۴- حکایتی ز دهانت به گوش جان من آمد د ردیف های آوازی: گوشه شکسته

دیگر نصیحت مردم، حکایت است به گوشم .

با این بیت گوشه «شکسته» را اجرا می کند و مصراع اول را که قبل از این با اشاره به گوشه فیلی خوانده بود صرفاً به دلیل اهمیت مضمون است. گوشه «فیلی» و بخصوص گوشه «شکسته» فضای جدیدی را در ماهور آغاز می کند که خواننده باید با توجه به مضمون شعر و ترکیب بندی آواز، آن را در جای مناسب و با اجرای زیبا، این گردش را انجام دهد. همین اشتباهی که در شعر بوجود آمده است تا حدی به تأکید و زیبایی بیت آسیب رسانده است، چون واژه «من» به هنگام اجرا حتماً باید با تأکید اجرا می شد، ضمن اینکه واج آرایی «م» هم دچار نقصان گردیده، در وزن شعر هم اشکال ایجاد کرده است. بهر تقدیر بدلیل بداهه بودن می توان چشم پوشی کرد. تأکید بر کلمه «حکایت» خود از ویژگی های این بیت است که به لحاظ مضمون هم آغاز حکایت و مضمون جدید غزل را می رساند و این بالحن و ملودی گوشه «شکسته »و فرازی جدید در آواز پیوند مناسبی دارد.

۵- مگر تو روی بپوشی و فتنه بازنشانی د ردیف های آوازی: گوشه خاوران

که من قرار ندارم که دیده از تو بپوشم .

با همان نت شکسته و لحن آن، این بیت را به ماهور بر می گرداند و فرود می آید و یک قسمت از آواز را به پایان می رساند. این فرود آمدن تناسب بسیار به جایی با مضمون شعر دارد، چرا که عاشق آب پاکی روی دست معشوق می ریزد و مؤکداً ۲ بار می گوید تو باید فتنه را تمام کنی و من چنین قراری ندارم. «قرار» در اینجا می تواند معنای تاب و توان را هم بدهد و در واقع ماجرا و حکایت را تمام می کند. تمام شدن موضوع همراه و همنوا شده است با تمام شدن بند اول آواز و فرود به دستگاه ماهور و باید منتظر باشیم برای آغازی دیگر و فرازی دیگر!

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۶- من رمیده دل آن به که در سماع نیایم د ردیف های آوازی: گوشه دلکش

که گر به پای درآیم، به در برند به دوشم .

آغاز فرازی دیگر، یعنی گوشه «دلکش»، لحنی بسیار دلکش و جان فزا. لحنی است که حالتی خاص دارد، لحنی که غم از دل میبرد. می توان گفت گوشه ای است مخصوص رمیده دلان و دلسوختگان. دلکش فرازی است که شنونده را آماده ی شنیدن شور می کند و از آنجاست که اغلب از همین جا به دستگاه شور گردش می کنند. فضای عاطفی شعر و ساختار آن پیوندی بسیار مناسب با «دلکش» دارد و احساس شنونده را با شبنمی از غم عشق مرطوب می کند و گل وجودش را طراوت می بخشد. تأکیدهای مناسب بر واژه ها و ترکیب های: «رمیده دل»، «آن به»، «سماع»، «در آیم» و «بدوشم» زیبایی آواز را افزون کرده است.

۷- بیا به صلح من امروز در کنار من امشب د ردیف های آوازی: گوشه قرچه

که دیده خواب نکردهاست از انتظار تو دوشم .

با تحریر «قرچه» وارد گوشه «قرچه» می شود و قرچه یعنی شاهراه ورود به دستگاه شور. مضمون و معنای شعر کاملاً مشخص است که ملتمسانه و خواستار آشتی و صلح است و شرح می دهد که در انتظار معشوق شب را نخوابیده است. بدیهی است که این فضا، پیوند ناگسستنی با گوشه «قرچه» دارد. یکی از خصوصیات «قرچه» این است که، صرف نظر از زیبایی بی نظیری که خود دارد، همیشه در زیباتر و مؤثرتر کردن گوشه های ماقبلش مثل «دلکش» یا «عشاق » و غیره تأثیری شگرف دارد. حالت آن به گونه ای است که شنونده احساس می کند که در همان فضای دلکش است و این دلکش است که زیباتر و جذاب تر اجرا می شود و بگوش می رسد. تأکیدهای زیبا بر واژه های «صلح»، «امروز»، «کنار»، «امشب»، «خواب»، «نکرده است»، «انتظار» و «دوشم»، باعث اثرگذاری آن گردیده است. لازم به توضیح است که در یک بیت، تقریباً بر تمام واژه های آن تأکید شده و این خود نشان از توانایی استاد شجریان دارد.

۸- مرا به هیچ بدادی و من هنوز بر آنم د ردیف های آوازی: گوشه رضوی

که از وجود تو مویی به عالمی نفروشم .