع هزینه هایی که به طور مستقیم ( مواد اولیه مستقیم و دستمزد مستقیم) در ساخت کالا به کار می رود.
دستمزد مستقیم+ مواد اولیه مصرفی مستقیم = بهای اولیه

۲-۱-۲۵ بهای تبدیل

بهای تبدیل ( هزینه های تبدیل) عبارت است از هزینه هایی که برای تبدیل مواد اولیه به کالای ساخته شده به کار می رود یعنی در واقع حاصل جمع دستمزد مستقیم و سربار ساخت .
سربار ساخت + دستمزد مستقیم = بهای تبدیل

۲-۱-۲۶ مقایسه جایگاه حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده در موسسات تولیدی

حسابداری مالی در موسسات وظیفه تهیه گزارش وضعیت مالی و در واقع صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت گردش وجوه نقد را به عهده دارد و بیان می کند که در طول دوره مالی چه نتایجی حاصل شده است اما حسابداری بهای تمام شده در کنار حسابداری مالی گزارشاتی از جزئیات تولید و مراکز ایجاد هزینه ارائه می دهد و به صورت دقیق تر مقدار مصرف مواد، میزان تولید، ساعات کار انجام شده و هزینه های سایر عوامل تولید را در اختیار مدیریت قرار می دهد تا براساس این اطلاعات و گزارشات مدیریت تصمیم گیری، ارزیابی، کنترل و برنامه ریزی کند. باید بدانید واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری بهای تمام شده تحت نظر مدیر مالی موسسات می باشند و در واقع واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری بهای تمام شده بازوان مدیریت مالی می باشند. حسابداری بهای تمام شده گزارشاتی از جزئیات تولید و مراکز هزینه و عوامل ایجاد کننده هزینه در اختیار مدیریت قرار می دهد و با توجه به اینکه سعی در تعیین بهای تمام شده تولید یک واحد کالا در هریک از مراحل ساخت را دارد به آن حسابداری بهای تمام شده می گویند و به نظر می رسد اولین گزارشی را که یک حسابدار صنعتی باید تهیه کند جدول بهای تمام شده کالای فروش یافته باشد.
جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته در واقع همان چرخه یا شکل کلی حسابداری صنعتی می باشد که به صورت گزارش ارائه می شود.
این جدول از ۵ بخش تشکیل شده است:
۱- بخش مواد مستقیم که اطلاعاتی در ارتباط با مواد مصرف شده ارائه می دهد.
۲- بخش دستمزد مستقیم که اطلاعاتی را در ارتباط هزینه حقوق کارگران خط تولید ارائه می دهد.
۳- بخش هزینه های سربار تولید که اطلاعاتی را در ارتباط با سایر هزینه های تولید ارائه می دهد.
۴- بخش کالای در جریان ساخت
۵- بخش کالای ساخته شده
برای تهیه گزارش حسابداری صنعتی با مفاهیم و اصطلاحات جدیدی همچون مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، سربار و سایر مورد نیاز است. هرچند اصول حسابداری صنعتی با حسابداری مقدماتی و تکمیلی یکسان می باشد ولیکن برای فراگیری حسابداری صنعتی لازم است ابتدا با مفاهیم حسابداری صنعتی و طبقه بندی هزینه ها در حسابداری صنعتی آشنا شویم.
حسابهایی که در واقع نشان دهنده عملیات ساخت و تولیدی می باشند عبارتند از :
۱- حساب کنترل مواد
۲- حساب کنترل حقوق و دستمزد
۳- حساب کنترل سربار کارخانه
۴- حساب کالای در جریان ساخت
۵- حساب کالای ساخته شده
حسابهای فوق الذکر در واقع جریان هزینه ها را از اولین مرحله یعنی درخواست مواد خام تا زمان تعیین بهای تمام شده کالای فروش رفته را نشان می دهند. مانده حسابهای کنترل مواد، کالای در جریان ساخت  و حساب کالای ساخته شده نشان دهنده موجودیها در پایان دوره مالی می باشند. 

۲-۱-۲۷سیستم اطلاعات حسابداری صنعتی

به منظور برنامه ریزی و اعمال کنترلهای لازم مدیریت نیازمند دریافت اطلاعات به شکل صحیح و به موقع است. بنابراین ایجاد یک سیستم اطلاعاتی مناسب در موسسات تولیدی دارای اهمیت ویژه ای می باشد و با توجه به اینکه سیستم کارآمد، سیستمی است که در عین کامل بودن ساده نیز می باشد سیستم اطلاعاتی حسابداری صنعتی باید به شکلی باشد که در ارتباط و با توجه به تسهیم اختیارات سازمانی طراحی شده باشد به نحوی که بتوان مسئولیت وقوع هزینه در هر قسمت را بر حسب مورد به سر کارگران و سرپرست و رئیس واحد یا مدیر مربوطه محول نمود.یک سیستم اطلاعاتی مناسب باید به شکلی طراحی شود که خواسته ها و موارد زیر را میسر سازد.
۱- در برنامه ریزی آینده و کنترل فعالیتهای موجود یاری کننده و کمک بخش باشد.
۲- وسیله ای برای هزینه یابی موجودیها باشد.
۳- بهای تمام شده کالای فروش رفته را تعیین نماید.
۴- کارآیی افراد، مواد و ماشین آلات را تعیین نماید.
۵- اطلاعات مورد استفاده سایر قسمتها را برای تجزیه و تحلیل فراهم و ارائه نماید.

۲-۱-۲۸ گزارشهای حسابداری صنعتی و روش تهیه آنها

استفاده کنندگان از گزارشهای حسابداری دو دسته می باشند:
الف) استفاده کنندگان درون سازمانی
ب) استفاده کنندگان برون سازمانی
گزارشهای حسابداری برای تحقق دو هدف تهیه می شوند .
۱- امکان بررسی توانایی و نکات ضعف موسسات با توجه به تجزیه و تحلیل عملکرد و فعالیتهای موسسات و شرکتها .
۲- برنامه ریزی و کنترل فعالیتها با توجه به اطلاعات کسب شده از گزارشات مالی گذشته بنابراین موسسات تولیدی نیز دو گروه گزارش تهیه می کنند.
۱- گزارشهای درون سازمانی
۲- گزارشهای برون سازمانی

۲-۱-۲۹ گزارشات درون سازمانی

گزارشهای درون سازمانی که بطور کلی مورد استفاده مدیران جهت برنامه ریزی، کنترل و نظارت و تصمیم گیری تهیه می شوند.

۲-۱-۳۰ گزارشهای برون سازمانی

گزارشهای برون سازمانی که مورد استفاده کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از سازمان می باشد نمونه بارز این استفاده کنندگان سرمایه گذاران، بورس اوراق بهادار، دولت، بانکها، حسابرسان و غیره می تواند باشد.
هدف حسابداری بهای تمام شده که مورد استفاده موسسات تولیدی می باشد تعیین قیمت تمام شده تولیدات است، بنابراین برای این منظور از روش های هزینه یابی استفاده می گردد.

۲-۱-۳۱ انوع هزینه یابی

روش های هزینه یابی در واقع روشها و نظام هایی می باشند که منجر به انجام ثبت های حسابداری و تهیه گزارشاتی می گردند که مدیریت را در ارتباط با کنترل هزینه های مواد، دستمزد و سربار کمک و یاری می نمایند. بطور کلی با توجه به نوع فعالیت موسسات تولیدی روش های هزینه یابی که مورد استفاده قرار می گیرند ۲ نوع می باشند.