نقشه ۳-۳ موقعیت استان مازندران را در ارتباط با همسایگان خارجی نشان می‌دهد.

نقشه شماره ۳-۳ موقعیت استان مازندران در خارج از کشور
۳-۴ ریخت شناسی مازندران
استان مازندران تمامی سرتاسر مرز شمالی خود را با ساحل دریای مازندران در ارتباط است و لبه ‌ای کاملاً ساحلی و آبی دارد. این استان از شمال به جنوب، پهنه‌های مختلف و متفاوتی نظیر ساحل، جلگه و کوهستان را در خود جای داده است، هرچند سهم هر یک از این پهنه‌‌ها یکسان نیست‌. لبه ساحلی دارای عمق بسیار ناچیزی بوده و جلگه‌های استان در غرب بسیار کم عمق ولی در شرق نسبتاً مناسب هستند از طرف دیگر کوهستان نیز سرتاسر نیمه جنوبی را به فراخور عمق استان در بر گرفته است. جنگل‌های استان که هم در جلگه و هم در کوهستان رخ نمون دارند، سیمای خاصی در ارتباط با آب و کوهستان بوجود آورده اند و از این حیث در دنیا از مناطق کمیاب می‌باشند. (استانداری مازندران – معاونت برنامه ریزی،۷،۱۳۸۸)
۳-۵ تحلیل ژئومورفولوژی^[۲] استان مازندران :
استان مازندران به صورت نوار پهن و قوسی شکلی است که کوههای البرز در جنوب و دریای مازندران شمال آن را فرا گرفته است‌. حوضه آبریز مذکور جزء حوضه رسوبی محسوب می‌شود که بعد از رخداد زمین ساختی سیمیرین پیشین تشکیل شده و در آن رسوبگذاری بوجود آمده تا حرکات کوهزایی اواخر دوران دوم زمین شناسی، چین خوردگی با مجموعه چین‌های موازی با امتداد شمال باختری – جنوب خاوری ایجاد کرده است. فعالیت ماگمایی و آتشفشانی در ادوار گذشته تا عصر حاضر، باعث بالا آمدن توده‌های نفوذی و فوران گدازه‌های آتش فشانی با قلل مخروطی شکل شده است که از عمده ترین آنها می‌توان به قله دماوند اشاره نمود‌. در اثر فعالیت‌های کوهزایی، در ارتفاعات، گسل‌های متعددی در امتداد و عمود بر طبقات بوجود آمده است‌. برخی از این گسل‌‌ها مانند گسل گرگان - رشت، البرز و مازندران سبب شده تا این ارتفاعات به بلوکهای متعددی تقسیم شوند و پس از تشکیل آن فرسایش‌های فیزیک ی، شیمیایی و مکانیکی موجب گردیده که ارتفاعات حوزه تخریب و رسوبات آبرفتی در نقاط فرو افتاده و پست حوضه آبریز بر جا ی گذاشته شود‌. پدیده مهم ژئومورفولوژی کی این حوضه، فرونشینی دریای مازندران و افزایش نسبی ارتفاع کوهها می‌باشد که زمینه تشدید فرسایش توسط آبهای روان و وجود آمدن دره‌‌ها را فراهم ساخته است. گود شدن دره‌‌ها که به وسیله آب انجام گرفته، به لحاظ مقاوم بودن واحدهای سنگی همانند سنگ‌های آذرین و سنگ آهک موجب بوجود آمدن دره‌های عمیق باعرض کم و به شکل Vمی‌شود‌. همچنین در ارتفاعات و دامنه‌های پرشیب باعث ایجاد زمین لغزش‌های بزرگ و کوچک بطور مکرر در نقاط مختلف حوضه‌های آبریز رودخانه‌های دریای مازندران می‌شود‌. نهشته هایی مانند مارن، شیل وسنگ‌های سست که حساسیت به فرسایش آنها زیاد می‌باشد، سبب به وجود آمدن دره‌های عریض و U شکل در نقاط مختلف شده که این حالت دشت‌های میان کوهی را در نقاط مختلف حوضه دریای مازندران به وجود آورد ه است‌. فرونشست تدریجی دریای مازندران علاوه بر افزایش ارتفاع کوه‌‌ها سبب بوجود آمدن دشت‌های مختلف گستره استان‌های گیلان، مازندران و گلستان نیز شده است، همچنین فرسایش شدید رسوبات بادرفتی و نهشته هایی که به عوامل فرسایش حساسیت دارند، زمین هایی را به صورت تپه ماهوری ایجاد نموده است. (استانداری مازندران- معاونت برنامه ریزی، ۲،۱۳۸۸)
۳-۶ آب و هوا و نقش آن در ژئومورفولوژی:
تأثیر شرایط آب و هوایی بر فیزیوگرافی و توپوگرافی استان مازندران بسیار مؤثر است، چرا که تغییرات توپوگرافی به خوبی آ ثار شرایط اقلیمی را در سیمای ناهموار یها نمایان می‌سازند. استان مازندران که جنوب دریای مازندر ان را احاطه نموده از شمال تحت تأ ثیر آب و هوای خشک صحرا ی قره قوم و سیبری و از باختر متأ ثر از آب و هوای مدی ترانه‌ای می‌باشد. در زمستان جهت جریانات اصلی باد با راستای شمال خاوری جنوب باختری با منشأ سیبری بوده و بارش برف را سبب می‌شود در حالی که در بهار و تابستان از جریانات دریای مازندران برخوردار می‌شوند، در نواحی دور از دریا به دلیل توپوگرافی بلند این جریانات قادر به نفوذ در ا ین بخش‌ها نیستند و در نتیجه میزان بارندگی در این فصول در ارتفاعات دور از دریا بسیار کم می‌باشد‌. بنابراین آب و هوای حوضه آبریز عموماً مدیترانه‌ای مرطوب تا نیمه مرطوب و اختلاف درجه حرارت سالانه و روزانه آن کم است، در حالی که در بخش‌های خاوری آب و هوا نیمه خشک تا خشک بوده و اختلاف درجه حرارت سالانه و روزانه آن افزایش می‌یابد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
