پیشگیری از انحرافات اجتماعی، یکی از راهکارهایی است که در بخش نظارت و کنترل اجتماعی مطرح می شود و نقش اساسی در آن حوزه ایفا می کند. یکی از مهم ترین راه های پیشگیری افراد از انحراف و ناهنجاری ها، تاثیر خانواده بخصوص والدین می باشد. چرا که آنها با افکار و برخوردها و به کارگیری روش های درست در زندگی می توانند عضو خانواده شان را از کجروی و ناهنجاری نجات دهند. در نظام حیات اجتماعی اسلام، پیشگیری از جرم مقدم بر اصلاح است و امکان پیشگیری هم وجود دارد چرا که از نگاه علمای اسلام، انسان ها دارای فطرت خداجو هستند و همین فطرت بسیاری از وقایع و مسائل را حل و امور مورد انتظار جامعه را محقق خواهند ساخت. توجه به تربیت و القای اصول اخلاقی استوار و صحیح از زمان کودکی نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابراین نقش خانواده در پیشگیری از جرم را می توان در سه منظر مورد بررسی قرار داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الف : بعد اجتماعی و شخصیتی

بعد اجتماعی و شخصیتی در دین مبین اسلام سنگ بنای حیات جامعه و خانواده است. حال آنکه هر نوع رشد اجتماعی در سایه خانواده حاصل می گردد به همین خاطر عامل ثبات و سازش اجتماعی محسوب شده و سعادت جامعه تا حدود زیادی در گرو آن است.
خانواده همچنین از جمله عوامل اصلی شکل گیری شخصیت و منش فردی و اجتماعی کودک است و از نظر کودک مهمترین و ارزنده ترین الگو والدینش می باشند. از این رو بچه ها نحوه ارتباط والدین با یکدیگر و دیگران و آداب و رسوم و خلقیات والدین را کسب می کنند و جزو شخصیت و منش خود قرار می دهند. بنابراین نقش والدین در پیشگیری از وقوع جرم غیرقابل انکار است. به نظر جرم شناسان نیز خانواده محیطی اجتناب ناپذیر برای فرزند تلقی می گردد.
در حقیقت،شخصیت کودکان قبل از ورود به مدرسه،در خانه ساخته و پرداخته می‏شود و بسیاری از مسائل آینده،در خانه پایه‏گذاری می‏شود.بنابراین ضرورت دارد که با برنامه‏ ریزی‏های لازم به زوج‏های جوان آموخته شود که چه‏طور والدین خوبی‏ برای تربیت صحیح فرزندان خود باشند.در این زمینه اولیای مدارس به خوبی‏ می‏توانند والدین دانش‏آموزانی را که از رفتار نامناسب یا نداشتن پیشرفت‏ تحصیلی فرزندان خود گله‏مندند،راهنمایی کنند.در این راستا الکساندر ودیب‏ نکات زیر را در زمینهء وظایف والدین یادآور می‏شوند:
۱-سعی کنند خانواده را کانون مهر و محبت سازند تاانگیزه‏ای برای جلب فرزنداشان به‏ خانه فراهم آید.
۲-در خانواده نظم و انضباط منطقی و عادلانه برقرار کنند.
۳-برای بروز احساسات و رشد افکار فرزندان در خانواده فضاهای مناسب ایجاد کنند.
۴-در منزل و اجتماع فرصتهایی مناسب برای فرزندانشان ایجاد کنند تا به کسب‏ تجربیات موفقیت‏آمیز مبادرت ورزند.
۵-طوری رفتار کنند که الگوی فعالیت و مقاومت در برابر ناملایمات برای فرزندانشان‏ باشند.
۶-تلاش کنند تا محیط خانوادگی با ثباتی به وجود آورند.
۷-در برابر اشتباهات فرزندان خود صبور باشند.
۸-تازه‏ترین و دقیق‏ترین اطلاعات را دربارهء موضوع‏های گوناگون اجتمای از قبیل‏ مسائل جنسی، مواد مخدر و خلافکاریها و جرایم تعیین شده از طرف قانون در اختیار فرزندان خود بگذارند.
۹-اگر فرزندانشان به هر علت به اعتیاد آلوده شده‏اند،سعی کنند برای آنان سرگرمیهای‏ دیگری پیدا کنند تا جانشین مواد مخدر شود و اگر هنوز نمی‏دانند که به چه چیزها و کارهایی علاقه مندند والدین باید با صرف وقت بیشتر موضوع‏های مورد علاقهء فرزندانشان را پیدا کنند.^[۸۵]

ب: بعد اعتقادی

بدیهی است که ارزش ها و اعتقادات دینی، نقش سازنده و در عین حال بازدارنده با قضاوت و وجدان بیدار (در صورت ارتکاب جرم یا انحرافات اجتماعی) در هر فرد ایجاد می نماید و این نقش بر هیچ کس پوشیده نیست. هر خانواده نیز به میزان وابستگی و پایبندی به اعتقادات و ارزش های دینی از مشکلات اجتماعی کمتری رنج می برد. پس می توان گفت فرامین الهی و سیره پیامبران و روایات امامان معصوم تضمین کننده سلامت خانواده و در نهایت جامعه خواهد بود، چرا که از نظر جامعه شناسان خانواده یک اجتماع کوچک به شمار می رود.

ج: بعد اقتصادی

یکی دیگر از عوامل مهم در پیشگیری از وقوع جرم مربوط به مسائل اقتصادی است چرا که فقر یکی از عوامل جرم زا در هر جامعه ای است. حال آن که در صورت تمکن خانواده، زمینه های پیشگیری از بروز جرم نیز فراهم است چرا که وضعیت خوب مالی به طور قطع تاثیر بسزایی در فرایند تربیتی فرزندان و هرچه بهتر آموختن ارزش ها و کنش های اجتماعی و چگونگی رفتار آنان خواهد داشت^[۸۶]
بندچهارم: شیوه ها و راه‌های کنترل بزهکاری در خانواده
تراویس هیروشی در بررسی انحرافات اجتماعی، بر چهار منبع کنترل بزهکاری نوجوانان تاکید می‌کند: وابستگی آن‌ ها به پدر و مادر، مدرسه، گروه همسالان و اشتیاق به انجام کارهای عادی و روزمره همگانی، خصوصا تحصیلات و یافتن شغل^[۸۷].در یک تقسیم‌بندی دیگر عوامل کنترل را می‌توان در موارد زیر دید:

الف: نظارت مربوط به قبل از تولد

روان‌شناسان عقیده دارند سیستم مراقبت طبی را باید آن‌چنان گسترش داد که از ایجاد و تولد طفل معلول و آنورمال جلوگیری شود. لذا باید مسایل زیر مورد کنترل قرار گیرد:
- امراض خانمان‌براندازی چون سل، سیفلیس، سوزاک، سرخک، ایدز و ناراحتی روانی ارثی باید از طرف دستگاه‌های بهداشتی کنترل شود.
- باید از مصرف قرص‌ها و داروهای آنتی‌بیوتیک که توسط زنان حامله مصرف می‌شود دقت و مراقبت کافی به عمل آید.
- مادران در هنگام بارداری از انجام کارهای سخت و نامتناسب خودداری کرده تا کودک از جهت جسمی و فکری سالم متولد شود.
- مادران در زمان بارداری از غذای کافی و مناسب استفاده کرده تا ناراحتی نداشته باشند.
- خانم‌های حامله از استعمال سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی خودداری نمایند.
به عبارت دیگر در این جا برای حفظ حمل کودکی که هنوز به دنیانیامده درکشور ما مقرراتی تصویب گردید فی المثل درقانون جزا سقط جنین زنا، جرمی جنایی محسوب می شود.مگر بانظر پزشکی . گاهی سقط جنین به منظور جلوگیری از ازدیاد نسل صورت می گیرد که از نظر عقل این علت موجه دانسته نشده ولی دربرخی از کشورها مانند فرانسه سقط جنین تا ۱۰ هفته اول بارداری ودر آلمان تا ۳ماه حتی بدون نیاز پزشکی جایز دانسته شده است.
مادران باید از استعمال الکل ومواد مخدر ومشروبات الکلی دردوران حاملگی خودداری نمایند.چراکه تجربه وآمار نشان می دهد. که استعمال الکل ومواد مخدر درپیدایش جرائم تاثیر فراوان داشته ودارد.

ب: مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل

ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده؛ برای اینکه خانواده از محیطی آرام و سالم برخوردار باشد رعایت نکات زیر ضروری است:
- برقراری دوستی و تفاهم بین والدین
- هم‌بازی شدن با کودک و نوجوان
- احتراز رقابت در جلب محبت فرزندان
- عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانه
- عدم پرخاشگری نسبت به فرزندان
- پرورش حس اعتماد به نفس
- حفظ شخصیت فرزندان
- ابراز مهر و محبت به فرزندان
- تأمین محیط مسکن مناسب، خوراک، پوشاک، تفریحات سالم^[۸۸]
- ایجاد فعالیت‌های مختلف برای اوقات فراغت نوجوانان از جمله ایجاد مکان‌هایی برای ورزش
- جلوگیری از سرگرمی‌هایی که آتش هوس و شهوت را در نوجوانان دامن می‌زند
- تأمین نیازهای مادی و معنوی طفل
- توجه والدین به فعالیت‌های کودکان، تشویق آنان به کارهای مفید و منع آن‌ ها از کارهای خلاف.
همچنین تامین آموزش و پرورش مناسب در این مرحله مورد توجه می باشد بعداز محیط خانواده که محیطی غیر انتخابی و حقی برای کودک و نوجوان است محیط مدرسه و کلاس درس موثر در پیشگیری بزهکاری اطفال ونوجوان می باشد.