نقش آب و هوا از طریق انعکاس پوشش گیاهی، نوع فرسایش و تشکیل خاک، در استان نمایان می‌شود‌. رطوبت یا خشکی محیط بر پوشش گیاهی اثر گذاشته و موجب گسترش یا کاهش آن می‌شود در نتیجه مناطقی با پوشش گیاهی انبوه یا فاقد پوشش برجای می‌گذارد‌. تابش مستقیم اشعه خورشید موجب گرم شدن و انبساط سنگ‌‌ها شده و کاهش درجه حرارت در شب نیز موجب انقباض این سنگ‌‌ها می‌گردد و تناوب این فرایند در طی زمان، منجر به ترکیدن سنگ‌‌ها و از بین رفتن اتصالات آنها می‌شود‌. یخ زدگی آب درون سنگ‌های ترک دار، با افزایش حجم فوق العاده‌ای همراه است که در نهایت به از هم پاشیدگی سنگ و تبدیل آن به بلوک‌های مجزا منتهی می‌گردد‌. نفوذ برف به اعماق سنگ و خاک، سبب تشدید فرآیندهای فرسایشی شیمیایی و مکانیکی شده و آن را بر‌ای فرسایش‌های بعدی مستعد می‌کند‌. آبهای جاری و سیلاب در تخریب و حمل مواد فرسایش یافته نقش مؤثری داشته و بیشترین انتقالات را در سطح حوضه آبریز عهده دارند. (استانداری مازندران- معاونت برنامه‌ریزی، ۵،۱۳۸۸)
۳-۷ سیمای ژئومورفولوژی استان مازندران :
از نظر وضعیت ژئومورفولوژیکی، استان مازندران را می‌توان به سه واحد عمده تقسیم‌بندی نمود.
- واحد ساحلی و جلگه‌ای
- واحد کوهپایه‌ای
- واحد کوهستانی بلند( استانداری مازندران- معاونت برنامه‌ریزی، ۱۳۸۸، ۷)
۳-۸ وضعیت پوشش گیاهی
وجود دریای مازندران در شمال این استان، بارندگی زیاد و شرایط اقلیمی خاص پوشش عظیمی از گیاهان به وجود آمده –از یک طرف دریای مازندران با تمام ذخایر طبیعی اش و از طرف دیگر کوه و دشت و جنگل- منطقه مازندران در طول به دو ناحیه تقسیم می‌‌گردد که عبارتند از :
۱- مازندران غربی: شامل جلگه ساحلی باریک و ناحیه کوهپایه‌ای و کوهستانی شامل شهرستانهای نوشهر ، چالوس ، تنکابن و رامسر.
۲- ناحیه مازندران شرقی: شامل جلگه بزرگ مازندران و بخش کوهپایه‌ای و کوهستانی آن که مهمترین کانون تجمع جمعیتی منطقه می‌‌باشد.
این استان به علت فراوانی نسبی آب، فرسایش کوه‌‌ها و آبرفت های ناشی از آن و وضعیت خاص آب و هوایی، دارای رودهای متعدد می‌‌باشد که عمده ترین آن‌‌ها صفارود در رامسر، چالک رود، ترک رود، نمک آبرود، لمرا، گرگررود، نسارود، پلنگ آبرود، کاظم رود، تیرم، نشتارود و دوهزار و سه هزار (چشمه کیله) در تنکابن، رودخانه سردآبرود، چالوس، کجور، ماشلک خیررود و امیر رود در منطقه نوشهر و چالوس و رودخانه تمشان در نور، هراز در آمل، رودخانه سجادرود، مسیر رود، بابل رود، کلارود و کاری در بابل، رودخانه تلار رود و سیاهرود در قائم شهر و رودخانه‌های گرماب رود، شورکوه، چشمه معدنی، بالا رود، ناجیم رود، زلیم رود و یلارود در نکا می‌‌باشد.
وجود جنگل های انبوه در ساحل دریای مازندران و دامنه های شمالی البرز، ارتفاعات کوهستانی، اقلیم مساعد و معتدل منطقه هیرکانی، محیطی را به وجود آورده است که اکوسیستم خزرس نامیده شده است‌.
در مناطق کوهستانی در ارتفاعات بالای ۲۵۰۰ متر از سطح دریا به علت سرمای زیاد جنگل وجود ندارد‌. در جنگل های استان انواع گیاهان جنگلی بدین شرح یافت می‌‌شود:
بلند مازو و ممرز در ارتفاعات میان بند‌.
آزاد در ارتفاعات متوسط‌.
انجیلی در ارتفاعات خیلی کم‌.
توسکا در دره های مرطوب و کناره‌ای جویبارها‌.
شمشاد که درختچه‌ای همیشه سبز است در برخی از نواحی میان بند‌.
افرا- نارون (ملج، اوجا)- زبان گنجشک (ون)- شاه بلوط و راش‌.( استانداری مازندران- معاونت برنامه‌ریزی، ۱۳۸۸، ۲و ۳)